Аркъа жикле, боюн, бел ауруй эселе не этерге тийишлиди

  «Белим тутду, ёлеме», деген сёзлени кёп эшитирге тюшеди. Жаланда абаданла угъай, жашла да къыйналадыла. Аны сылтауу уа кёбюсюнде остеохондроз болады. Кеси кесибизге къалай болушаллыкъбыз? Аны юсюнден биз терапевт Холамханланы Халиматха бир талай соруу бергенбиз.                                              

- Кюн узуну тынчлыкъ тапмагъан аркъа жикле кече иги солусала, аны магъанасы бек уллуду. Тёшек къаллай болургъа керекди?

- Аркъа жиклери, боюну, бели ауругъан ортопедиялы тёшекде жукъларгъа керекди: ол адамны саныны ауурлугъун чархына тенг юлешеди эм кюн узуну къыйналып тургъан шаугютлени солутургъа себеплик этеди. Тёшекни сатып алгъанда сакъ болугъуз: шёндю ортопедиялы изделияладыла деп, осал качестволу кёп затны сатадыла.  Озгъан остеопорозну кезиуюнде ортопедиялы тёшекде жатханда окъуна, аркъадагъы шаугютле «тартылгъанлай» турадыла.  Аркъаны женгиллетир ючюн, тобукъ тюплеригизге жастыкъ салып жукълагъыз. Алай этсегиз, эрттенликге болумугъуз игиленнгенин сезериксиз.

- Ауруу тутхан кезиуде кесибизни къалай жюрютюрге керекбиз?

- Итиу салыучу къанга, аш-азыкъ жарашдыргъанда хайырланыучу стол, печни бийиклиги, адырла жууучу жер да жингириклеригизни къатында болургъа керекдиле. Бет, къол жууа эсегиз да, тишлеригизни тазалай эсегиз да, энишге ийилир кереклиси жокъду. Онг бар эсе, раковинаны тёреде болуучусундан эсе ёргерекде орнатыгъыз, алай этерге онг жокъ эсе, шинтикге олтуругъуз.

Дагъыда бир иги зат – къабыргъагъа тагъаргъа узун сап сатып алыгъыз. Аны ваннаны къатында орнатыгъыз. Андан тутуп, аркъа шаугютлени да къыйнамай, ваннагъа кирликсиз, андан да чыгъарыкъсыз. Аякъларыгъызны жарты бюгюп пол жуууну къоймасагъыз, ол келе тургъан жууукъ кезиуде эски аурууларыгъызны къозгъар. Аркъаны аллай сынауладан къутултур ючюн, полну жаланда швабра бла жууаргъа керекди, жаланда узун саплы бла.  Узун саплы швабра да, пылесос да белигизни бюкмей ишлерге жарарыкъдыла. Ундурукъ тюплени, башха аллай жерлени тазаларгъа керек эсе, бюгюлюп кюрешмей, тобукъларыгъызгъа чёгюгюз - ол игиди ёретинлей ырмах болуп кюрешгенден эсе.

- Ортопедия жанлы бел бауну къалай сайларгъа тийишлиди?

- Къарынны жеринде тутуучу, темир неда сюек пластикалары болгъан эластикалы бел баула быдырны шаугютлерин тирилтедиле, алай бла аркъагъа быдырны басымын тюрлендирип, анга тийген ауурлукъну женгиллетедиле. Аланы болушлукълары бла остеохондроздан къутулургъа уа кюрешмегиз: багъыуда этген муратыгъызгъа жетер ючюн, аладан эсе кючлю фиксация керекди, ол мадарла уа аны жалчыталлыкъ тюйюлдюле. Алай эсе уа, ауруу къозгъалгъанда, аллай бел бау, аркъа жиклени жюклерин азайтып, аурууну да азайтырыкъды. Аллай бел бауну дайым жюрютюп турургъа уа жарамайды, бек керек болгъанда болмаса.

Ауруу къозгъалгъанда хайырланнгандан сора да, ауур затланы кётюргенде, ташыгъанда ол, сёз ючюн, белни къорууларгъа жарайды. Ол остеохондроздан ауругъан тиширыулагъа бир-бир юй жумушланы ийиле-ийиле тамамлагъанда неда кёп заманны аягъы юслеринде турургъа тюшгенде болушады. Башха-башха фирмала чыгъаргъан аллай бел бауланы бир бирден сезилирча башхалыкълары жокъдула. Жаланда къысылыу онглары эм материаллары бир бирден башхаладыла ансы. Алай эсе да, тынгылы илгиклери болгъанланы, иги, тутхучлу къумачладан этилген бел бауланы сайлагъыз.

Ол къаты эм тар шинала бла жалчытылыныргъа керекди, ала аны къатыландыргъан этедиле. Бел бауну сатып алырдан алгъа ортопед бла сёлешигиз, ол айтханны эсигизде тутуп барыгъыз сатып алыргъа да. Аптекада ишлегенле аны юсюнден тийишлисича иги билмейдиле, къалай хайырланыргъа боллугъун сизге хазна ангылаталмазла. Биринчи тюбеген киоскга да кирмегиз. Анда сизге осал, жаланда заран келтирирге боллукъ товарны сатаргъа боллукъдула. Ортопедиялы товарланы сатыучу специализацияланнган тюкеннге барыгъыз.

- Аркъаны ауругъанын кетерир муратда кёпле магнит бел бауланы неда итни жюнюнден эшилгенлени хайырланадыла. Къайсы игиди?

- Белде къанны айланыуун игилендирип, аллай затла, кертиси бла да, болушадыла ауругъанлагъа. Алай жаланда бир кесекге. Остеохондроз кетмейди эм кюч ала барады. Андан сора да, санда жангы тюрлениуле болсала неда адамны ичинде хатхулары сууукъдан аурусала, жылытыучу бел бауланы хайырланыргъа жарамайды, магнит бел баула уа заран келтирирге боллукъдула.

Остеохондроздан ауругъанда, сезерча болушлукъну энчи халда хазырланнган габара этерикди. Артыкъда ауруу чекден озмагъан эсе, аркъа жикледе, бел эм андан энишгерек тийреледе кесин билдире тура эсе. Тап сайланнган габара аркъагъа жабышып къалгъанча болады, аны жюгюн женгиллетеди. Кёп тюрлю габарала бардыла, аланы остеохондрозну къаллай тюрлюсюне келишгенине кёре хайырланадыла. 

Ала адамны ёлчемине келишгенден сора да, санына да келиширге, артыкъда саусузну къайсы аркъа сюеги ауруй эсе, анга келиширге керекди. Ауруу къозгъалгъан кезиуледе аны 2-3 ыйыкъны киедиле, бир-бирде уа - айны ичинде. Аурумагъан кезиуледе уа – анда-санда, уллу ауурлукъланы кётюргенде, аркъа жиклени къоруулар ючюн.                                             

- Кёпле кюн узунун ишчи жерлеринде бир тюрлю болумда олтуруп ётдюредиле. Аны хатасындан боюн шаугютле ауруйдула. Кесибизге къалай болушургъа боллукъбуз?

- Ауругъан боюн шаугютле боюнну сюеклерине, мыйыны къан бла жалчытхан тамырларына басынчакълыкъ этедиле. Алай эсе, ишчи кюн бошалгъандан сора боюнну солутургъа керекди. Алай этмесегиз, башыгъыз аурурукъду, жукъугъуз тынгысыз боллукъду, арыгъанча кёрюнюрюкдю, эрттенине санларыгъыз ауурланып чыгъарыкъсыз, эсигиз осалланырыкъды. Ишден юйге келгенлей окъуна былай этигиз: полда аркъагъыздан жатып, аякъларыгъызны шинтикге салыгъыз, белигизни тюбюне уллу болмагъан быстыр чулгъамны, боюн тюбюгюзге да аллай чулгъамны салыгъыз. Ол битеу аркъа жикледен ауурлукъну кетерликди эм боюн бёлюмден-арыгъанлыкъны.

Дагъыда боюн къурушмазча этигиз. Аны ючюн, белигизни аркъа жанына пружинача ишлеген чулгъамны салыгъыз, ала тюкенледе сатыладыла, аланы, машиналадача, ишчи жерледе да хайырланыргъа боллукъду. Аладан сора да, боюнну тап тутаргъа жарагъан боюн жагъаны хайырланыргъа да боллукъду, аны ишден сора кийип айланыргъа керекди бир кесекни.