Аны жюрегин тазалыкъ бла кертилик жарытхандыла

1922 жылда Черек районну Къашхатау элинде Уяналаны  Баттал бла Бицагъа ючюнчю бала туугъан эди - Валентина. Бу насыплы юйюрню  дагъыда беш сабийлери болгъанды. Жашла  ёсюп  тынгылы къуллукълада ишлегендиле. КъМАССР-ны Баш Советини Президиумуну башчысы Уяналаны Чомайны адамла бусагъатда  да уллу жюрек ыразылыкъ бла эсгередиле.

Къызла  уа сейирлик  ариула эдиле. Аналары тиге да, биче да билгени себепли  ала хар заманда да омакъ кийиннгендиле. Валентина да, анасыча, ариулукъгъа табыннган адам эди. Луначарский атлы театр институтха студия  жыядыла дегенни эшитгенлей, ары тюшерге сюеди. Алай ол заманда анга  жаланда онтёрт жыл  толгъан эди.

Акъылбалыкъ болмагъан къыз тамата эгечи Зухураны документлери бла экзаменнге барады. Комиссияда олтургъанладан бири да  алларында онтёртжыллыкъ къызчыкъ болгъанын эслемегенди. Алай бла ол Москваны бек кючлю вузларындан биринде – ГИТИС-де окъуп башлайды.

Валентина ара шахарыбызны бек жаратханды. ГИТИС-ни студенткасы болгъаны себепли музейлеге  бла театрлагъа хакъсыз жюрюгенди. Жаланда вузда алгъан билими угъай, Москвада кёрген спектакльлери, кёрмючлери, искусствода атлары айтылгъан адамла бла танышханы усталыкъ  жаны бла ёсюуюне себеплик этгендиле.

Ол жыллада Совет  Союзну тыш къыралла бла байламлыгъы бек къарыусуз эди, тюкенледе ариу  кийим тапхан тынч болмагъанды. Валентина кесине, тенглерине да багъалы  къумачладан ариу жыйрыкъла тикгенди.

Онсегизжыллыгъында, тёртюнчю курсда, Валентина биргесине окъугъан Бачиланы Атлы бла бирге юйюр къурагъанды. Жаш адамла аланы узун насыплы жашау сакълагъанына ийнана эдиле. Алай жарыкъ умутларын уруш сыйырды. Атлы къайтмагъанды юйюне, фашистле бла  къажау  сермешде жоюлгъанды. 27 майда 1941 жылда тууугъан къызчыгъы Алланы да кёрмегенди.

Онсегиз жыл озгъандан сора, Валентина  Жантууланы Исса бла юйюр къурайды. Алагъа къызчыкъ  туугъанда, анга Фатима деп атагъандыла.   Драматург битеу жазгъан пьесаларын Валентинагъа окъуп, ол айтхан  жерлерин тюрлендирип болгъанды. Театргъа  сюймеклик  бу эки адамны бирге бютюнда къаты  байлагъанды.

Исса Алланы да, Фатиманы да  бирча кёргенди. «Атамы ахыр спектаклине халкъ жыйылады, ол  бошалгъандан сора зал: «Авторну, авторну!»-деп къарс уруп башлайдыла. Ата уа сахнагъа чыгъады  да,  битеу гюллерин  артистлеге юлешип, кеси уа  къыйырчыкъда сюеледи. Ол кюн анабыз: «Къара, бу адам сейирликди, махтауну сюймейди»,-деген эди. Кертиси бла да, бир заманда да алгъа чыгъаргъа итинмегенди атам»,-деп, шагъатлыкъ этгенди артда  Фатима.

Адам жаш заманында сынагъанын унутмайды, ол жюрегинде жашагъанлай турады. Валентина Бачиланы Атлы бла суратын отоуунда такъгъанлай тургъанды.  Исса да юй бийчесин ангылагъанды, жашлыгъынгы унут демегенди. Бу эки адам бир бирлерине хурмет этгенлери туура эди.

Ол жыллада да, шёндюча, «кадрланы оптимизациясы» бардырылгъанды. Малкъар театрдан бир актрисаны кетерирге  деген къагъыт  Уяналаны Чомайны къолуна тюшгенде, эгечи Валентинадан ол артистни орунуна кетерин тилегенди. Ишин бек сюйген къыз къарындашына сёз айталмагъанды. Ол а малкъар театрда халкъ бек сюйген артистеден бири эди.

Уяналаны юйюрлеринде бек багъалы затха китапла саналгъандыла. Валентина  да, малкъар халкъ кёчюрюлгенде, Къыргъыз Республиканы  Ивановка деген район арасында  библиотекачы болуп тургъанды.  Кеси да  ишден ингирде юйге келсе, сагъат болса да, окъургъа заман тапханды.

Валентина бла Исса да жашаудан,  китапладан да  дерс  ала билгендиле. Бир инсанны жанын къыйнамагъандыла.  адамны сёзюн этмегендиле, кимни юсюнден да ариу  айтыргъа кюрешгендиле.

Кёзбау эте билмеген, таза ниетли, искусствогъа керти къуллукъ этген Уяналаны Валентина жашаудан 2002 жылда кетгенди, Жантууланы Исса уа андан сора юч жыл жашагъанды. Бу эки фахмулу адамны маданиятыбызгъа  салгъан къыйынлары  унутуллукъ тюйюлдю.

БАЙСЫЛАНЫ Марзият.
Поделиться: