Жангы композит материалла иги кесек бёлюмде хайырланыладыла

Кёп болмай Къабарты-Малкъар къырал университетни Элбрусда билим бериу-илму арасында «Жангы полимер композит материалла. Микитаевни чтениялары» деген XVI халкъла аралы конференция бардырылгъанды. Анга Россени регионларындан жюз адам чакълы келгенди, ол санда тюзюнлей халда   тыш къыраллы алимле да  къатышхандыла, деп билдириледи вузну пресс-службасындан.

Форум  полимер композит материалла эмда саулай полимер химия жаны бла къыралда эм даражалыладан  бирине саналады. Бу жол   пандемия ючюн   аны программасын тюрлендирирге  тюшгенди – бирлени  докладларын очно, башхаларына уа видеосвязь бла тынгылырагъа тюшгенди. Быйыл ол   Россейни сексен регионундан бла  Азербайджанны, Узбекистанны, Беларусь Республиканы, Украинаны, Вьетнамны, Къытайны эм башха къыралланы келечилерин бирикдиргенди.      

- Ишчи программагъа кёре, РАН-ны химиялы физика проблемала жаны бла институтуну, Санкт-Петербургну, Ивановский  политехлени алимлери бардырып «тегерек столла» ётгендиле. Сёз ючюн, былтыр  аллай тюбешиуледе   Москваны къырал университети бла беш келишим этилгенди. Жууукъ заманда  алагъа кёре  Узбекистан бла Азербайджанны вузлары бла бир къауум проект бардырыллыкъды.    Быллай жыйылыуну магъанасы регионланы, вузланы, илму  биригиулени араларында  байламлыкъла къураргъа, композит материалланы  жарашдырыуда бир бирге сынамыбызны билдириргеди, дейди КъМКъУ-ну илму-излем жаны бла проректору Светлана Хаширова.   

РАН-ны химиялы физика проблемала жаны бла институтуну таматасыны орунбасары Эльмира Бадамшина уа    форумгъа экинчи кере келгенин, аны  полимерле жаны бла илмуну айнытыуда уллу  магъанасы болгъанын  белгилегенди.     Ол  жарсыугъа бусагъатда  материалланы асламысын  тыш къыраллада алыргъа тюшгенин, аны ючюн келир заманда мономерледен башлап композитлеге дери   производствону кесибизде   башларгъа тийишлисин  да чертгенди.  «Бир кезиуде бу жаны бла къыралда  иш  жетишимли баргъанды. Белгилисича,   бюгюнлюкде  полимерле  кёп бёлюмледе хайырланадыла – самолётланы, машиналаны ишлеуде, къурулушда, медицинада эм башхалада. Бусагъатда алимле ишлерин тийишли инстанциялагъа   кёргюзтюрча  иги кесек заман къоратадыла, алгъын а ол прикладной институтланы борчу эди. Ол шартха да эс бурургъа керекди.  Саулай айтханда уа,  жыйылыуда аслам жаш адам барды, алай эсе,  бёлюм мындан арысында да айный барлыгъы хакъды», деп къошханды ол.       

- Композит материалла энчи къурамлары ючюн  бир – бир жерде темирни орунуна хайырланыладыла. Алагъа  сурам ёсгенлей барады. Болсада  аны  производствосун алып тергегенде Россейге   0,5 проценти жетеди, ол а жокъну орунундады. Быллай тюбешиулени  себеплиги бла уа  алимле  бёлюмню айнытырча байламлыкъда мадарла излерге,  жангы консорциумланы ишлетип башларча проектле къураргъа керекдиле, деп къошханды Светлана Юрьевна.

Эсге сала айтсакъ, бу жол конференциягъа белгили  спонсорла, полимер химиягъа оборудование чыгъаргъан «Галахим» эм «ФизЛабПрибор» концернле да къатышхандыла. Ала  илму-производство продукциялары бла  шагъырейлендирирча кёрмюч къурагъандыла,  фахмулу авторлагъа   эс бургъандыла, ахырында  конкурслада хорлагъанланы да  саугъалагъандыла.