«Менден къаллай президент боллукъду, ёмюрюм рингде ётгенди»

Къатыш единоборстволада дунияны чемпиону Хабиб Нурмагомедов спортха къайтханды. Алыкъа жангыз да журналистле бла тюбеширге, алай жууукъ заманда UFC-ни жулдузу кезиулю сермешин бардырлыкъды. Къараучула гёжеф атасы ауушхандан сора спортну къоярына къоркъуп тургъандыла. Алай Нурмагомедовну спортда, андан тышында да алыкъа кёп муратлары бардыла. Аланы юслеринден ол "Комсомольская правдагъа" айтханды.

"Атам сермешге хазырлан дерик эди"

- Хабиб, санга бусагъатда тынч заман тюйюлдю. Кёп болмай атангы асырагъанса, ол а санга тренер, шуёх да эди. Къыйын кезиуде спортдан кетерге акъыл келгенмиди?

- Башыма тюрлю-тюрлю сагъышла келгендиле, ала бусагъатда да бардыла. Болсада  шёндю манга сермеш салгъандыла, анга хазырланама. Узакъ заманнга борчла салмайма, кёрюрбюз не боллукъ эсе да. Манга бусагъатда 31 жыл болады, сентябрьде 32 жыл толлукъду. Ол спорт бла кюреширге артыкъ иги жыл сан да тюйюлдю, мен да спорт жашаууму энди башламайма.

Мен ветеранма, профессионал даражада 12 жылны эришеме. Бусагъатда спорт карьерамы бошайма десем да, ол аман болмагъанды. Алай эсе да, бусагъатда къайтыргъа, сермеширге умутум уллуду. Къайгъыларым чачылырча кесими бир зат булжутургъа керекме.

- Бюгюнлюкде атангы бек излей болурса?

- Ёлюмню ачыуун сынамагъан хазна адам болур. Аны ангылайма, алай ол уллу бушууду. Экибизни арабыз къаршы эди, ол манга жангыз атам болмагъанды, тренерим, шуёхум да эди.

Биз хар заманда да бирге тургъанбыз. Хау, жарсыууму букъдуруп, бетими къатдырып олтурургъа да жарарыкъды, алай ол ётюрюк боллукъду. Бу сезимле мени жангы даражагъа чыгъарырларына, бютюн къарыулу этерлерине ышанама.

- Аны 24 октябрьде  Джастин Гэтжи бла сермешингде кёрюрбюз. Сен анга бла Альваресге бир кере ичгичиле деген эдинг. (2017 жылны ахырында Хабиб аягъы юсюнде сюелалмай, къуруда жаздырып тургъан къаршчы спортчуларына былай айтхан эди: "Альварес бла Гэтжи рингде кёргюзтгенлерине сермеш деп айтыргъа жарарыкъ тюйюлдю. Барда чагъырдан кеф болгъан адамлача тюйюше эдиле"авт.).

- Гэтжи бла Альварес манга аны ючюн кёлкъалды этмегенлерине ышанама. Гэтжи Альваресге бла Порьеге къытдыргъанындан сора тюрленнгенди - ойлап сермешеди, асламысында боксну приёмлары бла хайырланады. Бусагъатда ол чабыуулгъа бек кючлюдю деп айталлыкъ тюйюлме, экинчи номер халда ишледи, урургъа да кюрешеди. Абаданырыкъ да болгъанды.

"Гэтжи мени ваннадан чыгъаргъанды"

- Сора  тюйюш боллукъ тюйюлдю?

- Гэтжи бла эрттеден танышбыз. 2016 жылда юч операциядан сора къайтханымда, ол манга ауурлугъуму азайтыргъа болушханды - ахыр 2,5 килограммны эрттенликде базманнга салгъынчыгъа дери кетерирге керек эди. Ол мени исси ваннадан чыгъаргъанды. Андан кёлюм къалмайды, жаугъача къарамайма. Ол сермешеди, дунияны эм кючлю болургъа итинеди, аны ючюн анга хурмет этеме.

- Сермешге планынг бармыды?

- Гэтжи лоу-кикде (аякъ бла чархны тёбен жанына, бутуна неда тобукъдан энишгесине уруу), къолдан апперкотда (жумдурукъну ёрге айландырып уруу) неда сол къолу бла жанындан урууда кючлюдю. Тутушуудан ахшы къорууланады.

