"Юйде ишиме тансыкъ болама"

Таппасханланы Фатима "Звёздный" элни сабий садында ишлегенли онбеш жыл болады. Аны оюмуна кёре, юйретиучю болуп ишлер ючюн, адам жюрегинде бир кесек сабийлей къалыргъа керекди. Ол бюгюн бизни ушакъ нёгерибизди.

- Фатима, бусагъатда къоркъуп ишлей болурсуз.

- Да битеу дуния да коронавирусдан элгенипди.Болсада, мени акъылыма кёре, тюнгюлюрге жарамайды. Аллах айтса, бу сынау да озар. Сабий садда уа вирусдан сакъланыргъа болушурукъ затланы толусунлай толтурургъа кюрешебиз: эрттенликде хар сабийни температурасын ёнчелейбиз, къолчукъларын дезинфекция этебиз. Ата - анала садикге кирмейдиле.

Ингирде арбазгъа чыгъабыз, хуна бийик тюйюлдю да, келген аталаны, аналаны кёрюп турабыз, сора сабийлерин жиберебиз. Алай биз арбазгъа чыкъгъынчы эрттерек   келгенлеге  уа бизге телефон бла сёлеширге тюшеди. Не этериксе, тёзерге керекди.
Сабийле ойнагъан, жукълагъан отоула жууулгъанлай турадыла. Терк - терк терезелени ачып, хауа жюрюрча этебиз. Биз мартдан сентябрьге дери ишлемегенбиз. Балачыкъла юйде эрикгендиле. Сентябрьден ишлеп башлагъанбыз. Бу экинчи толкъун,  биринчисича, кючлю болмаз деп ышанып турабыз.

-Группангда ненча сабий барды?

- Отуз сегиз. Ол кёпдю, алай шёндю битеу садлада да алайды. Биринчи ишлегенимде, бек къыйнала эдим. Артдан - артха сынауум болушады. Отпускда болсам да, бек эригеме. Декретден да заманым жетгинчи чыгъып къалгъанма. Ишинги сюйсенг, ол акъылынгы, жанынгы да бийлейди.

- Жашчыгъынг а кесинги группангдамыды?

-Угъай. Бизни садда ишчиле ышанырча адамладыла. Не жаны бла да бир бирибизге билеклик этерге кюрешебиз.

- Группангда таулула бармыдыла, бар эселе, малкъар тилни билемидиле?

- Мен ишге  чыкъгъанда, биринчи группам оруслу сабийчикле эдиле. Шёндю уа асламысы таулуладыла. Хар экинчиси ана тиллерин билмейдиле. Бу проблема жаланда бизники тюйюлдю, къарайма да, къабартылыланы араларында да сёлешалмагъанлары кёпдюле. Сёзсюз, бу жарсыулу болумну терен тинтип, сюзюп, бир оноу этилирге керекди. Алимле, белгили адамла, жамауат ишчиле  бирлешип, халны  игиге тюрлендирлик ишлени белгилерге керекдиле.

Бюгюнлюкде сабий садда ана тилледе  китапла жокъдула. Эртте сабийле  аппаларыны - ынналарыны къатларында ёсген эселе, халкъыбызны ёмюрледен келген жомакъларын, таурухларын, назмуларын аладан эшитген эселе, шёндю алай тюйюлдю. Жаш адамланы асламысы кеслери юй неда фатар алып энчи жашайдыла. Ала сау кюн - ишде, сабий а - садикде, къайдан билликди ол ана тилни? Школ жыллада да алай: сабийле  Интернетде жашайдыла, атала бла анала уа,  юйюрню кечиндирир амалла излей, эрттенден ингирге дери не иш тапсала да, аны тамамларгъа кюрешедиле.
Кеч болгъунчу, сабий садлагъа деп ана тилледе кёп омакъ китапла чыгъарыргъа керекди. "Эльбрусоид"  малкъар тилге кёчюрген мультфильмлени да хайырланыргъа тийишлиди. Мен сизге ачыкъ айтайым: шёндю бизни ишибиз  толусунлай барады.

-Сабий садлада ана тил жюрюмегени ючюн жаланда малкъар тилде сёлешген балачыкъла бек къыйналадыла. Хау, ала аздыла, болса да, бардыла. Мени Нальчикде жашагъан бир жууугъуму туудукъчугъу  орусча билмегени ючюн бир талай ай сау кюнлени тынгылап тургъанды. Садикде эки жылдан сора жаланда орус тилде сёлешеди.

-Мен да аны юсюнден айтама. Сабийлерибиз бек аздан малкъар, орус, ингилиз тилледе сёлеширге керекдиле. Ол шёндюгю жашауну излемиди. Алай бу иш жаланда сабий садда тохтап къалмай, аслам эс ана тилге бурулгъан гимназияла керекдиле.Ол гимназияланы бошагъандан сора хар сабий малкъар , орус, ингилиз тилни терен биллигин ангыласала ата - анала, чапханлай балаларын ары берликдиле. Тилибизни къуруп, ёлюп барыуу бек уллу проблемады.  

-Ана тилге юйретмейсиз, аны ангыладым. Неге юйретесиз?

- Мени группамдагъыла экинчи жыл школгъа барлыкъдыла. Мен аланы классда кеслерин жюрютюрге, тынч олтурургъа, устазны айтханына тынгыларгъа юйретеме. Барысы да харфланы билирге керекдиле. Жазыу ишлерибиз да кёпдю, къолчукълары къаламгъа юйренирге керекди. Дагъыда мен алагъа бир бирге хурмет этиу, болушуу не зат болгъанын ангылатама. Къысхасы, жамауат ичинде къалай жашаргъа керекли болгъанын биринчи сынауларын сабий садда аладыла.
Дерследен, оюнладан сора да,  кружокларыбыз барды. Сёз ючюн, аладан биринде балачыкъла устазлары бла бирге мультфильм этгендиле, инстаграмда сайтыбызда анга къараргъа боллукъсуз. Чыгъармачылыкъ иш бла  бек сюедиле кюреширге. Сабийлени дуниялары - сейирлик дунияды. Мен Интернетде башха юйретиучюлени дерслерине къарайма, ала классны къалай жарашдыргъанларына эс бурама. Сабийни айнытыу бош зат тюйюлдю. Ата - анала бла бир тил табып, бирге бардырабыз ишни