Башланнган инфарктны тохтатыргъа къыйынды, алай аны баргъанын хар ауругъан кеси женгиллендирирге боллукъду

Замансыз жашаудан кетиуню сылтауларындан бирине  инфаркт саналады. Аны юсюнден билирге керек шартланы эсигизге салайыкъ. Материал бу жаны бла специалистлени федерал газетледе басмаланнган статьяларына кёре жарашдырылгъанды.

Статистика алдамайды:  уллу инфаркт сынагъанланы жаланда жарымы больницагъа сау  жетедиле.  Аладан кёбюсю уа къыйыннга айланнган саулукъ болумладан ёлюп кетеди.  Специалистле айтханнга кёре,  инфарктдан къыйналгъанланы  саны къайда азыракъ боллукъ эди, кимге да жашырын болмагъанча кёрюннген бу теманы юсюнден  адамланы араларында тюрлю-тюрлю терс оюмла жерлерин тапханлай турмасала эдиле.

Жангылыч. Жаш адамлада бу ауруу хазна тюбемейди.

Керти. Жарсыугъа, ол алай тюйюлдю. Къан тамырланы чурумлары отузжыллыкъланы да жыгъаргъа боллукъду.  Аз тебиу, аш-азыкъны заманында ашамау, тютюн ичиу эмда стрессле  кеслерини къара ишлерин этедиле.  Бютюнда сёз эр кишилени юслеринден барса, ала, не десек да, саулукъларына артыкъ бек къайгъырмайдыла. Дагъыда ата-бабаладан келген генле бек аламат тюйюл эселе уа…

Амал. Къыркъ жылгъа жетгенлей, хар жылдан врачлагъа барып, саулугъугъузну тинтдиригиз.  Ол тинтиулеге холестериннге къанны анализи (липидный тюрлюсю), къанда глюкозаны мардасы, мочевой кислотаны ёлчеми, ЭКГ, керек болса, велоэргометрия, ЭХО – кардиограмма, жукъу артерияланы УЗИ – сканированиясы да кирирге керекдиле.

Жангылыч. Инфарктны   кёкюрекни бек ачытханындан ангыларгъа боллукъду.

Керти.  Хау, кёбюсюнде алайды. Жорукълагъа кёре,  инфаркт кёкюрекни тийрелеринде чанчхан неда къысхан ачытыула бла кесин билдирирге болады. Ол сезим битеу ёшюннге, сыртха, эки къолгъа, жаякълагъа, боюннга жайылады.  Аны бла бирге уа жюрек аурууну бу приступу стенокардия болгъандан эсе асламыракъ  заманнга созулады (онбеш минутдан кёбюрек). Ол ачытыу  къаты  ишлегенден, кёлню асыры бек кётюрюлгенинден неда азгъанындан угъай, тынч тургъан кезиуледе да чыгъып къалыргъа болады.

Алай инфарктны ачытмагъан тюрлюлери да тюбейдиле:  чегилени, аш орунну, церебральный системаны ауругъанларына ушагъанчалары да чыгъадыла. Ол заманда адамны,  къарыны бургъанча, кёпгенча кёрюнюп, къарыусузлукъ къысып, артериялада басымы  тюшеди неда эси къатышып, сёлешалмай тебирейди. Астматика тюрлюсюнде уа адам къыйналып солуйду,  бу жаны бла приступлары да тутады.

Амал. Тредмил - тестни ётерге (ЭКГ-ны  жангыртылгъан тюрлюсю). Аны этдирген заманда пациент медицина кушеткада жатмайды, тренажёрда чабады. Нек дегенде къанны тап жюрюмегени организмге жюк этилинсе игирек кесин билдиреди, аны себепли тредмил – тестни эсеплери  тюзюрекдиле. Ол мардагъа келишмеулюкню кёргюзте эсе,  коронарография (коронар тамырланы тинтиу) этерге тийишлиди.

Жангылыч. Инфаркт бир башланнган эсе, аны селейтир кюч жокъду.

Керти. Башланнган инфарктны тохтатыргъа къыйынды, алай аны баргъанын хар ауругъан кеси окъуна женгиллендирирге боллукъду.

Амал. Приступну ал минутларында  нитроглицеринни  (бек игиси уа спрейди) ичерге керекди. Алай аны аллында артериалада басымны ёнчелерге унутмагъыз  (артериалада басым  тюшюп эсе, нитроглицерин  керек тюйюлдю, ол халны бютюн осалгъа айландырыргъа боллукъду). Ызы бла 300-400 мг кардиоаспиринни чайнагъыз. Андан сора да, бир он минутну ичинде тап болмасагъыз, болжалгъа салмай, терк медицина болушлукъ тапдырыучу службаны врачларын чакъырыгъыз.

Жангылыч. Адам бир бири ызындан талай инфарктха да тёзалады.

Керти. Процессге къаллай бир коронар тамырла къатышханларына кёре болады ол.  Сёз  жюрек мышцагъа заран келтирген эм аны  тебиуюн бузгъан уллу  инфарктны юсюнден бара эсе,  ауругъанны аланы бирине – экисине тёзерге къарыуундан келликди. Микроинфарктланы уа андан да кёбюрегине.  Жаш адамлада бу ауруу къыйыныракъ озады: жылла кете баргъанлары сайын  абаданлада коллатеральный къан айланыу  тап тохташдырылгъан халгъа келеди. Ол заманда къан, заранлары болгъан къоркъуулу тамырланы тийрелеринден озуп кетип, башхалагъа барады.

Амал. Инфаркт болгъандан сора дарманланы бу къауумларын ичерге керекди: ацетилсалицил кислота (аспирин), статинле, АПФ ингибиторла (неда сартанла) эмда бета - адреноблокаторла.  Артерия басымны мардасын ёнчелегенлей турургъа да тийишлиди, аны 120-140/ 80-90 мм ёлчемде тутаргъа керекди.  Пульсну урууу да бек магъаналыды.  Инфарктдан сора пациентледе  аны терклиги минутха 50-60 кереден озмаса игиди.

Эсигизде болурча

Инфарктха  къоркъуулу къауумгъа эр кишиле бегирек тюшедиле, сора къыркъ жылдан атлагъанла да, бу ауруу генетикагъа кёре да чыгъады, холестеринни кёплюгю да келтиреди анга, ауурлукъ мардадан озса эмда белни объёму уллу эсе ( эр кишиледе 102 сантиметрден артыкъ, тиширыулада уа - 88 сантиметрден), гипертония да себеплик этеди (артерия басым 140/90 ёлчемден озса). Сахар диабетни бла тютюн ичиуню да аны къозгъар амаллары бардыла.