Дзюдода, сумода да алчыланы санында

Алгъаракълада республиканы ара шахарыны «Нальчик» спорт комплексинде самбодан Къабарты-Малкъарны биринчилиги бла чемпионаты бардырылгъандыла. Спортну бу тюрлюсюнден эришиу бизде биринчи кере къуралады, анга регионну шахарларындан бла районларындан 200-ден аслам адам къатышхандыла. Анда кесини ауурлукъ къауумунда алтын майдалны дзюдочу къызыбыз Гуппойланы Магометни къызы Алина къытханды. 

Алина, дзюдодан бла самбодан округ эришиуледе биринчи жерлеге дайым чыкъгъанлай турады, къырал даражалы турнирледе майдалсыз хазна къалмайды,  школда, университетде окъугъан кезиулеринде аланы  волейболдан командаларыны капитаны болгъанды. Бюгюнлюкде ол республикабызны умутландыргъан дзюдочуларыны санындады, дзюдогъа сабийлени да юйретеди. Кеси уа тренерле Олег Саральповда бла Мухамед Боготовда жарау этеди.

- Алина, эришиуню юсюнден сорурдан алгъа бир затха эс бурмай къоялмайма. Сумода, халкъда тохташхан оюмгъа кёре, ауур, бёкем, бир атламлары бла жерни титиретген адамла тутушадыла. Сен а субай, назик къызса.

- Кертиси бла да, сумо дегенлей, адамны акъылына мазаллы, ауур гёжефле келедиле. Алай анда, спортну башха тюрлюлериндеча, ауурлукъ къауумла бардыла, ала 55 килограммдан башланып, жюзге дери жетедиле, андан ауурла уа абсолютный къауумда эришедиле. Мен 55 килограмм ауурлукъда тутушханма. 

Республикада сумону айнытыргъа мурат барды, быллай эришиулени жыл сайын къураргъа белгиленеди. Хорлагъанлагъа уа быйылдан башлап Россейни чемпионатына къатышыргъа эркинлик бериледи. 

- Сора сенден къырал даражада да жетишимле сакъларгъа боллукъду?

- Ары барыргъа да бек сюе эдим, алай, жарсыугъа, Россейни сумодан бла самбодан чемпионатлары бир кюннге тюшедиле. Асламысында дзюдо бла самбо бла кюрешгеним ючюн, экинчисин сайлагъанма. 

- Энди сумодан республикалы чемпионатха да кёчейик. Аны юсюнден къайдан билгенсе? Дзюдодан сора анда тутушхан къыйын болур эди?

- Сумодан чемпионат бардырылады, анда да кесинги сынап бир кёр, артыкъ болмаз деп тренерим айтхан эди. Алай бла къатышама, дзюдодан сумогъа кёчген къыйын тюйюл эди. Нек дегенде, анда тюбеушиуле 10-15 такъыйкъа бардырыладыла, дзюдо бла тенглешдиргенде, ол бек тынч окъунады, сермешинг арып башлагъынчы бошалады. Дзюдода уа кюч, усталыкъ бла бирге чыныгъыулукъ да бек керекди. 

- Заман бла тергегенде, хау, сумо тынчыракъ да болур, алай ол къысха заманны ичинде хорлап чыгъар ючюн, спортчудан къаллай шартла изленедиле?

- Терклик, таукеллик, тёгерекде болумгъа, къаршчы спортчуну халына багъа бичип, къаллай приёмну хайырлансанг тап боллугъун мычымай сезе, терк оноу эте билиу. Бир жанындан къарагъанда, алай кёрюнмей эсе да, мында хорларгъа тактика, гиртчилик, координация болушурукъдула, сёзсюз, къарыу да керекди. Манга бу эришиуле бек сейир, хычыуун да эдиле.

- Алина, дзюдо бла кюрешип а къалай башлагъан эдинг?

- Спортха гитчелигимден бери да тартылгъанма. Тюкеннге, башха жумушха бара, жолда жашчыкъла жарау этерге жюрюгенлерин кёре тургъанма. Бир кере уа ызларындан спорт залгъа киреме. Алагъа къарай, кесим да спорт бла кюреширге сюйгеними ангылайма.  Кёп да мычымай алагъа къошулама, биринчи тренерим Герийланы Хусей мени да ала бла тенг юйретип башлайды. Къол тюйюш бла тёртюнчю классдан онунчугъа дери кюрешгенме. 

- Дзюдогъа уа сора къалай келгенсе?

- Школну бошагъандан сора Къабарты-Малкъар къырал аграр университетни «Землеустройство и кадастры» бёлюмюне киргенме. Жарсыугъа, спортну мен жаратхан тюрлюлери бла кюрешген къызчыкъла жокъ эдиле, жашла бла бирге жарау этерге уа сюймей эдим. Алай бир кесекден 24-чю номерли школда дюздо бла къызла да кюрешгенлерин эшитеме. Кёп да сагъыш эте турмагъанлай, экинчи кюн ары атланама. 

Анда бек алгъа Мухамед Боготовха тюбейме, алада юйренирге, эришиулеге къатышыргъа, жетишимли болургъа сюйгеними, ол гитчелигимден да муратым болгъанын билдиреме. Ол угъай демейди, кел кесинги сына, дейди. Школну директору Олег Саральпов да, жарауну кёл салып этгеними, бир кюнню да къоймазгъа кюрешгеними, итиниулюгюмю кёре, мени юйретип тебирейди. 

- Алина, къайсы спортчугъа да спорт зал экинчи юйю, анда тенглери уа къарындашлары-эгечлерича боладыла. Сени уа тренерлеринг бла биргенге жарау этген къызчыкъла бла аранг къалайды?

- Мен да спорт залгъа юйюмеча келеме. Анда бир бирибиз бла арабыз юйюрдечады. Тренерлерим – Олег Саральпов бла Мухамед Боготов - манга салгъан къыйынларын бошуна кетмезлигин кёргюзтюрге, жетишимлерим бла аланы къууандырыр ючюн, къолдан келгенни аярыкъ тюйюлме.  

Биргеме жарау этген къызланы уа эгечлеримча кёреме. Шуёхла сени ангылагъан, къууаннган, къыйын сагъатынгда къатынгда болгъан адамладыла да – ала аллайладыла.

- Ушагъыбызны ахырында тренерлик ишинги юсюнден да билдирсенг эди.

- Сабийлени дзюдогъа Хасанияда 16-чы школда бир жылдан бери юйретеме. Жараугъа 1-чи 3-чю класслада окъугъанла жюрюйдюле, асламысы къызчыкъладыла, къауумда 30-гъа жууукъ адам барды. Гитчелени жарау этдирген бек сейирди, ала приёмланы эталгъанларын да чертирге сюеме. Сабийле бла ишлегенде, бек алгъа, аланы сюерге керекди, алай дзюдода низам къаты болургъа тийишлиди. Аны ючюн, тренерча, сохталарымдан айтханымы этерлерин излейме. Алыкъа гитчеле болгъаны себепли ала эришиулеге къатышмайдыла, алай заман жетсе, атларын айтдырырларына ышанама.