Насып ючюн

Ёмюр - атлы 

Ариу жомакъ, таурух болуп къалып,
Бизни да жол нёгерликге алып,
Ёмюр - атлы – барады тик ёрге,
Кюнню, айны жарыкъларын кёре.

Аны жолу – ёмюрлени жолу,
Къазауатдан, хорламладан толу,
Анда – жюрек учундургъан къарсла,
Ариу жырла, уча, жете Гъаршха.

Анда – къызла такъгъан ачы кюйле,
Тютюн этип, кюе тургъан юйле,
Жигитлени къылычлары ойнай,
Ким мюлк къурай, кими аны тонай.

Ёмюр жолу – кюрешлени жолу,
Аны эси учхан окъдан толу,
Къыямала – отла, суула – анда.
Къагъанакъла, жау чыракълай, жана,

Помпеяны ахыр сагъатында
Ёмюр кеси болгъанды къатында.
Кеси кесген болса да киндигин,
Алалмады жаннган отдан бирин…

Везувийни тыялмагъан ёмюр,
Бата тургъан къыралланы кёрдю.
Жиляу этди, ачыу этди анга – 
Жашил жерни къыйын къадарына.

Ёмюр жолу – кезиулени жолу,
Анда умут, ёлюм да тенг болду,
Къууанч, жарсыу да келдиле бирге,
Ёзенгиле бир бирине тие.

Жыр

Кёкде, ёмюр ызлап баргъан жолда,
Келеди жыр, дуния андан тола.
Таудан таугъа, къолдан къолгъа ауа,
Марал жауун болуп, жерге жауа.

Келеди ол, ариу макъам салып,
Эски жырны керти сёзюн тагъып,
Бирде кюнню кёзю болуп, тие,
Бирде булутладан салам ие.

Келеди ол сары къумлу тюзде,
Чыгъанала жыя, гюлле юзе.
Жюрек отну тиргизирге сюе,
Ажашханны биргесине кюе.

Ныхыт жолла, къыйын жолла аны
Этедиле къайтып жаппа-жангы.
Жырны жолу – ёмюрлени жолу,
Заман кеси анга шагъат болду.

Билек болду анга заман, къанат,
Биргесине ачы кюнле санап.
Биргесине къууанч жырын айтды,
Кёпюр салып, къайтмаздан къайтды.

Уллу Хожда, кюйген жолну бара,
Атхан тангы болгъан эди къара…
Тарых теренинде сарнай, жиляй,
Барады жыр, къара ташны сылай.

Суугъа кетген къызны  кюйлеринде
Жиляйма мен жырны кюйгенине.
«Жырым!» – дедим, «Жашау!» - деген кибик, 
Анга къууанч, жарсыу бирден кирип.

Адам

Бийик кёкге тансыкъ болуп къарай,
Жана тургъан жулдузланы санай,
Чыкъла тюшген жаяу жолну баргъан
Бек биринчи улан эди – Адам.

Алам анга уллу къууанч этди.
Замзам сууу, жерни жырып, жетди,
Къанатлыла жарыкъ жырла тагъа,
Жаннет гюлле тюрлю-тюрлю чагъа.

Суусап эди. Татлы суудан ичди.
Ариу эди Жаннет тёрню ичи. – 
Адам жашап турур эди ёмюр,
Насып, къууанч да бир жолгъа кёрюп.

Кече – айы, кюндюз кюню тийип,
Тал тереги суугъа чачын ийип,
Салкъын аяз  гелеулени сылай,
Жаннет – сени, сен Жаннетни сынай…

Болса да, жан кюнден-кюннге – мудах. 
«Жазыу, къадар да - бир!» - деди  Аллах.
Билеме мен аны кертилигин: 
Насып ючюн жолла элтиригин.

Кеси кибик бир жан излеп, баям,
Андан мудах бола эди Адам:
Аллах анга жылы къучакъ керди - 
Нёгер этип, тиширыуну берди.

Хауа кирди жашаууна аны! -
Эки болуп къалгъан кибик жаны,
Эки болуп тийген кибик, кюню, 
Таудан къарап, алай ариу кюлдю.  

Адам бла Хауа

Туман басып, къалкъып тургъан жерге
Кюмюш айны нюрю тёгюлгенде,
Гелеуледе ызын къоя, Адам
Бара эди жулдуз таба, баям.

Тюшген чыкъны жыйып, минчакъ эте,
Артха къала да, ашыгъып жете,
Хауа кеси келеди ай жолда,
Жанын, кесин, этген антын жоя.

Чакъгъан тала – аны намазлыгъы.
Келеди ол... Къалай да базынды?!
«Сюеме!» - деп шыбырдады кёкге.
Анга сейир этедиле кёпле.

«Жаннет!» - деди Аллах берген журтха
Сыйлы адам, замзам суудан уртлай.
 Хауа ючюн айтхан болур алай,
Дуния башында ол журтну сайлай.

Чапыракъ жыйды. Жыйрыкъ бичди Хауа,
Ариу сёзюнг болду анга саугъа.
Жаннет чыпчыкъ аны къатлап турса,
Ёмюрледе ёсмез эди мурса.

