«Спортчу итиниулюгюнден сора да, ниет жаны бла къарыулу болургъа тийишлиди»

Халкъны тамблагъы кюню, аны кёз жарыгъы жаш тёлюдю. Насыпха, бизни жаш адамларыбыз маданиятда, спортда, саулукъ сакълауда, социальный ишде, башха сфералада да атларын иги бла айтдыра келедиле. Аллай уланларыбыздан бири Заур Курамагомедовду. Аны эм уллу хорламы 2012 жылда Лондонда Олимпиада оюнлада грек-рим тутушуудан доммакъ майдалны алгъаныды. Ары дери ол дунияны чемпионатында ючюнчю болгъанды, Европаны Софияда бла Бакуда чемпионатларыны кюмюш эм доммакъ призёруду, Россейни эки кере чемпионуду. Жетишимлери ючюн анга «За заслуги перед Отечеством» орденни майдалы берилгенди, Россейни спортуну сыйлы устасы деген ат да аталгъанды.

Заур 1988 жылда 30 мартда Тырныауузда туугъанды. Анасы Сотталаны Хасанны къызы Зухрады, атасы Курамагомедов Абдулланы жашы Исматуллады. Тутушуу бла он жылындан бери кюрешеди, шёндю юйюрю бла Ростов шахарда жашагъаны себепли, эришиулеге Ростов, Къабарты-Малкъар ючюн да къатышады. Республикагъа келген кюнлеринде уа ол бизни ушакъ нёгерибиз болгъанды.

- Заур, бек алгъа спорт бла кюрешип къалай башлагъанынгы юсюнден айтсанг эди. Интернетде, башха жерледе да сен грек-рим тутушууну атанг айтып сайлагъанса дейдиле, ол кертимиди?

- Угъай, быллай оюм къайдан чыкъгъанын билмейме. Тенглерим бла бирге барып башлагъан эдим спорт школгъа. Тутушууну уа саулукъгъа игиди, къарыу береди деп, аны ючюн сайлагъанма. Сора, бизде андан бла боксдан сора башха  зат жокъ эди.

Алгъадан эришиулеге къатышыргъа мурат этмегенме. Алай акъырын-акъырын спорт эсими бийлеп башлагъанды. Эки жыл жарау этгенимден сора тренерим Локияланы Юрий мени башха жашчыкъла бла бирге Геленджикге битеуроссей турнирге элтеди. Кючлюлени санында тюйюл эдим да, манга артыкъ уллу умут этмей эдиле. Алай анда мени бла тутушханланы барысын да хорлайма, аны бла спортха жол ачылады.

- Баям, башха профессионал спортчулача, сен да жангыз тутушуу бла чекленмейсе.

- Гитчелигимден бери да лыжалада учаргъа бек сюеме, ол тутушууда къарыууму кючлерге себеплик да этеди, чыныкъдырады. Сора бизде аллай ариу жерле бардыла, къыралны не узакъ регионларындан келип мында солургъа сюйгенле къаллай бирдиле. Ол къадар байлыкъ бизге жууукъду, аны хайырланыргъа керекди.

- Къайсы хорлам да тынчлыкъ бла берилмейди, алай спорт жашауунгда санга эм къыйын не кёрюннгенди?

- Спортчула эриширге кёбюсюнде кеслеринден кичилени излеучюдюле. Манга уа гитче, абаданыракъ заманымда да кесимден таматаракъла бла тутушургъа тюшгенди. Алай ол къыйын эсе да, усталыгъымы ёсдюрюрге болушханды. Турнирлени юслеринден айтханда, эм къыйын эришиуюм Саранскда Россейни чемпионаты эди. Олимпиадагъа барыргъа жараулу юч спортчу бар эдик. Анга кёре конкуренция бек уллу болгъанды, къытаргъа барыбыз да къаты кюрешгенбиз. Анга тюшерге къайсы спортчу да этеди мурат. Аны ючюн Россейде, Европада, дунияда да кесинги тийишлилигинги кёргюзтюрге керексе. Алай Олимпиадагъа къатышмай къалаллыкъ тюйюлме деп да  айтмагъанма.

- Болсада, сен Олимпиадада доммакъ майдалны алып, къыралны байрагъын кётюртгенсе, аны ючюн сау бол. Алай былайда бир затны сормай болалмайма – усталыгъынг, сынамынг да уллу: «алтынны» алыргъа не чырмагъанды?

 - Олимпиаданы аллында ауурлугъум жетмиш килограммгъа жууукъ эди. Мен а 60 килограммда тутушургъа керек эдим. Терк окъуна арыкъ болургъа тюшгенди, алай андан сора къарыууму толусунлай жыяргъа заман а къалмагъанды. Алай терк арыкъ болуу заран салмай къоймайды. Заманында башха ауурлукъгъа кёчюрселе керек эди. Алтын алмагъаныма бек ачыу этмегенме, буйрукъ алай болур эди.

- Бир ауурлукъ категорияда келе тургъанлай башхасына ётерге уа жарамаймыды?

  - Башха ауурлукъгъа кёчюуню да кесини энчиликлери бардыла. Анда эришип келгенле жангы кёчгенден эсе къарыулуракъ боллукъдула, сора ала бла тутушургъа жангыдан тюзелесе. Бусагъатда уа дагъыда жорукъланы алышындыргъандыла. Ол санда, алгъа бир тюбешиу юч минут баргъан эсе, энди ол алты минутду, эришиуледе бир кюннге беш сермеш бардыраса. Иги юйренмеген ауурлугъунгда ол чырмау салыргъа боллукъду. 

- Психология жаны бла да къыйын болур эди, аллай уллу жууаплылыкъны сезген да ауурду.

- Россейде къаты тутушуп, тышына чыкъгъанда абызырап, кеслеринден къарыусузлагъа хорлатханла да аз тюйюлдюле. Мен тыш къыраллада эриширге сюйюучюме. Анда жангы спортчулагъа тюбейсе, ала мени кючлю жерлерими, къайсы приёмланы игирек хайырланалгъанымы билмейдиле. Мында уа бир бирни кёргенлей турабыз. Хар ким да сени хорларгъа итинеди, сени бла сермешине къалай тутушханынга кёре хазырланады. Ол а бир кесек чурум салады, къуруда жангы амалланы излерге, башха приёмланы жютюрек этерге «тюртеди». Тышында уа кийизге чыкъгъанлай къайсы приёмуму тап кёрсем, аны хайырлана береме. Кёбюсюнде уа партерге тутушургъа сюеме.

- Интервьюларынгы биринде сен Олимпиадада дунияда, Европада тутушхандан эсе тынчыракъды дегенсе, ол алаймыды?

 - Дунияны чемпионатында спортчу бек кёп болады, аны ючюн сермешлени саны да асламды. Олимпиадагъа уа хар къыралдан эм кючлю келеди – айырыуладан, лицензированиядан ётгенле къатышадыла, мында тюбешиуле иги да азыракъдыла.

- Заур, Олимпиадагъа барлыкъ спортчуну жашауундан бир кюн.

- Эришиулеге дери бир-эки ыйыкъ къалгъанда заманны кёбюсюн номерде ётдюрюучюдюле, аурургъа неда чып тюшгенден къоркъуп, техникаларын игилендириуге къарайдыла, керек эсе, арыгъырыкъ болургъа кюрешедиле, футбол неда бир башха зат ойнайдыла. Ары дери уа къуруда жарау этгенлей турадыла, бир кюннге юч кере окъуна. Алай бла кезиу-кезиу жарау этедиле эм солуйдула.  

- Шахаргъа къараргъа онгунг а болгъанмыды, жангы тенгле тапханмыса?

- Хау, эки ыйыкъны ичинде Лондонда айланнганма, аны ариу жерлери кёпдюле, адамлары да къонакъбайлыкъ эте биледиле, алай бир-бир къылыкъларын а ангыламагъанма. Женгил атлетчиле бла къоншулукъда тургъаныбыз ючюн Хусейн Болт бла танышханма.

- Бек кёп спортчула судьяла жалгъан оноула чыгъаргъанларыны юсюнден айтыучудула. Сен а аллай зат сынагъанмыса?

- Хау, кёбюсюнде кесибизде, Россейде. Алай манга бек ачыулусу жалгъан оноу тюйюлдю, кесимден къалсады. Бу жол къыралны чемпионатында тюшгенме аллай болумгъа – балларымы санамай къойгъандыла. Тутушхандан сора кесими тюбешиулерими видеосуна къараучума, ол къойгъан кемчиликлеринги кёрюрге болушады.

- Ростовха уа анда спорт бла кюреширге онгла игирек болупму огъесе бир башха сылтау бламы баргъанса?

 - Ары юйюрюбюз бла кёчгенбиз, анда жашагъанлы бир онбеш жыл да болады. Алай Тырныауузгъа да терк-терк келиучюме, мында - жууукъларым, шуёхларым, юйюм. Спортчулагъа къарауда анда бла мында артыкъ уллу башхалыкъ барды деп айталлыкъ тюйюлме.

- Адамлада, спортчулада уа къаллай шартланы жаратаса?

- Инсан сёзюне ие бола билсе, сюеме. Спортчу уа итиниулюгюнден сора да, ниет жаны бла къарыулу болургъа керекди.

 - Сен дунияны кёп шахарларында болгъанса, эм ариу къайсысы кёрюннгенди?

 - Эм ариу, сюйген жерим - туугъан шахарым Тырныауузду. Жууукъларымы, тенглерими жокълап, айтханымча, бери терк-терк келиучюме.

- Школ жылларынгы да эсгерсенг эди.

- Биринчи номерли лицейни тауусханма, аман окъумагъанма. Эм сюйген устазым Теммоланы Юсюпню къызы Роза эди. Школда манга къачан да иги болгъандыла, аны ючюн алагъа ыразылыгъымы билдиреме. 

 - Заур, ушагъыбызны ахырында жууукъ заманнга къаллай муратларынг болгъанын айтсанг эди.

- Олимпиадагъа дери 60 килограмм ауурлукъ категорияда тутушханма, энди уа 66 килограммгъа кёчгенме, алай бу категорияда алыкъа айтырча уллу жетишимлерим жокъдула, саулугъуму тюзетирге керек эди, ол къадар заманны къыстау жараула этгеним, тохтаусуз турнирлеге къатышханым артда кеслерин билдиргендиле. Бюгюнлюкде халым тапды, жарау этгеними тохтатмагъанма, келир Олимпиадагъа къатышыр умутлума.

Ушакъны Кульчаланы Зульфия бардыргъанды.
Поделиться: