Сюймеклик аны бла сатыу этгенни жаратмайды

Дарина бла Асхат бир бирлерин сабийликден окъуна таныгъандыла. Бирге ёсгендиле, окъугъандыла. Школну бошап, экиси да шахаргъа бирге келгендиле. Асхат жангыз жаш болгъаны бла байламлы, аны юйюрю олсагъат ызындан келип, шахар тийресине кёчгенди. Да, хау, сюргюнден сора мында тохтагъан ахлулары да кёп эдиле да, алагъа жууукъ болургъа да къарагъан болур кёзлери.

Жангыз жашлары, окъууун да бошагъынчы, юйдегили болама дегени  кишини сейирсиндирмегенди, къууандыргъан этген болмаса. Жаш эсе да, жангызды.  Жашны ата-анасы, Ахмат бла Аминат, эки эгечи да олсагъат хазырланып башлагъандыла. Ахмат а келечилени къурап, тау элге жибергенди.

Хар не да, бола келгенича, тап, кезиулю баргъанды. Уллу Аллахха шукур, не да табылгъан, жаш тёлюню излемлери да аз болгъан заман эди да, къыйналмагъандыла. Кюз артында, бир ариу, кёк да чууакъ, салкъын заманда, аланы тойлары ыйыкъдан артыкъ баргъанды. Насыплы эдиле. Къызла да, Асият бла Марзият, бирер жерге кетип, ариу жашап, къууандыргъандыла.

Он жылгъа жууукъ тургъандыла Асхат бла Дарина бирге. Жаш, мал докторгъа окъугъан эди да, юч-тёрт жыл ишлегенди ол усталыгъы бла. Андан арысында суратчы болургъа сюйюп, ол ишге юйренип, аны бла кюрешгенди. Дарина уа, медсестрагъа окъуп, больницада ишлегенди. Бийик билим алыргъа сюйюп, ингир окъуугъа да киргенди.

Ахмат, ауруп, тёшекге тюшгенде, аны усталыгъы къалай керек болгъанын барысы да ангылагъандыла. Кече кёзюн къысмай тургъан заманлары да болгъанды келинни.

Къайын атасыны ёлюр къызыуунда:

– Ай, Асхатны бир заты болуп кёрсем, кетсем да угъай демей эдим, – дегени ангылатхан эди ол хапар, Даринагъа эшитилмегенликге, юйде эрттеден жюрюгенин.

Къайын атасыны бар жумушлары бошалгъанлай, жай кюнлени биринде:

– Элге барып, ахлуларым бла бир-эки кюн турайым, – деп тиледи Дарина.

Аминат угъай демеди. Къызла, аладан туугъанла да аны кеси жангыз къоймайдыла сора, не чырмау? Атасы-анасы саулукъда аланы кёрюрге нек бармайды къызлары? Барсын, кёрсюн, тансыгъын алсын.

Дарина ары кетмегени  ол ыйыкъда окъуна белгили болгъан эди, баш иеси аны ызындан баргъанда. Элдегилеге да жангы хапар эди ол. Жаланда эгечи биле эди Даринаны юсюнден кертисин. Ол айтхан эди аны уллу шахаргъа кетгенин.

Ызы бла андан къагъыт да алгъан эди Асхат. Анда былай жазылып эди: «Асхат, ариу жашагъанбыз. Тырман сёзюнгю эшитмегенме. Сен да алай айтырса деп ышанама. Алай а, жангыз жашса, арбазынгда сабий чабарын излейдиле ахлуларынг. Мындан ары аланы, сени да къыйнаргъа сюймейме. Кесиме къаратханма. Къууанч хапар айтырча тюйюлме – сени сабий бла къууандыралмазым ачыкъланнганды. Башха адам санга ол насыпны берир деп ышанама. Насыплы бол. Дарина».

Бир эки-юч жылдан, документге сурат керек болуп, Асхатны ишлеген жерине киргенимде, къабыргъадан мен таныгъан, биргеме окъугъан бир къыз къарап тургъанын кёрюп, сейир этгеним эсимдеди. Мадина бла Асхат юйюрлю болгъанларын да артда эшитгенме.

Кюн бетли жашчыкъ жарытханды аланы арбазларын. Мадина, устазгъа окъугъанлыкъгъа, ол жаны бла ишлемегенди. Тиширыуланы ариу этген салон ачханды. Къолу неге да уста болгъан къыз иш эбине да терк окъуна юйреннгенди.

Аны юйде олтуруп, аналары бла турмагъанын жаратмай, къайын къызлары хар арбазгъа киргенлери сайын къаугъа ачып тургъандыла.

– Келсенг а, къууаныпмы кетериксе? Келининг чай къайнатыпмы саллыкъды аллынга? – дер эди таматасы Асият.

– Бизге аллай келин къайда? – деп къошар эди кичиси Марзият.

– Бу бизге тюшгенле кеслерин бийче нек этип къоя болурла?!

– Къоюгъуз. Юйню ауурлугъун алса, сабийге къараса, кесин булжутуп айланнган къарындашыгъызны сурат кибик тутса, жууукъгъа, ахлугъа жюрюсе, не излейсиз мындан? – дей эди амалсыз Аминат.

– «Кесин булжутуп» дегенинг?!  Сен, анасы, алай айта турсанг, башхала не айтырыкъдыла? Аз эсе да иш хакъы, кеси сюйген иш бла кюрешеди.  Не затха къыйнаргъа керекди кесин, бир кере жашарыкъды да. Юйю бар, жери бар…

– Хау. Аллай толу юйлеге кирги эдиле сени къызларынг. Он жылдан бери кюрешеме башым кирир жер этерге.

– Жангыз къарындашыгъызны хурметин этигиз,  бир да болмай эсе да.

– Сен келининг  бла алай, кесинг айтханча, аламат турсанг, биз былай тынчлыкъсыз болуп айланмаз эдик, эрттен-ингир да бери чабып. Юйню ауурлугъун алыб а, суугъа, чыракъгъа тёлей болур да, ала бла кеси да хайырланады. Къартса, олтурсун юйюнде. Санга бир зат болуп къалса, халкъгъа бетибизни не деп чыгъарлыкъбыз?

– Бир-бирлени кёзлерин чыгъарып, аны орунуна сом салсанг да, ыразы болуп къаллыкъдыла. Ол алгъанчыгъын къызгъанып жюрюйдю кюн сайын шахарны бир этегине.

– Да ол а ата-анасынамы береди, бери келтиреди ансы. Къоюгъуз, ол да биреуню бир тюз баласыды…

– Сабиймиди ол?! Ангыламаймыды жангыз жашха келгенин? Алай эте кетдинг да, биринчи келининги башынга миндирдинг. Энди муну да андан да бийик  эт. Къайын аналаны да кёребиз… Къайдады ол ахырлыкъ келининг? Халкъ юйюне жыйылгъанда да…

Къайын къызы алай айтыргъа, орамда аланы юй алларына такси тохтады да, андан Мадина чыкъды. 

– Ма, келеди, кимни эсе да машинасына къонуп…

Мадина да эслемей тюйюл эди къайынларыны чюйреликлерин. Алай баш иесинден кёлю къачмай эди да, тёзюп тургъанды. 

– Къонакъла да келип турадыла да, анам, – деп кирди ол юйге, жарыкъ ышара.

– Тейри къонакъгъа уа сен ушайса бу юйде, – деди Асият, келинини бетинден жарыкълыгъын сюртюп алгъанча кетере. – Къачып айлана болурса ансы, сени юйде тапхан бир да къыйынды.

– Ишим алайды.

– Ол сен келтирген бла жашайбыз, сен ёлмегин ансы…

Келин отоудан чыгъып кетди. Аминат а:

– Барыгъыз юйлеригизге. Экигиз да анда оноу этигиз, – деп, бек къаты айтды къызларына. – Къарындашыгъызны юйге жыйып турады, ол мёлек болмагъанын билесиз.

– Ол эр  кишиди, не заманда сюйсе келир, сюйсе уа – келмей да къалыр…

Кюнлени биринде Мадина  жуууп такъгъан быстырланы кёрюп, къоншулары, арбазгъа муштухул кирип баргъан Марзиятны къууандырама деген болур эди:

– Ий, Аллах хакъына, бу орамда сизни келинча ариу быстыр жуугъан болмаз. Бир да бир кирсиз адамды, – дегенинде, къайын къызы агъырыкъда болгъанны  къучагъына жыйып, юйге кийирип, юй тюбюне тёкген эди.

Экинчи кюн Мадина ол арбазда кёрюнмеди.

Аны артха къайтырын тилей, Асхат кёп жюрюгенди. Анасы Аминат да къызларына ыразы тюйюл эди,  Асхатны тюрленнгенин, юйюнде аз кёрюннгенин  да аладан кёрюп тургъанды. 

Асият да, Марзият да келген эдиле бир кере ишлеген жерине, келинлерин артха къайтарыргъа деп. Алай аланы келгенлери дауур бла бошалгъанды.

Мадинагъа сёз айтыргъа къоймай, бир бири ауузларына чаба, талай эдиле аны экиси да кезиу-кезиу.

– Къарынынгмы ауруйду, келдинг, кетдинг деген жокъ? Анабызны ауурлугъун санга бермейбиз. Не умут этесе? – деп бири.

– Тонгузну башын аш къангагъа сала эдиле да, ол а андан тёнгереп тюше эди деп, сен факъыраны юйлю-жерли этген эсек, сора биз терсбиз. Олмуду ыразылыгъынг?

– Анабыз бир бек жарсыйды да, андан келгенбиз ансы, сени кибик бир сибиртгиууатны уа къарындашыбыз бюгюн тюшден ингирге  да табар…

Быллай сёзлени къызла телефонда да къатлап турдула. Мадина ол затланы айтмагъанды Асхатха. Энди, Асхат дуниясын алышхандан сора, ол затха бек къууанады.  Баям, сюймеклик, ол а алай эди, кёп затха тёздюреди, аяйды, зарланмайды, аны бла сатыу этгенни жаратмайды. Ёхтемликден да угъай, хар не да тап барырын излегенден, алай болуруна ийнаннгандан.

Баям, Мадинаны башха адам бла юйюр къураргъа ашыкъгъаны да кеси кесинден, ол уллу сюймекликден  къутулур ючюн болгъанды.

Иги адам эди ол къурулушчу жаш, Музафар. Ол да – жашауу къуралмагъан. Мадинаны,  аны жашчыгъын да чексиз сюйген. Юйюрге къызчыкъ къошулгъанда, анга этилген къурманлыкъ кёплени эслериндеди. Музафарны анасы эрттеден да къолуна алмагъан къобузун ойнатхан эди ол къууанчда. Сюерик болур эди Мадина, алай Аллах алагъа аллай заман бермегенди. Къызыны эки жылы толургъа, аман ауруу жокълап, Музафар дуниясын алышханды.

Бир кесек заман озуп, бир ариу къыш эрттенликде кёрген эдим Асхатны, Мадинаны юйюне бара.

– Сабийлеге келе турама. Бюгюн бошма да, ингирге дери ала бла турлукъма.

Сабийлени… Сора аны жашына къошулгъан эгеч да киши  баласы тюйюлдю анга.

Ол сагъышларымы ангылагъанча, Асхат:

– Билемисе, жашымы туугъан кюнюнде келгенме да, ол: «Папа!» – деп чапханда, ол гитчечик да, алай айтып келгенди аллыма! Бири бир тобугъума олтурса, экинчиси бирсине олтурады. Кеси уа Мадинагъа ушайды… Анам аланы бир келтир, кёрюрге сюеме деп тилегенди да…

Насып дегенинг нечик сейирди. Къалай аз керекди адамгъа аны сезер ючюн. Къалай кёп да керекди бу уллу дунияда аны излеп табар ючюн. Асхатны жюрегин толтургъан къууанч кёзлеринден тёгюле эди тёгерекге.

Аны бушуу хапары да, кёп бармай, ол кюнледе келген эди – бузлагъан атлауучлада аягъы учхалап, башы тийип, болушлукъ келгинчи ажымлы алышханды ол дуниясын.

Мадина уа жашайды. Бюгюн аны жашын къубултуучу къайын къызларындан эски дауун букъдура.