 Къарыусуз жанларын, арыучусун да билебиз. Къорууланыргъа тюшерча, чабыуулларымы аякълары таба этерикме, алай бла кючюн аллыкъма. Кёзлерине къарап, къалайса деп сорлугъум да келеди.

- Сени уа къарыусуз жанларынг бармыдыла? Гэтжи айтханнга кёре, сен кесинги осал  жеринг болмагъаннга санайса.

 - Ол жангылгъан этеди, кесиме кесамат этерге ёч окъуна болуучума. Юйюрде да манга кесамат этюучю эдиле. Дайым жарау этерге, солуугъа бёлюнмей, ишлерге тийишли жашларынача къарагъандыла. Мен а залда ариу айтсала да сюерик да болур эдим. Биргеме жарау этген адамладан соругъуз, ала манга жумушакъ боламыдыла? Къарыусуз жанларым а кёпдюле, сёз ючюн, ёрге жангызда 12 кере тартылалама. Атам а, къаршчы спортчуну сермеп эзерча, жараудан сора 25 кере подтягивание этерими излей эди.

Жашау жарыгъым - ийманымды

- MMA-дан сора уа не бла кюреширге муратынг барды? Тренер боллукъмуса?

- Тренер болгъандан эсе хайырлыракъ ишле бла кюрешаллыкъма. Пушкадан чыпчыкълагъа атдырыргъа не кереклиси барды? Андан эсе тынгылы хуналагъа атдырыргъа къоюгъуз. Жаланда юйретиу манга азды. Атам да ахыр жыллада жангызда тренер угъай, жамауат ишчи эди. Мен да жарау этдириу бла чекленирге сюймейме.

- Сора не бла кюрешириксе? Бизнес бла?

- Спортчула анга тасха жолла дерге сюйюучюдюле. Бизнес-проектлерим бардыла. 3-4 жылдан 200-300 ишчи жер къураяллыкъма. Манга эл мюлк бек жууукъду, малла тутарыкъ эдим. Бадыражанла ёсдюргенибиз эсимдеди. Бу жаны бла бизнес башлагъанма. Алай бир жыл мындан алгъа файдалыкъ не блгъанына тюшюнмеген эдим. Бусагъатда билимими ёсдюреме, айныйма. Жашау адамны юйретген этеди.

- Интернетде сен Дагъыстанны башчысы болургъа эм иги кандидатса  деп жазадыла. Хазырмыса?

- Хар инсан да кесини жеринде турругъа тийишлиди. Кесими билимли адамгъа санайма - беш баллыкъ шкала бла юч бла жарымгъа. Алай мен битеу жашаууму тутушуу кюйюзде, рингде, октагонда ётдюргенме. Аны бла бирге билим да алгъанма, алай республикагъа оноу специалист этерге керекди. Манга 31 жыл болады, мен юйде бла залдан тышында бир жерде оноу этмегенме.

- Республикада бусагъатда эм уллу жарсыу не бла байламлыды?

- Дагъыстанны эм уллу жарсыуу ишсизликди. Менден къаллай бир инсан ахча тилегенлерин кесим билеме. Алай адамла къуруда Интернетде олтуруп турмагъанлай, ишлерге керекдиле. Сен неда жууукъларынг Интернетде ёсселе, иги тюйюлдю.

- Жашауда сени алгъа элтген неди? Къадаргъа неда насып тутарына ийнанамыса?

- Хар не да Жаратханнны къолунда болгъанына ийнанама. Ол билмегенлей  терекден чапыракъ да тюшмейди. Анга ышаныуум манга бек болушады. Хар инсаннга да жашауунда алгъа элтген жарыгъы болургъа керекди, манга ол ийманды.

 Эсгертиу: Хабиб Нурмагомедов Дагъыстанда 1988 жылны 30 сентябринде туугъанды.

UFC-ни  женгил ауурлукъ къауумда чемпионуду.

28 сермеш бардыргъанды, барысында да хорлагъанды.

Юйюр къурагъанды, юч сабийи барды.

"Форбс" журналны эсеплерине кёре, 40 жыллары толмагъан россейлилени араларында эм кёп хакъ алгъан инсанды (2019 жылгъа файдасы 16,5 миллион долларгъа жергенди).