Чыкълы жолда этеклери жибий,
Гюлле жыя, къайгъылары эрий,
Гюллю  тажын  да башына кийип,
Келликди ол отоуунга кирип.

Жомакъ болуп, алай къалыр эсде
Гюлден толу, жулдуз бетли кече…
Хауа, къарап ёмюр теренинден,
Къууанч этди, сени кёргенинде.

Сайлау

Уллу дуния. Эки адам жерде.
Андан бери тууадыла эрле, - 
Сюйгенлени жолгъа къаратханла,
Ёмюрлени къайтып санатханла.

Жети да жол айырылгъан жерде
Жети сайлау этедиле эрле.
Сары жолну тюеди ат туякъ,
Сагъышларым элтедиле узакъ.

Жети жолну жети атлы чыкъды,
Барадыла ала жашил чыкъны.
Бери жаны – бегитилген къая,
Ары жаны – белгисизлей къала.

«Жауу болуп терсликлени жерде
Тебире, атлан ала бла бирге…»
Жулдуз жыйын – кёкню бийигинде,
Кесинг а сен – жерни киндигинде.

Жиляй-жиляй ашырмадым сени,
Терслемедим, алай деп, бирлени,
Баргъан жолунг жюрегиме жатды,
Тангым, санга тилек эте, атды.

Жарам жара тюйюл эди – саугъа…
Сени бла жаным таудан таугъа
Учуп, жюзюп, зауукъ этип барды,
Эс этмейин къаяланы, жарны…

Ауаз эшитдим, ууаз эшитдим анда – 
Кече жолла бирге байланнганда:
«Жети жолну жети атлы чыгъар,
Жети жигит жети душман жыгъар…» 

Эрле жолу

Кёкню жууукълугъу – сизге билек.
Анда жашайды этилген тилек.
Сизни кёрюп, ол ашыгъып чапды,
Бийик кёкде жети эшик ачды.

Жети жолдан бири эди сени – 
Тюзлюк ючюн къылыч кётюргенни.
Аны билип, сюйдю жулдуз алам
Жолунг болса ачыкъ, ариу, сыйдам.

Орам башы – кериуанлы, ызлы,
Сюедиле сизни дуния къызы.
Къара ташда жиляйды Гошаях,
Таулу жыргъа киргенди Акътамакъ,

Сизни сакълап, къарайдыла жолгъа
Ариу Зухра, Лейля эм Зулейха…
Итакагъа жатды ауур туман,
Тебирейсиз сиз Колхидагъа, баям.

Кёкде жолла, жомакъ кибик, тюрлю:
Сизни толгъан Айны къызы сюйдю.
Къарап тура болур аллыгъызгъа,
Ташны жарып, улан чыгъарыргъа…

Кече – къара. Алда уа – къыяма.
Амал да жокъ, мадар да тыяргъа.
Жети атлы, жети жолну сайлап,
Барадыла анда, белле байлап.

Насып ючюн, тюзлюк ючюн къайнап,
Сюйген къызларын  таралтып,  къыйнап,
Барадыла эрле жолда ала – 
Бизни алларына къаратханла.

Сен

Туякъ таууш ашыкъдыра, къууа,
Бараса сен, таудан таугъа ауа.
Кече – къара. Жулдуз жанды кёкде.
Аны таба барадыла кёпле.

Жомакъмыды, таурухмуду ол зат?!
Къыйынмыды андан болгъан азат?
О, къалма сен къазауатда ёлюп,
Хорлам тангны жууукълугъун кёрюп!

Хорлам тангны ариулугъун кёрюп,
Минчакъ этип, кюмюш чыкны тёгюп,
Кёкню уллулугъун къучакъладынг,
Алам таба алгъыш бла атладынг.

Халкъынг ючюн, жигитликле эте,
Бараса сен, иги къууум элте,
Жети жолдан бирин сайлап алып,
Душманынгы бетден-бетге танып.

Жулдуз жолну баргъан къадарынгда
Алдау болмаз сени атламынгда.
Жулдуз жолу – жигитлени жолу,
Эрлик этип келликлени жолу.

Бюркюп чыкъгъан гараладан ичип,
Таугъа ёрлеп, бугъоулагъа тюшюп,
Алай ёсген тауда алыр дерсин,
Анда кёрюр жашау тюзюн, терсин.

Туугъан жерим – сени туугъан жеринг -
«Мени анда сакълайдыла», - деринг,
Къарайды шош кече арасында
Жулдуз жолгъа чыкъгъан баласына.

Туугъан жеринг
Шорха суула айтадыла жырла,
Тал тереги гыллыулата сыргъа,
Къысалмайды кёзюн къара шаудан,
Сени баргъанынга къарай таудан.

Андан къарап, кёремисе жерни?
Туугъан жери – тилекчиси эрни.
Кёремисе, ёчюлтмейин чыракъ,
Турады от жагъанг сени сакълап!

