Баш магъана – хауаны тюрлениуюн эсепде тутуу

Кёп болмай КъМКъУ-ну Алим советинде ректорну къуллугъун къуллугъун толтургъан Юрий Альтудовну, проректорланы,  университетни бёлюмлерини таматаларыны  къатышыулары бла тюбешиу болгъанды.

Келгенлени  Юрий Альтудов алгъыгшлагъанды. Ол  Петербургдагъы  экономика форумгъа къошулгъаныны юсюнден хапарлагъанды.  Анда  уллу эм  орта предпринимательствону, ол  санда  студент бизнесни юсюнден да сёлештннгенин  айтханды.

Бу теманы баш спикерлери РФ-ни правительствону председательни заместители Андрей Белоусов, Россейни билим бериу министри Валерий Фальков  эм  "ВЭБ.РФ" айнытыуну къырал корпорациясыны председатели Игорь Шувалов болгъандыла.

Дагъыда бу тема Сбербанк бла башха банк структуралада кётюрюлгенди. Бу направление эм студент технология предпринимательствосуну юсюнден университетде билим программала къураладыла. Кёп тюбешиуле бардырыладыла, 2021 жылны КъМКъУ-ну выпускниклери стартапла жарашдырадыла, ол бизни регионубузда ишчи жерлени къураргъа энчи мадарладан бириди   дегенди ол.

Тюбешиуде Регионну билим комплекси бла, Баксан нейтрино обсерватория ядерный исследованияланы институтну РАН-ны ишине къарап, вузну алимлери билим ишлери бла, практиканы ётген студентле бла аспирантла бла тюбеширча РФ-ни Илмула академиясыны таматасы Александр Сергеев республиканы таматасыны атындан Къабарты-Малкъаргъа чакъырылгъанды. Ол вузланы выпускниклери келлик билим учрежденияланы быллай геостратегический регионда билимни айнытыргъа кереклисин чертгенди.

Цифра эм технология айтыуну РФ-ни президентини энчи келечиси Дмитрий Песков «АНО «НТИ Платформа» эм Стратегический инициативаланы агентствосуну хайырындан КъМКъУ-ну «Точка кипения» ишлерини юсюнден толу хапар билгенини юсюнден айтханды. Дагъыда  КъМР-ге келлик заманда цифра айтыуну векторларыны жанындан вузгъа болушлукъ этеригин чертгенди. 

Эм КъМКъУ-ну мурдорунда «Эрмитаж-Кавказ» деген адабият-маданият арасыны кереклисини юсюнден Эрмитажны таматасы Михаил Пиотровский бла хапар айтылгъанды. 

2021 жылда «Организация здравоохранения и общественное здоровье и менеджмент в здравоохранении» деген ортадагъы къошакъ профессионал программаны юсюнден РФ-ни Президентни къырал службасыны арасында РАНХ управленияны Шимал-Кюнбатыш институтну таматасы Владимир Шамахов бла келишимге жетгендиле.

Кёрюмдю площадкаланы ичинде окъуу билим жайгъан ишни жангыртханладан эм игиси «Билим» деген Россей обществолу организацияны экспозициясы болгъанды. Аны регион бёлюмюню базасына Къабарты-Малкъарны университети киреди. Миллет качествону системасыны экзаменационный эм квалификация белгиле арасыны экспертлерини санында КъМКъУ-ну сотрудниклери киргендиле. «Билим» деген Россей обществону Общероссийский общество-къырал жангыртхан организацияны КъМР-де филиалында экзаменационный ара ачылгъанды.

Форумну майданында экологический тематиканы, хауаны тюрлениулерини, экономиканы декарбонизациясыны юсюнден ушакъ бардырылгъанды.  Эм уллу акцент илму бла окъууну юсюнден айтылгъанды, деп чертгенди КъМКъУ-ну ректору.

2021 жылдан башлап ООН-ну Рамочный конвенцияны рамкаларында болгъан Парижни соглашениясына кёре климатический сферада  кёп халкълы право низам хауаны тюрлениулери хауады углекислый газны азайгъанны юсюнден ачыкъланнганды.

КъМКъУ-ну илму сообществосуну келечилери университетни регионну агроэкология проблемаларын тамамлау ишге эм битеуроссей экология климат повесткасына къошууну юсюнден билдиргендиле. Аны чегинде жалгъан интеллектни эм шёндюгюлю технологияланы хайырланыуну юсю бла дисциплинала аралы проектле жарашдырыргъа белгиленеди.

Къабарты-Малкъар Россейде алмаланы сатыу бла биринчи жерни алгъанлары саналса, декарбонизация растениеводствогъа жораланнган биринчи технологикалы продукт университет бизнесни болушлугъу бла интенсив садоводство предприятиялагъа ачаргъа сюеди. Бу направленияда байламлыкъ иш ООО «Виклауд» компанияны таматасы Юрий Ахметов бла барады.

Физика-математика илмуланы кандидаты, КъМКъУ-ну трансфер технологияланы офисини таматасы Зашакуланы Заур «Виклауд» кампания бла бирге этилген «ИИ-агроном  управляющий углеродным следом высокопроизводительных яблоневых садов Северного проекта (SmartAgro)» деген презентация бла чыкъгъанды. Анда бир къауум сорууларын былай кёргюзтгенди: битимле ёсдюрюу технологияла хауаны игилендириуде къаллай ишлени тындырыргъа болушадыла; КъМКъУ Россей экология-хауа повесткада къаллай болушлукъ этеди; жалгъан интеллектни болушлугъу бла алма бахчалада углерод ызланы топуракъда, хауада, хауаны тюрлениулерине кёре эм социал-экономика къалай бойсундурургъа боллугъуну юсюнден.

Алма производство  терк айныгъаны бла байламлы углекислый газны бла терек тахталада карбон балансны тийишлисича ёлчемледе тутууну проблемасы энчи эс бёлюуню излейди. ИИ-агроном управление жаны бла тийишли оноула этерге, производстоланы хайырлылыгъын ёсдюрюрге, бизнес-къоркъууланы санын азайтыргъа болушурукъду.

Шимал Кавказда карбон балансны эсепде тутууну уллу геостратегия магъанасы барды. Биз оюм этгенден, Къабарты-Малкъарда эм саулайда Шимал Кавказда битимчилик Россейни Европа кесегинде углекислый газны азайтыргъа болушурукъду. Алай аны ючюн жер-жерледе болгъан агроэкология проблемаланы тамамларгъа керекди. Регионлада карбон полигонланы бла фермаланы мурдорунда вузла бизнес бла бирге битимчилик салгъан заранны кетерирча декарбонизация технологияланы жарашдырыргъа боллукъдула, дегенди Заур Зашакуев.

КъМКъУ-ну органикалы битимчиликде цифра технологияланы айнытыу арасыны директору, эл мюлк илмуланы кандидаты Амиран Занилов хауаны тюрлениуюнде топуракъ энчи жерни алгъанын чертгенди. Аны сылтауу топуракъ углекислый газны чыгъаргъаныны тышында хауаны тазаларгъа да болушханындады, бу ишлени цифра технология болушлугъу бла бойсундурургъа боллукъду. Амиран Занилов билдиргенича, ала бюгюнлюкде регион энчиликлеге кёре декарбонизацияны технологияларын жарашдыра турадыла. SmartAgro проектни баш борчу топуракъланы тюрлюлеринде углеродну ёлчемин тохташдырыуду, аны тап халгъа уа семиртгичлени эм кёпжыллыкъ битимлени сакълау болушаллыкъды.