Жашаугъа къайтаргъан къагъыт

Заман  саргъалтхан  тёрт  бюкленнген къагъыт   Хачаланы Лизагъа ол неден да багъалы болгъанды. «Ол манга юйюрюмю къайтаргъанча кёрюнеди»,  – дейди, аны кесине къыса.  

Документ - Къабарты-Малкъарны Ара архивини  1944 жылда 8-чи мартдан  справкасыды. Анда уа Акъ-Суудан кёчюрюлген Хачаланы Исайны юйюрюню тизмеси къалай байды: юй бийчеси Къанитат, къызы Лиза, жашлары Далхат, Магомет, Аныуар.  Орта Азиягъа  кёчюп баргъан жыл окъуна юйню таматасы ёледи, бир жылдан а Лиза  анасын, юч къарындашын да тас этеди.  

Миллетим кёчгюнчюлюкню 13 жылында сынагъан къыйынлыкъны бизге, жаш тёлюге, ангылагъан къыйынды. Лизаны къадары саулай халкъныкъына  ушайды, дерикле да болурла, алай хар кимни жюрек къыйынлыгъы энчиди. Тиширыуну  ачыуун жапсарыргъа, аны кёз жашларын кепдирирге кимни къолундан келсин? 

Анасыны ёлгенин билмей, къоюнуна къысылып, нек сёлешмейди мени бла деп, жиляп тургъанды.  Бир жылны ичинде адамгъа да хаталары жетмеген  юч къарындашын, атасын, анасын тас этген 12-жыллыкъ Лизагъа тынч жашаугъа кёз ачаргъа къадар онг бермегенди. Аны  атасыны ёге анасы ёксюз сабийле тургъан юйге ашырады. 

Аны да терслеялмайма, ким биледи, кесими сабийлерими уа кечиндиралырмамы, ачлыкъдан сакълаялырмамы, деген акъыл бла этген болур алай.  Аппасы ол оноугъа бойсунургъа да унамагъанды, ол дунияда жашым соруу этсе,   жангыз къызынга къарамадым деп къалай жууапларыкъма, деп. 

Таулулада жууукъ, тукъум байламлыкъла не заманда да къаты болгъандыла, кёчгюнчюлюк  ол тёрени бютюнда къаты этгенди. Лизаны да атасы бла экиге айланнган къарындашыны жашы Хачаланы Атлы излеп, кесине алады. 

Къадар деген къалай сейирди.  Ёксюзлюкню толусунлай сынагъан Лизагъа да юч ёксюзге аналыкъ этерге тюшгенди, аладан бирини аты да Лизады. Ол туугъан журтха къайтхандан сора Хочуланы Ташау бла бир юйюр къурагъанды, аны  юч сабийин  ёсдюргенди. Ала да анга туугъан аналарындан  башха болмагъандыла, бир бирлерини кёлюн алып жашагъандыла. 
 

«Бирде кесимлей къалсам, бу архив къагъытны алама да,  къалай жарлы болуп къалгъанма деп, кёлюм толады. Аны бла бирге атам, анам, къарындашларым сау болгъан сунама», - деген эди Лиза ушагъыбызны ахырында. 
 

 

Тикаланы Фатима
Поделиться: