Кёзлеригизге ау чабып башласа, мычымай врачха жетигиз

Жашлыкъ бир такъыйкъагъа инбашынга къоннган чыпчыкъгъа ушайды, къарап-къарагъынчы учуп кетеди. Ол кетгенлей а тюрлю ауруула кеслерин кёп сакълатмай келедиле. Катаракта ауруу бусагъатда уллайгъан адамланы арасында жайыла барады. Аны атын эшитгенлей окъуна, элгенирча халгъа келеди адам. Шёндю анга багъыуну къаллай амаллары, онглары болгъанларыны юсюнден республикалы больницаны врач–офтальмалогу Марат Афаунов бла ушакъ этгенбиз.

 - Катаракта жыл санлары жетгенлени аурууумуду?

-  Угъай, ол жашлада, къартлада да тюбейди. Катарактадан къыйналгъан адамны кёзлерине ау чабып, тёгерекде-башда затланы жарты-къурту кёрюп башлайды. Анга заманында тынгылы багъылмаса, хал бютюнда  осалгъа кетеди. Битеу дунияда окъуна жыл санлары алтмыш беш жылдан атлагъанланы хазна къалмай барысы да къыйналадыла андан. Алай айтханлыгъыма уа хайт деген жыл санда окъуна кёзлери аман кёргенле аз тюйюлдюле. Аналарындан катаракта болуп туугъан къагъанакъла окъуна бардыла.

- Бу кюйсюз аурууну башланырына, чыгъарыгъына не зат себеплик  этеди?

 - Кюн эм башха тюрлю кёз къаматхан жарыкъла, экологияны бузулгъаны, адамны чархына къыяу тюшюу кёзлени саулукъларын бузадыла. Андан сора да, бир-бир дарманланы заманны ичинде таймай хайырланып туруу, адамны аш оруну, чегилери, баууру, ёпкеси дегенча затларыны ауругъанлары, бек алгъа уа диабет эм эндокринология бла байламлы башха ауруула, ол угъай, ашны-сууну айыртламай ашау - ала барысы да катарактаны чыгъарына себеплик этедиле.

- Кёпле кёзлерине ау чапханлай окъуна, сокъур болуп къалдыкъ деп, башларын къайгъы бийлейди.

- Ала жангылгъан этедиле. Бюгюнлюкде медицина технология анга къажау таукел кюреширге онг береди. Саусузну кёзлери алас-булас кёре башлагъан эселе  неда осалгъа кетип тебиредиле эселе, алагъа багъыуну къолгъа терк алыргъа керек болады. Алай кёзлери акъыртын-акъыртын мутхуз бола баргъан, ауруу артыкъ бек тынгысыз этмегенле да боладыла.

Ауругъанла кёзлюклени не къадар терк алышындырып кюрешселе да, ахыры иги бла бошалмайды. Аны себепли ау басхан кёзлеге не къадар терк операция этилирге керекди.

Катаракта не халда болгъанын билиуню шёндюгюлю оборудование бла сауутланнган, тынгылы квалификациялары болгъан специалистле бардыла. Кёпле, ауруу хорлап бошагъынчы, саулукъларын тинтдирмейдиле. Этилирге кереклиси уа жылдан бир кере врачха барыргъа, кёзлеринде, аз-кёп болса да, къаллай тюрлениуле болгъанларын билирге керекди. Алай этилмесе, ауруу озуп, кёзлени суулары таркъаядыла.

- Ол а бек къоркъуулу болур?

- Хау. Аны себепли аурууну не къадар терк ачыкълап, багъыу ишни къолгъа алыргъа,  операция этерге керекди. Алайсыз бир тюрлю дарман анга болушурукъ тюйюлдю. Микрохирург операция бла органны мутхуз болгъан гинжисини орунуна жалгъан хрусталик салып, адамны кёз жарыгъын къайтарыргъа къолдан келеди.

Хирургияны болушлугъу бла багъаргъа деген кезиуде адамла бюгюнлюкде аны къаллай амаллары бардыла деп сорургъа боллукъдула. Бек алгъа айтырыгъыбыз,  кёзню мутхуз болгъан гинжиси ультразвук бла кетерилип, аны орунуна жангы линза салынады. Ол а кесини кёзюнде болгъан гинжиден башха тюйюлдю. Ол угъай, аны чыдамлылыгъы 100 жылгъа жетерикди. Биз бу амал бла ишлегенли иги кесек заман болады, ол жаны бла иги сынау жыйышдырылгъанды. Линза уа хар адамны кёзюню анатомия энчилиги эсге алынып сайланады.

Ахырында айтырыгъыбыз а, хар ким кесини саулугъуна сакъ болса, профилактика мадарла этгенлей турса, ол заманда кёз жарыгъы да мутхуз болмаз. Бу жорукъну унутургъа жарамаз.