Азыкъны тюз ашау кёп ауруудан къутулурча амалды

Немисли алимле къозланы бизни ракдан къорууларча кючлери болгъанын ачыкълагъандыла. Бу аурууну чыкъмазлыгъына себеплик этген кёп башха продуктла да бардыла. Аны юсюнден «Аргументы и факты» газетде сейир материал басмаланнганды. Биз да окъуучуларыбызны аны бла шагъырейлендирирге излегенбиз.

- Продуктланы ракны айныууна керти да чырмау болгъанлары барды, - дейди Владимир Беспалов, врач-онколог, медицина илмуланы доктору, профессор, Петров атлы онкология НИИ-ни ракны химиопрофилактикасыны эм онкофармакологиясыны илму лабораториясыны таматасы. – Дунияда бусагъатда аны тири тинтип тебирегендиле. Даражалы илму журналладан бла китапладан ракны аш-азыкъны хайыры бла профилактикасын бардырыу бла байламлы мингден артыкъ статья жыйгъанма архивимде. Алада айтылгъаныча, кёбюулеге къоркъуулу къауумгъа киргенлени окъуна онкологияны энчи тюрлюлеринден къорууларгъа окъуна амал барды.

Ракны 35 проценти аш-азыкъ бла байламлыды, бу жаны бла алып айтханда, тютюн ичиу, тапсыз жашау болумла, генетика, экология аллай бир процентни къурамайдыла. Адамла жорукълагъа кёре тюз ашап башласала, бу ауруудан къыйналгъанла иги да азайырыкъ эдиле.  Алай этерге уа не хазна онг табылсын.

- Сёз ючюн, россейлиле къыймаланы бек сюедиле, - дейди Владимир Григорьевич. – Алай къакъсыгъан къыйманы 50 граммын ашаса, адамны санына ол бир пачка тютюн ичгендеча аллай бир концентрат тюшеди. Аны ючюн бу продуктха тыйгъыч салыргъа окъуна тийишлиди. Жаланда къакъсыгъанлары угъай, этден жарашдырылгъан ашарыкъланы барысы да (къыймаланы хар тюрлюсю, сосискала эм башхала) ракны чыгъыууна себеплик этедиле. Сёзге, Европада аланы хазна хайырланмагъан, сатмагъан къыралла бардыла.   

Тууралып биширилген эт аллай бир заранлы тюйюлдю. Былай алып айтханда, цельный продуктланы хар бирини да хайырлары барды. Ракны тинтиу битеудуния фондну аш-азыкъ бла байламлы эсгертиулеринде быллай продуктланы ашаргъа кереклиси, жарашдырылгъанланы уа хайырланмазгъа тийишлиси айтылады.

Баш магъана битимледен продуктлагъа бериледи, былада антиоксидантла кёпдюле. Ала клеткалада мутация тюрлениулени къозгъагъан эркин радикалланы къурутургъа себеплик этедиле. Андан сора да, бир-бир антиоксидантлада ракга къажау затла да бардыла.

Сёз ючюн, помидорлада ликопин ёпкеледе жыйылып, аланы ракдан къоруулайды. Неда хобустада, турмада, къара турмада болгъан бир-бир затла рак клеткаланы ёлтюредиле. Быланы хар кюнден угъай, хар азыкъ ашагъандан хайырланса бек иги боллукъду. Уллу къоруулау кючю ресвератролну барды, ол къызыл чагъырда асламды. Жюзюмден сыгъылгъан суудан аны алаллыкъ тюйюлсюз, ол анда бузулуп къалады.

Бюгюнлюкде къургъакъ къызыл чагъырны кюннге бир-эки бокалы хайырлыгъа окъуна саналады. Андан кёп угъай. Францияда алай ичедиле, аны себепли жюрек-тамыр эм онкология аурууладан къыйналмайдыла, жаулу азыкъланы кёп ашагъанлыкъгъа окъуна.  

Ракдан къорууланыр ючюн кюннге беш-алты сарымсах тиш ашаргъа керекди. Андан сора да, бусагъатда жыйылгъан неда жарашдырылгъан кёгетлени, жемишлени, жилеклени мардасы кюннге тёрт жюз граммдан аз болмасын. Бек игиси уа – бир килограмм.