Бек уллу къанатлыны энчиликлерини юсюнден

Страусла дунияны башында бек уллу къанатлылагъа саналадыла. Къанатлыла эселе да, асыры ауурдан, учалмайдыла. Кеслери да тёрт тукъумгъа юлешинедиле. Бек уллулары африкалы страусладыла. Са-ванналада (терен кырдыклы, анда-санда жангызлай ёсген уллу тереклери болгъан жерледе), кенг аулакълада, Сахараны юг этеклеринде, битими артыкъ кёп болмагъан ёзенледе жашайдыла. Африкалы страусну бийиклиги 2 метр чакълы бир болады, ауурлугъу уа 150 килограммгъа дери жетеди. Къарыулу, чабаргъа жараулу аякълары, иничке узун бойну, гитче башы, жютю кёзлери, иги чаба билгени - Африканы табийгъатына, къудуретине жарашып жаратылгъанчадыла. Жыртхыч жаныуарланы кенгден окъуна эслейдиле, къачсала, сагъатха 60-70 километр терклик бла барадыла, арый-тала билмейдиле. Адакъалары къаралдымладыла, тишилери саргъылдым-морладыла.

Бу къанатлыланы бек сейирлик къылыкълары неди десегиз, тишиледен къуралгъан уллу болмагъан

бир сюрюуге адакъа башчылыкъ этеди. Уяны да ол жарашдырады, жерни къазып, батыу этип, чапыракъла, къуругъан кырдык бла жасап. Тишилери ол уягъа жумуртхала саладыла. Африкалы страусну жумуртхасы 1,5 килограмм тартады, 24 тауукъ жумуртханы ауурлугъу чакълы бир. Уяда 16-25 жумуртха болады.

Гуртха тишиси кюндюз, адакъасы уа кече олтурадыла. Балала 45-46 кюнден сора чыгъадыла, бир бёлек айдан сора кеси алларына жашау этип башлайдыла.

Эму деген страус Австралияда терен кырдыклы тюзледе, тереклери аз болгъан агъачлада, чырпылы жерледе жашайды. Бийиклиги 1,5 метрден башлап 1,8 метрге дери жетеди, орта эсеп бла алгъанда, ауурлугъу 55-60 килограмм болады. Бу страусланы жумуртхаларыны хар бири 600 грамм тартады. Гуртха жаланда адакъа олтурады, балаланы да ол чыгъарады, жыл бла жарымлары толгъунчу балалагъа да ол къарайды. Андан сора да, Австралияны север-запад жанында казуар деген страус жашайды. Башында жумушакъ сюекге  ушашлы кекели да барды. Боюну гураны бойнун ушайды: къысха, тюксюз, къызыл-кёксюл-акъсыл тюрсюнлю. Бу страус Австралияны тийресинде бир-бир айрыкамлада да тюбейди. Гуртха адакъалары олтурадыла. Уяда жаланда 3-5 жумуртха болады. Кеслери да уллула тюйюлдюле: хар бирини ауурлугъу 500 грамм чакълы бирди.

Нанду страус Юг Америкада бек уллу къанатлыгъа саналады. Бийиклиги, боюнун узатханда, 1,7 метрге жетеди. Ауурлугъу 20-25 килограмм болады. Андан уллулары да тюбейдиле. Жумуртхалары 600-700-шер грамм тартадыла. Юг Американы къалын кырдыклы тюзлеринде, Амазонка черекни кенг жагъаларында тюбейдиле. Тишилери,  тюбеген уялагъа жумуртхала атып кетедиле. Алай бла уяда 80-нге дери жумуртха болургъа боллукъду. Быланы да гуртха адакъалары олтурадыла.

Страусла, башха къанатлылача, ууакъ жаныуарланы, къурт-къумурсхаланы, жемишлени, наныкъланы ашайдыла, кырдыкны отлайдыла.