«Химикатла эм кёп жемишлени, кёгетлени тыш къабыкъларында жыйыладыла»

Чайгъа  бир татлы зат алсанг, аны юсюнде жазылгъан затланы окъусанг, титиреген этесе, толусунлай химия кёреме тюкенде сатылгъан затла… Биз  врач Андрей Масанский  ол жарсыу бла байламлы  ушакъ этгенбиз.

- Не кёп турса да, тюрленмеген ашланы ашаргъа жараймыды?

- Бу арт кезиуледе эшитиле-эшитиле тургъан хапарлагъа кёре  ётмек, мугут этмей  ыйыкъла бла, сют  ачымай  айла бла сакъланадыла. Антибиотиклени эм ГМ-ни болушлукълары бла ёсдюрюлген королевский креветкаланы уллулукъларыны юслеринден да сейир хапарла жюрюйдюле.

Бизни аш-азыгъыбыз бек тюрленнгенди. Аны юсюнден битеу экспертле да айтадыла. Битимлени ёсдюрюуге  болушлукъ этген къошакъла   чархларыбызда да бек уллу тюрлениулени болдурадыла.

-Аланы хаталарындан   гитче эм тууулмагъан сабийледе къаллай тюрлениуле боладыла?

 -Бу арт он жылны ичинде кеч сёлешип  башлагъан сабийлени саны кёпден-кёп бола барады, аны сылтаулары уа алыкъа белгили тюйюлдюле. Бир бир алимле аны ашыбызда химия кёп болгъаны бла байлайдыла.

 Тыш къыраллы алмала аллай жылтырауукъла, сыйдамла эм ариула бошдан тюйюлдюле.  Ёсе тургъан заманларында, алагъа бир къамажакъчыкъ да къонмаз ючюн, ол битимлеге химикатла бек азындан  он - онбеш кере себиледиле.  Ариулукъну сюе эсегиз, алыгъыз. Алай, белгилисича, ядохимикатладан заран чыкъмай да къалмайды. Аладан къаллай бир ашасагъыз, саулукъгъа аллай бир аманды. Бек азындан а ётген ауруу тиерикди.

Андан сора да, тышындан келтирилген алмаланы жылтыраулары аланы сортларына кёре угъай, алагъа балаууз къаллай бир сюртюлгенине кёре болады. Алмаланы жолда неда складда тап сакъланыулары да аны бла байламлыды. Балаууз сюртюлюп консервировать этилген аллай жемишлени жарым жыл, аны къой, андан да кёп заман озгъунчу дери окъуна ашап турургъа жарайды.

Кертиди, ала къаллай бир кёп сакълансала, алада витаминле аллай бир аз боладыла. Кесигизни бахчагъызда ёсдюрюлген кёгетлени аллай кёп заманны ичинде бузмай сакъларгъа бир кюрешчигиз. Бек узакъ заманны бузулмай тургъан сортла окъуна бир айдан кёп турмайдыла осал жанына тюрлене башламай.

- Продукт органика жаны бла чынттыгъа саналыр ючюн, анда органикалы затла къаллай бир процент болургъа керекди?

-Бек аздан,  95 процент. Экология жаны бла излемле  барысы да  толтурулсала, чынтты продуктлагъа бир тюрлю химия веществола къошулмайдыла. Алай ёсдюрюлген битим продуктлада хайырлы веществола эм витаминле кёп боладыла.

Химикатла эм кёп   жемишлени, кёгетлени тыш къабукъларында жыйыладыла. Алай бла уа витаминле басдырылып туруучу жерле токсинлени жыйылгъан жерлерине айланып къаладыла. Ма ол себепден къоркъуулудула адамны саулугъуна тышлары жылтырауукъ эм ариу кёгетле.

-Тауукъланы  антибиотикле бла нек багъадыла?

-Тауукъ эт бла байламлы проблеманы кенг жайылгъаныны сылтауу ол этде антибиотиклени кёп болгъанларыды. Башхача айтханда, тауукъла ауруй эселе, бирем-бирем угъай, барысы да бирден къырыладыла, аланы ёлюмден къутхарыр ючюн, битеу фермагъа дарман салыргъа керекди.

Бусагъатда адамны саулугъуна заран тюшюрмеген къой этди. Тау элледе алыкъа химиягъа кёчмегендиле, къой этни шорпасы, эти да хайырлыдыла.