Ары жаны – къара чарсы, туман,
Бери жаны – ол сен кесинг туугъан,
Сени сюйген, сакълап тургъан сени,
Къалаууру сенсиз кечелени.

Бери жаны – сени сюйгенлени,
Къайгъы этип, санга кюйгенлери. 
Тилек этип, ёхтем болуп, алай
Турады тау, жулдуз жолгъа къарай.

Жети жолдан бирин сайлап алдынг.
Кюнню нёгер этип, кече - айны
Бараса сен, жетеуленден бири,
Сакълайма мен ёмюрледен бери.

Эрлик да, кишилик да – биргенге,
Бараса сен кёкню кенглигинде,
Жангыз атлы, жулдуз жолну сайлап,
Гемудангы кишенлерин бошлап.

Жилтин ызы сейир эди аны – 
Темиркъазакъ, жулдуз болуп, жанды. – 
Туягъындан тюшген жарыкъ жулдуз.
Эрле жолу этмез сени учуз.

Мен

Манга сейир этедиле кёпле:
«Сени кюйюнг жашайды, - деп, - кёкде!» 
Мындан къарап, кёреме мен анда – 
Бараса сен айны жарыгъында.

Айны жарыгъында, сары жолда
Миннген атынг, жилтин ызла къоя,
Аны кёрюп, сакълап турур жаным,
Къалалмайын сенсиз кюйюп, жанып.

Кёкню биргесине эди сёзюм.
Тансыкъ болуп, жолгъа къарап, тёзюп,
Тилек этип, умут этип, жарсып,
Чачарма деп къара кече чарсны,

Алай турдум.Болду мени антым
Жюрегимде жашап тургъан атынг.
Аны айтсам, тилек этген сунуп,
Умут деген къалалмайды суууп.

Аны айтсам, тарых теренинден
Къарайдыла насып излегенле,
Ачыйдыла узакъ ёмюрледе,
Тохтап къалып сыйрат кёпюрюнде.

Гюнях деген, сууап деген затла
Бар эселе анда - ахыратда,
Уллу Аллах кечсин сюйгенлени,
Жолгъа къарап, алай кюйгенлени…

Сени атынг – насып къанатлылай,
Ариу болуп, татлы болуп алай
Айтылгъанлай турур жашил жерде, - 
Таурухлада къаладыла эрле! 

Сезим оту

Хауа да, жан да болмагъан дуния,
Санга келип, ишлеп ариу уя,
Жаннет къоллу боллукъ эди Адам,
Хауа тюбеп, «чырмамаса», баям.

Сезим оту, биз ангылар кибик,
Алай жерли болду, алай бийик! 
Адам, Хауа да сынагъан тасха
Андан бери болалмайды башха.

Насып деген сыйлы затны билсе,
Жан, кюн болуп, чарсны жарып, тийсе – 
Ма ол болур уллу сезим деген, 
Ёмюрледен, бийикледен келген.

Андан бери болалмайды башха
Бек биринчи жаратылгъан тасха:
Алып, суугъа атсам да жанымы,
Чыгъып келир, излей къарамынгы.

Чабып, сени жарты жолда жетер,
Санга атап, ариу жырын этер.
Аны жаланда сен эшитсенг, сюйдюм,
Анда мени жашил жайым кюйдю.

Тутмакъ этип, атсам да мен аны -
Тансыкъ болуп, эрий тургъан жанны, 
Къарайды ол кече узагъына,
Эс бурмайын мени тузагъыма.

Жулдуз кёкде, къол узатсам, жетип
Къаллыкъма деп, алай умут этип,
Учама мен Сарайгъанла таба, 
Сени кёрюп, жилтин жолда чаба.

Тейри жарыкъ
Нечик сейир, нечик ариу сюйдюм! – 
Кюзню биргесине болуп, кюйдюм.
Жазда балли терек болуп, чакъдым,
Къара жерни ариу гюлюм жапды.

Къала ишлеп, сюймекликге атап, 
Аны ариу сагъышларым жасап,
Жашайма мен, айны чюйге тагъып,
Ол къалада умут отун жагъып.

Къая къызы – ол сарычач обур,
Сени кёрюп, къая жухха къонуп,
Желни къанатына тагъып, санга
Иеди, алданырса деп, саугъа.

Саугъа да не? Алдау да не анда? 
Къара туман, болуп сенден алгъа,
Къаргъа къанат атхан кибик жерге,
Амал тапмаз ючюн мен излерге,

Къаппа-къара этгенди кечени.
Алай излеп турлукъма мен сени,
Ёмюр теренинде къалгъан къызлай,
Санга баргъан жулдуз жолну ызлай.

«Сакълама! – деп, - сакълама!..» - деп ауаз.
Анга нёгер болмаз салкъын аяз.
Мени аяр да, Нарт къала таба
Ойнай-кюле, кетер, жорта-чаба.

Тейри жарыкъ къайда да ажашмаз,
Анга жалан эссиз эшик ачмаз.
Арслан кибик, келген жауну хорлап,
Къайтырса сен, мени излеп, жокълап.

Баргъаны боллукъду.

Поделиться: