Ахыр солуууна дери сермешгенди

   Гитлерчи ууучлаучуланы ууатыугъа, 1941-1945 жыллада Уллу Ата журт урушда Хорламны келтириуге Къабарты-Малкъарны халкълары да уллу къыйын салгъандыла. Аны жашлары бла къызлары битеу фронтлада жигитлеча сермешгендиле, батырлыкъны юлгюлерин кёргюзтгендиле.

Урушну биринчи кюнлеринде окъуна республикада жашагъанладан 115-чи атлы дивизия къуралгъанды. Аны аскерчилери Сталинградны къатында душманны кючлю жаяу аскери эмда танклары бла сермешгендиле, бир да болмагъанча, уллу жигитлик этгендиле. Душман битеу кючюн бери буруп не бек кюрешген эсе да, Сталинград шахарны къанларын-жанларын аямай къоруулагъанланы хорлаялмагъанды. Ала хар орам, хар юй, туугъан жерлерини хар атламы ючюн да къаты къазауат этгендиле.

Волга сууну жагъаларында кюйсюз душманны аллын тыйгъанланы, ызы бла уа иги ууатханланы араларында Къабарты-Малкъардан да кёп адам болгъанды. Аладан бири - Огъары Бахсандан кичи политрук Гызыланы Абдул - энчи жигитлик этгенди.

1942 жылда 22 августда 115-чи атлы дивизияны бёлюмлери, командованияны буйругъун толтура, Цаган-Нурну къатында орналгъандыла. Сентябрьни биринчи кюнюнде подполковник М.С.Эхонин башчылыкъ этген отряд таба 15-ден артыкъ немисли танк бара эди. Аскерчиле шумсуз болгъандыла. Аланы артларында – Волга, Сталинград. Артха кетер онг жокъду.

Хал къыйыннга айлана тебирегенде, комсомол башчыла Гызыланы Абдул б
Сора Гончаренко гранатаны танк тюбюне атады. Гызы улу да экинчисин жандырады. Аланы жигитликлери кёллендирген аскерчиле фашистлени атакаларын тохтатхандыла.

115-чи атлы дивизияны жаланда эки эскадрильядан къуралгъан отряды Деде-Ламин ючюн эки кюн баргъан сермешледе 20 адамын тас этгенди, 98-си да жаралы болгъандыла. Ол сермешде болдургъан жигитликлери эм батырлыкълары ючюн дивизияны 50-ден аслам аскерчиси бла командири, ол санда политрук Мисирланы Х.Б., кичи политрук Гызыланы А.А., политрук М.Г. Казанчев, СССР-ни сыйлы орденлери эм майдаллары бла саугъаланнгандыла.

Гызыланы Абдул а Сталинградны къатында ахыр сермешде да аскерчилени  атакагъа кётюргенди. Жаралы болуп  тургъанлай, жарасын бир къолу бла къысып, башхасы бла от ачханын тохтатмагъанды. Экинчи кере жаралы болгъандан сора да, жерге жатып, атдыргъанлай тургъанды. Немислилени дзотлары бизни аскерчилеге алгъа барыргъа онг бермей тохтагъанларында уа, ол, кётюрюлюп: «Компартия ючюн, туугъан Кавказым ючюн!» - деп къычырып, кесин алгъа атханды. Душман тургъан жерге ычхынып, аягъы жаралы болгъанына да къарамай, гранатала бла юч фашист пулемётчуну чачдырып, кеси да алайда жан бергенди.

Кичи политрук Гызыланы Архотну жашы Абдулну жигитлигини юсюнден А.Т. Хатукаевни «Славой овеянные», Е.Т. Хакуашевни «Сыны и дочери Кабардино-Балкарии» деген китапларында жазылады, анга кёп архив материалла да шагъатлыкъ этедиле.

БАЙЗУЛЛАЛАНЫ Лариса.
Поделиться: