Кюнню халында сагъайтхан болумла

Кюнню халы бла байламлы тапсызлыкъла климат сауут  сынауланы эсебидиле дегенча оюмланы эшитирге тюшеди.  «Комсомольская правда» газетни корреспонденти Евгений Черных ол жаны бла хапарлы болур ючюн кёп жылланы биосфералы, геосфералы эм башха энчи сауутланы темасын тинтген отставкада полковник бла сёлешгенди. Полковник материалны басмаланырына ыразылыгъын бергенди, алай аты белгисизлей къалырын излегенди. Биз да ол ушакъ окъуучуларыбызгъа сейир кёрюнюр деп, аны хазырлап бюгюннгю номерибизде басмалайбыз.

- Бюгюнлюкде  жалгъан уллу желлени къураргъа юйреннгендиле. Аллай жел кесин къалай жюрютюрюгюндеди соруу а. Москвагъамы жетерикди огъесе Тулагъамы, Тверьгеми, Рязаньнгамы? Аны бир энчи жерге бурурча алыкъа аллай технологияла жокъдула, - деп тынчайтады полковник.

- Жайны башланыуу былай сууукъ болгъаныны юсюнден а не айталлыкъсыз?  Табийгъатмы терсди огъесе Россейни душманларымы?

- Анга тюз жууабым жокъду. Климат сауутну хайырланнганыны юсюнден айтыргъа бек къыйынды – аны табийгъат кючге ушатып къоядыла. Алай алгъа бу терминни тинтейик.

Озгъан ёмюрню ортасында геофизик аскерчилени алларына асламланы къыргъан, алай аны хайырланылгъаны жашырынлыкъда къалып, контроль системала да сезмезча аллай сауут къураргъа борч салыннган эди. Бюгюнлюкде аллай сауут жарашдырылгъанды.  Анга литосфералы (геологиялы) дейдиле. Аны мурдору бизни планетаны къаты «къабугъун» – литосфераны – кючюн эркинликге чыгъарырча  алай къуралгъанды.  Аны борчу уа керек заманда, керек тийреде жалгъан жер тебиулеге, вулканланы атылып чыгъыуларына, литосфера плиталаны къымылдауларына эм геология къуралыулагъа себеплик этиудеди. Ол жер жюзюню къайсы белгиленнген жеринде да хайырланылыргъа боллукъду. Аны иши бек тынчды: жерни тыш  къатысын (литосфераны) керек жерде, тектоникалы  кюч жыйылгъан тийреде, бираз «тепдиртип», аны бошланыуун къозгъайды.

Жерни тыш къатысын  жер тюбюнде атом неда вакуум чачдыртыула бла «тепдиредиле». Жалгъан жер тебиуню энчи частоталары болгъан электромагнит эм акустика сигналла бла («Тесланы толкъунлары») этерге да жарайды.

- Керти жашаудан юлгю?

- 2011 жылны 11 мартында Японияда Хонсю айрыкамны шаркъ жагъасыны тийресинде жер тебиу. Ол къозгъагъан цунами толкъунла, тёрт этажлы юй тенгли бирге кётюрюлюп, автомобильлени эм пассажир поездлени жуууп кетгендиле,  мекямланы ойгъандыла. Ёлгенлени саны 15 мингден артыкъ болгъанды.  «Фукусима» атом станцияны бузулууундан сора бу тийрелеге эм жагъагъа жууукъда суулагъа  радиоактив затла жайылгъандыла. Ол а нефтьни жарашдыргъан  предприятиялада  атылыулагъа бла от тюшюулеге, тирликни къуруууна, Японияны алчы бёлюмлерини экономика жаны бла къарыусузлугъуна келтиргенди.

Экономика жаны бла заран, эм азындан, 309 миллиард доллар болгъанды. Жер тебиуню официал халда ачыкъ этилген сылтауу: деменгили тектоникалы плиталаны араларында жыйылгъан кюч эркин болгъанды.

- Аны керти сылтауу уа?

- Бир-бир экспертлени  оюмларына кёре, Аляскада  ХАРП (HAARP) америкалы комплексни хайырланнгандыла. Станцияны 1997 жылда хайырланып башлагъандыла. Айтханларыча, мамыр  муратла бла – «полярный жарыкълыкъны бийик частотала бла тинтирге деп». Алай тинтиулени  Пентагоннга бардырыргъа буюргъандыла. Кёп да бармай СМИ-ле HAARP станциядан кёрюп башлагъандыла суу къобууланы, жер тебиулени, къургъакълыкъ къысыуланы сылтауларын. «Фукусимагъа» къайтайыкъ. Жер тебиуню табийгъат частотасы 2,5 Гц болады.

HAARP-ны магнитомерлери 2011 жылны 9 мартындан 11 мартына дери тохтамай жер тебиуле болуп тургъанча кёргюзтгендиле. Алай ала болмагъандыла, аны себепли  жаланда бир оюм жерин табады: 9 мартны кечесинден башлап бу станцияны аскер установкасы 2,5 Гц частота бла электромагнит излучение чыгъарып тургъанды.  Алай бла этилген умут жашауда бардырылгъанды – жалгъан жер тебиу башланнганды…

Жауунла бла жер къургъакълыкъ

- Геофизика сауутну экинчи къаууму – метеосфералы (метеорологиялы, кюнню халы бла байламлы), – деп хапарлайды андан ары полковник. – Аны мурдору атмосферада кюнню халын къураудады.  Кюнню халы бла байламлы сауут энчи бир жерде эм аз заманны ичинде хайырланылыргъа боллукъду: уллу жауунла, уллу желле, торнадо, тайфунла. Ол эл мюлк производствогъа хата келтиреди. Алай эсе уа, аны къайсы къыралгъа къажау хайырланнган эселе да, ол аны политика эм экономика болумун тозуратады.

Уллу жауунланы къозгъау иги тинтилгенди эм асламысында ол амал хайырланылады. 1972 жылда америкалыла аны хайырланнганларыны хатасындан Вьетнамны юг тийресинде пиринч сабанла эм джунглиле адам аягъы басмазча мырдыла болгъандыла.

- Белгили «Попай» операция.  Ол кезиуде янкиле жауун булутлада терк-терк кюмюшню йодидин жайгъандыла.

- Ол амалны башха умут бла хайырланыргъа да болады – къургъакълыкъны къурарча. Жаланда жауунланы мылылыкъ жетмеген жерлеге жетгинчи жаудурургъа керекди. Специалистлени оюмларына кёре, ол мурат бла америкалыла кюнню халы бла байламлы жашырын сауутну Куба бла къаршылыкъда хайырланнгандыла…

- 2014 жылда HAARP станцияны тыйгъанмы этдиле огъесе ахырысы бла да жапханмы? АБШ-ны правительствосундан билдиргенлерине кёре, проект кесини борчун толтуруп бошагъан эди.

- Белгилиди: магъаналы объектден эсни бир жанына бурургъа сюйселе, официал халда ол жабылгъан этеди дейдиле. Экинчи дуния урушну аллында Западны ачыкъ илму басмасында атом тинтиулени юсюнден билдириуле кёргюзтюлмей тебирегендиле. Кертиси бла уа, АБШ энчи жашырын атом сауутну  къурау жаны бла ишлегенди. Анга ушагъан затла биз сюзген темада бола турадыла.

Артха къайтып, кесинге тиймезми да

- Сагъайтырча бирге ушагъан болумла арт жыллада кёпден-кёп болуп барадыла, бийик къырал къуллукълада ишлегенле да АБШ-ны терслеп башлагъандыла. Къытайны Халкъ-азатлау аскерини алам объектлени контрольда тутуу службасыны таматасы генерал-майор Чжоу Чеэнхеону ведомствосу чыгъаргъан эсеплеге кёре, 2008 жылда Къытайда кёп къыйынлыкъла чыгъаргъан жер тебиуле эм уллу жауунла Пентагонну аскери жашырын программасын жашаугъа кийиргени ючюн болгъандыла.

Бу сауутну жарашдыргъанланы башха проблемалары да бардыла. Аладан эм магъаналысы: климат сауутну жорукъ бла ишлерча эм ол тюз да белгиленнген жерде кючюн кёргюзтюп, башха тийреге заранын тийдирмезча эталмайдыла. Ол санда ёз тийреге да. Аны себепли аллай урушну юсюнден айтхан алыкъа эрттеди. Анга хазырланыуну юсюнден сагъынсакъ тюзюрекди.

- Къалай-алай болса да, кюнню халына уа не эсе да болгъанды.

- Мени акъылыма кёре, быллай станцияла орналгъан Аляскада, баям, башха жерледе да, сёз ючюн, Норвегияда неда Гренландияда, кюнню халы бла байламлы сауутну тинтиу жаны бла ишле тири бардырыладыла. Бизни къыралда уллу жауунланы эм суу къобууланы, сууукъ майны эм кеч къалгъан жайны сылтаулары да ол тинтиуледе болгъанларына ишеклилик чыгъады.