Дарман салыудан къачаргъа керек тюйюлдю

Грипп  жукъгъан аурууду. Андан къалай сакъланыргъа боллугъуну юсюнден Инфекция ауруулагъа эм СПИД–ге къажау  араны врач–инфекционисти Аппайланы Шамил   бла ушакъ этгенбиз.

- Гриппни къыйын ауруугъа  санаргъа боламыды?

- Хау.  Аны эпидемиясы башланнганда, мингле бла адамла ауруйдула, жарсыугъа, ёлгенле да боладыла. Аланы кёбюсю бюйреклери ауругъанла, къан басымдан къыйналгъанла, къартла эм сабийледиле.
Ауруудан кесигизни сакъларгъа сюе эсегиз, кёп адам жюрюген транспорт бла азыракъ хайырланыргъа кюрешигиз. Ишигиздеги неда кеси телефонугъуз бла башхалагъа сёлеширге эркин этмегиз. Тюбешген заманда бир бирни уппа этмегиз. Жарсыугъа, жаш адамланы араларында  ол жорукъ болуп къалгъанды. Эрттенликде студентле бир–бирлерин кёргенлей, къучакълашып башлайдыла, ол а аурууну терк жайылыууна себеплик этеди.

Гриппден сакъланыуну бек магъаналы бир ненча амалын энчи белгилейик. Алагъа хар ким да эс бёлюрге керекди.Биринчиден, намыс - сый дегенни, бир къауум заманнга унутуп, къол узатып саламлашханны къояргъа керекди, бютюнда грипп тийген адамла бла. Саулукъну башы жылыу болгъанын унутургъа жарамайды. Аз да сууукъ болгъаныгъызлай, ауруу хорлап къоярыкъды.Эпидемияны кезиуюнде табагъыгъызны, къашыгъыгъызны да энчи этигиз. Ала бла биреу да хайырланмазгъа керекди.
Иммунитетни кючлендирир ючюн, тюрлю-тюрлю кёгетлени ашаргъа тийишлиди. Алада адамны чархына кюч-къарыу берген витаминле кёпдюле. Санында-чархында витаминле жетишген адамны ауруу хорлаялмайды.

- Тюз ауругъанлай антибиотикле бла хайырланыргъа керекмиди?

- Угъай, врачха сормай, бир тюрлю дарманны хайырланмагъыз, бютюнда антибиотиклени.
Женгил ауругъанлагъа бла сабийлеге аланы кереклиси жокъду, аны къой да, ала хата  салыргъа боллукъдула. Антибиотиклени ангина, пневмония дегенча аурууладан къыйналгъан неда ала башланнгандыла деп ишекли болгъан заманда берирге тийишлиди. Багъыуну къаллай дарманладан башларгъа кереклисин врач тохташдырады.
Рекламагъа къарап, кёп ата-анала, сабийлеге кеслери аптекадан аспирин, анальгин, антибиотикле алып, ичирип башлайдыла. Медицина ишчилени оюмларына кёре, ала бауургъа, мыйыгъа уллу хата саладыла. Аны себепли врач бла оноулашмай, сабийге эм къартха дарман берирге керекмейди.
Анальгинни, бир бек амалсыз заманда болмаса, ичмесе игиди. Арт отуз жылда аны кёп къыраллада чыгъарыргъа, хайырланыргъа да эркин этмейдиле.
 

- Вакцина уа болушамыды?

- Бюгюнлюкде вакцинация баш профилактика амалгъа саналады. Вакцинаны бек биринчи сабийлеге, устазлагъа, школчулагъа, врачлагъа, абаданлагъа, хроникалы ауруулары болгъанлагъа этедиле. Бу иш ноябрьде-декабрьде башланады. Жарсыугъа, шёндю вакцинациягъа  къажау иш бардырылады эм кёпле сабийлерине аны  этдирирге эркинлик бермейдиле. Ол терсди. Вакцина этилген сабий ауруса да, теркирек сау болады, гриппден сора башха къыйын ауруула чыкъмайдыла.
Бир-бир адамлагъа прививкала этерге жарамайды, алагъа химиопрофилактика бла болушургъа онгла бардыла. (оксалиновая мазь, лейкоцитарный интерферон, амантадин, ремантадин). Халкъда жюрюген профилактика амалла бла хайырланыргъа да болады.

- Гриппге эс бурмай, аягъы юсюнде ётдюрюрге жараймыды?

- Угъай, ол саулукъгъа уллу заран тюшюрюрге боллукъду.Аурургъа тебирегенигизни сезгенлей, ишден тохтап, саулугъугъузну къайгъысын этигиз.Горчичникле, банкала, кюйдюрюучю пластырьле гриппден, кесекледен къыйналгъанлагъа болушлукъ этген бек иги амаллагъа саналып келедиле. Алай аланы жаланда бир-бир кезиуледе салыргъа жарайды. Гитче сабийлеге уа горчичникле, банкала да хайырлы угъай, къоркъуулу окъунадыла. Бютюнда температурасы кётюрюлген заманда. Аны тюшюрюр ючюн бир-бирледе дарман керек болмай да къалыучуду. Ауругъанны юсюн ачып, терисин мылы быстыр бла ышыса тамамды. Адамны терлетген дарман хансланы, наныкъ вареньени, бал бла чайны унутургъа керек тюйюлдю.
Бек башы уа - тюз ауругъанлай, врачны юйге чакъырыгъыз. Жаланда ол айтхан дарманланы ичигиз.
 

 

БАЙСЫЛАНЫ Марзият.
Поделиться: