Ипотеканы теркирек тёлеуню беш амалы

Эсеплеге кёре, хар бешинчи россейли фатарны кредитге алады. Бу ишни борчха кирмей тамамларгъа не бек сюйсек да, кёбюсюнде ансыз болалмайбыз. Ипотеканы алгъандан сора, адамланы асламысы аны теркирек тёлерге кюрешедиле. «Комсомолка» тёлеуледен кёпге создурмай къутулурча талай амал тапханды.

1. Кредитни башха банкга сатыу

Былайда сёз ипотеканы рефинансирование этиуню юсюнден барады: башха банкдан гитчерек процентлери бла жангы кредит алыу. Башхача айтханда, сиз борчугъузну башха финанс учреждениягъа ётдюресиз. Ол банк сизни алгъадагъы банкда борчугъузну тёлейди, залогну уа (фатарыгъызны) кесине жаздырады.

Экспертле оюм этгенден, бу амалны банкланы ставкаларыны араларында башхалыкъ 2-3 процентден аз тюйюл эсе хайырланыргъа боллукъду, ансыз аны магъанасы жокъду. Алгъа жыллада банкла ипотеканы 18-20 процентге бергендиле, шёндю бу ставка 12-13 процентге дери тюшгенди. Сиз ипотеканы алгъанлы бир ненча жыл ётген эсе, былай этиу кредитге къоратырыкъ ахчагъызны тёртден бирин неда ючден бирин аяргъа болушурукъду.

2. Налог вычетни алыргъа

Ипотека борчлары болгъанланы сатып алыннган фатарларыны багъасындан эм аны кредитине келген процентледен налог вычетни алыргъа эркинликлери барды. Сиз официальный иш хакъ алып ишлей эсегиз, хар айдан андан онюч процент тыйылгъанын билесиз. Аны иш бла жалчытхан организация ишчиси ючюн келген файдасындан тёлейди.

Алай ипотекагъыз бар эсе, сиз ол ахчаны бир кесегин къайтараллыкъсыз. Аны ёлчеми фатаргъа жойгъан ахчаны онюч процентин тутады, алай ол эки миллион сомдан кёп болмайды. Юлгюге, сиз ипотека бла эки миллион тургъан фатарны алдыгъыз. Вычет бла сизге 260 минг эмда анга къошулуп кредитге тёленнген процентлени онюч проценти берилликдиле. Ахча компенсацияны эки амал бла алыргъа боллукъду: налогла инспекцияны юсю бла неда ишлеген компаниягъызны бухгалтериясыны болушлугъу бла. Биринчисинде жылны ичинде тыйылгъан налогну аллыкъсыз. Экинчисинде уа – бир кесек заманны иш хакъыгъызны толусунлай алып турлукъсуз (файда ючюн налог жазыллыкъ тюйюлдю).

3. Аналыкъ капитал

Эки неда андан кёп сабийлери болгъан юйюрле аналыкъ капиталны аладыла. Аны хайырланыуну амалларындан бири – жашау-турмуш болумланы игилендириудю. Быйыл капиталны ёлчеми 453 минг сомду. Бу ахчаны биринчи тёлеуню этерге неда кредитни тёлерге хайырланыргъа жарайды.

- Клиент, къайсы болса да бир банкга аналыкъ капиталны юсюнден сертификаты бла барып, аны бла «Аналыкъ капитал» категорияда келишим тауусургъа керекди. Андан сора капиталдан ахчаны банкны аллында борчун тёлеуге жоюуну юсюнден заявленияны жазаргъа тийишлиди. Анга кредитор ахча кёчюрюллюк счётну номери эм битеу реквизитлери бла справканы  берликди. Бу документни артда Пенсия фондха элтириксиз. Ол заявлениягъа эки айны ичинде къарарыкъды эмда ахчаны банкны счётуна ётдюрлюкдю. Алай бла ол къыйын иш тюйюлдю, - дегенди Сбербакны кредитле жаны бла менеджери Наталья Вергунова.

4. Фатарны арендагъа бериу

Ипотекагъа алыннган фатарны арендагъа бериу адет кенг жайылгъанды. Кредитни юсюнден келишимде банк былай белгилеучюдю: «Заёмщик фатарда башха адамланы жашатырыгъыны, аланы ары жаздырлыгъыны юсюнден билдирирге борчлуду. Бу ишлени жангыз да банк ыразылыгъын бергенден сора этерге жарайды».

Алай, экспертле айтханнга кёре, инсан былай алыннган фатарына башха адамланы финанс учреждениягъа билдирмей ийгенликге, банкла анга санкцияла алыкъа бир кере да салмагъандыла. Нек дегенде, заёмщикге ышаныргъа боллугъун кёгрюзтген баш шарт ол ахчаны заманында тёлегениди.

5. Ставкалагъа дайым къарай туруу

Кредит алгъан банкыгъызда ипотеканы юсюнден жангы излемлеге, ставкалагъа къарай туругъуз. Бир-бирде ала процентни ёлчемин азайтыргъа боладыла. Алай этген эселе, сизни ставкагъызны да азайтырча заявление жазыгъыз. Ала аны 0,5 процентге окъуна тюшюрселе да, ол сизге онбеш жылгъа 70 мингнге дери ахчагъызны аятырыкъды.

Ахчаны жартысын къайтарыргъа керекли документле

Финансла бла байламлы тинтиулени миллет агентствосуну социологлары келтирген эсеплеге кёре, кёп гражданларыбыз налог вычетге эркинликлери болгъанын билмейдиле. Бу операцияны тамамлауну энчиликлери уа алагъа бютюнда жашырынлыкъдады. Сёз ючюн, сиз фатар алгъанда аны толусунлай жоймагъан эсегиз, къалгъаны башха сатыу-алыу келишимге ётдюрюледи.

Фатарны ипотекагъа алгъан эсегиз, къырал, андан тышында, банкга тёлеген кредитигизни процентлерини онюч процентин да къайтарлыкъды. Ол не къадар кёп болса, сиз компенсацияны ол къадар терк да аллыкъсыз. Аны юсюнден заявленияны сатыу-алыу келишимден сора экинчи жылда берирге боллукъду. Бу операцияны кредитни тёлеп бошагъынчыгъа дери жангыдан хайырланыргъа жарайды. Аны этер ючюн, 2-НДФЛ эм 3-НДФЛ декларацияла, фатарны сатып алгъаныгъызны юсюнден шагъатлыкъ документле эм банкдан тёлеуню юсюнден къагъытла керекдиле.

Бу ахчаны алыргъа эркинлик бериледи:

- фатар, юй, отоу алгъан эсегиз;

- юй ишлерге деп жер участка алгъан эсегиз;

- энчи юй ишлеген эсегиз;

- ремонт болмагъан фатарны алып, аны кесигиз жангырта эсегиз.