Жаш эм саулукълу болуп турургъа сюе эсегиз

Сарымсах сууукъдан, гриппден ауругъанлагъа, жюреклери, къан тамырлары къыйнагъанлагъа жарагъанын илму тохташдыргъанды. Эштада, аны онкологиягъа къажау кючю да болур. Базыкъ чегиде болуучу тюрлюсюне къажаулугъу тинтилгенди артыкъ да бек. Север Каролинаны университетини алимлери бардыргъан тинтиуле ачыкълагъанларына кёре, сарымсахны сюйгенледе ракны ол тюрлюсюнден ауругъанла, башхала да иги кесек азайгъандыла.

«Сарымсах чийлей  жарашдырылса да хайырлыды. Бек игиси уа чийлей ашасагъызды. Аны багъыу кючюн бютюнда кючлер ючюн а, жарашдырып хайырланыргъа керекди. Аны тишчигин ашардан алгъа ууакъ туурагъыз неда эзигиз, сора 10-15 минутну кеси аллына «солума» къоюгъуз. Кислородну тири къатышыуу бла  аны ферментлери тириледиле эм суперактив  затланы синтези башланады», - дейди Константин Спахов, гастроэнтеролог врач, медицина илмуланы кандидаты.

Сарымсахны кюнлюк мардасы уа къаллай бир болургъа керекди? Ол проблема бла кюрешген немисли алимлени айтханларына кёре, кюнлюк марда 4 граммдан аз болмазгъа керекди (неда эки тиши). Аны ашарыкъ затларыгъызгъа аз-аздан юлешип хайырлансагъыз, аны бек керексиз заты – ийиси – азайырыкъды. Сууукъладан ауругъан эсегиз а, ол марданы бир бла жарымгъа-экиге дери да кёбейтигиз. Сиз сарымсахны ийисин солууугъуз бла тышына чыгъара эсегиз, къуру кесигизден сора да, къатыгъызда тургъанлагъа да болушасыз. Алагъа ауруу жукъмазгъа боллукъду. Сарымсахны арталлыда ашаргъа сюймей эсегиз, тургъан, жукълагъан отоуугъузгъа ууакъ тууралгъан неда эзилген сарымсах тишчиклени сай табакъчыкъ бла салыгъыз. Аны уа сутканы ичинде 3-4 кере алышындырыгъыз.

Сарымсахны тири биология къошакъныча хайырланыргъа керекмиди? Ол соруугъа былай этигиз деп айтырча шарт жокъду. «Мен пациентлериме сарымсахны ашагъыз  деп къояма. Бир-бир къошакълада актив   затла кёп болургъа боллукъдула, бир-бирлеринде уа арталлыда бир бирге келишмегендиле. Бек тири къошакълагъа биз сарымсахны тийишлиси чакълы бир заманны сакъланнган экстрактны санайбыз. Аны, чагъырныча, энчи болумлада 20 ай чакълы бир тутадыла. Ол кезиуню ичинде тутхучлу тири затла жыйыладыла. Ол препаратлада сарымсах ийис да болмайды. Жарсыугъа, Россейде мен аллай препаратлагъа тюбемегенме», - дегенди Константин Спахов.

Сарымсахны жюреклери ауругъанла, дарман иче эселе да, ашай турургъа керекдиле. Ол башха дарманла бла бек иги жарашады, тамырда къанны басымын мардасына келтиреди, холестеринни да. Диабетден ауругъанла да эм ол ауруудан аурургъа боллукъдула дегенле барысы да  сарымсахны ашасала бек игиди. Андан сора да,  ол  къанда бал тузну азайтады, гликолиз деген затны къуралыууна чырмаулукъ этеди. Къанда бал туз кёп болса уа, гликолизле мардадан кёп боладыла эм адамны терк къартайтадыла. Ма былайда керекди сарымсахны адамны жашландырыучу кючю, аны ючюн окъуна болур, шёндю алимлени сарымсахны кючюню юсюнден бардыргъан сёлешиулери, тинтиу ишлери да.