Аманатха берилген сабий

Эрттеден келген тёреледен бири: эгеч эгечге неда къарындашха сабийни бериудю. Бирини юйю сабийледен толуп, башхасыныкъы уа къуру болса. Баям, ол иги адет да болур, нек дегенде алгъын таулула хар юйдегили болгъан жашха жангы отоу ишлеп, бир талай юйюр бир арбазда кечиннгендиле, туудукъла да аппаланы–ынналаны къатларында ёсгендиле. Бир тыпырны, бир тайпаны адамлары барысы да бир уллу юйюрча жашагъандыла.  

Баям, таулулада шёндю эсленнген бирлик, бир бирге билеклик этерге итиниу да ол эртте бирге жашагъан дунияладан бери  келеди. Шёндю да эгечле, къарындашла кеслерин бир юйюрча сезип, бир бирлерине сабийлерин бергенни кёребиз. Ол игимиди, аманмыды? Къыйынды айтхан. Алай ЭКО–ну хайырындан пробиркалада жаратыладыла бир–бир къагъанакъла. Башхаланы  уа суррогат аналаны табадыла. Суррогат аналыкъ да ишчады бир–бир тиширыулагъа. Эртте дунияладача кийик саулукълула аздыла, аналыкъгъа жол да узун эм къыйын болгъанды, больницала, багъыула хар тиширыуну да жарыкъ умутуна жууукълашдырмайдыла.  Алай эгеч эгечине берсе да сабийни, бир–бирде барысы да ыразы болмай, жюрек къыйын чыгъады.

Не сейир, аналыкъны сынаргъа сюймегенле бусагъатда аз тюйюлдюле, бютюнда Европада. Тиширыула да, эр кишилеча, бийик билим алып, жууаплы ишлени тамамлайдыла, бийик къуллукълада олтурадыла. Алагъа юйюр жашау керекмейди. Алай аналыкъны, юйюрню  сайлагъанла да аз тюйюлдюле. Бир–бир жигит тиширыула уа  ишде да, юйде да жетишимлиледиле. Айхай, заманында юйюр къурамагъанла артда чогъож болуп, жууукъ адамларындан сабий тилеген да тюбейди. Аллай бир хапаргъа тынгылагъыз.

…Казбекни анасы эрге чыкъмай къалгъан эгечине берир кюн жетгенинде, къагъанакъны къалай жилягъанын кёргенле бюгюн-бюгече да аны сейир этип айтадыла. Болсада ол ишге эки жаны да уллу къууанч халда хазырланнганлары себепли жашчыкъны жолгъа тебиретедиле.

Казбек машина жууукъланы юйлерине жетип къалгъынчыгъа дери тынчаймагъанлай тургъанды. Узакъ тау эллени бирине жылчыгъы толмагъан жашчыкъны  жетдирдиле. Анасы Роза эгечи Фатиматха: «Аллах бла санга аманатды»,-деп аны къолуна бергенин элде къартла унутмагъандыла. Аманатха берилген ёсдюргеннге сабий болуп къалса уа - бек ахшы. Болмаса уа?..

Казбекни тукъумун киши алышмагъанды. Башха юйюрде ёсгенликге, ол кесини тукъумунда жюрюгенди. Анасыны эгечи Казбекге гитче заманында аман болгъанды дерге да жарамаз. Кертини айтыргъа керекди, къолундан келгенича кюрешгенди. Окъуугъа, ишге да юйретгенди. Школ заманында да: «Мени жашым! Аныча иги окъугъанла аздыла»,- дегенлей тургъанды. Алай ол школну бошар заманнга арада сууукълукъ эслене  башлады.
Къайсы жаш адам да кеси сайлагъан усталыкъгъа окъургъа сюеди. Казбекни институтха салыргъа ана къарындашыны къолундан келлик эди. Алай ол болушмады. Аны окъуугъа кийирген а ёз атасы болду. Бюгюн - бюгече да жаш туугъан ата-анасына жашау бергенлери ючюн бек ыразыды. Болсада аланы юслеринден не иги айтыргъа кюрешсе да, бети, кёзлери уа жарымайдыла.

Шёндю ол, окъууун жетишимли бошап, иги ишдеди. Юйдегили болгъанды. Сабий ёсдюреди. Алай, нек эсе да, аны юйюрю не туугъан, не ёсген юйлерине сыйынмагъанды.

Юйдегили болгъанындан сора Фатиматны юйюнде Казбек жангыз бир ай тургъанды. Жаш юй бийчеси бла ушакъ этип онг жокъ эди. Жангы келин ишге чыгъама дегенинде да, Фатимат анга ыразы болмады. Аны оноууна сыйынмагъанын кёргенден сора уа: «Юйюрде уллуну айтханына тынгылагъан тёре болуучу эди, неди бу?» - деп чочуду.

Анасы Роза Казбек артха къайтса бек сюерик эди. Алай жаш да аланы къыйнаргъа базынмайды, туугъан элине бармайды. Келсе да, кертисин айтханда, сыйыныр жери да боллукъ тюйюл эди. Уллу юйдегини ёсдюрген ата бла ана, кеслерини къол къыйынлары бла жашай, аламат журтла ишлер онг тапмагъандыла.

Фатиматны шахарда къарындашы тёрт жаш ёсдюре эди, ол юйге кёз атып: «Кетсинле шахаргъа экиси да, мен сени апчытмазма», -деди. Болсада ол алыкъа, айтханыча, шахардан элге уа кёчмегенди, жаз башында, кюз артында бахча ишлеге болушуп да эгечин онгдурмайды.

Фатимат а энди къарт да болгъанды. Казбек, юйдегисин, къызчыгъын да келтирип, солуу кюнледе болушлукъ этгенине уа ана къарындашы ыразы болмайды. Алай бла юйню бийлеп къоярыкъ сунады. «Угъай, Казбек жашарыкъды мында», - деп ёсдюрген анасы да айталмайды.

Казбек ёсген юйюне бек кёп къыйын салгъанды. Аны санар кереклиси да болмаз. Юйдегили да кеч болгъанды. Къызчыгъына алыкъа онбир жыл толмагъанды. Бюгюнлюкде уа ол, фатардан фатаргъа кёче, тынчлыкъ тапмай жашайды. Ишин да къоюп, башха жерге кетип, ахча этерге да кюрешгенди. Алай бусагъатдагъы болумну барыбыз да билебиз.

Элинден, жеринден тентиреп, юй алыр чакълы бир ахча жыйышдыргъан тынч жумуш боллукъ тюйюлдю. Къолунда болса уа, ата-анасына болушлукъ этерге да бек сюеди. Атасы ауруйду да, республикадан тышына да элтеди.

Ата-анасына не заманда да сакъ болгъаны ючюн Казбек ыспасха тийишлиди. Таныгъанла, билгенле да махтагъан этген болмаса, киши бир тапсыз зат айтмайды. Анасы этен жангылычына сокъураннганды. Айхай, ол сокъураныудан бюгюн не файда. Бу ачыулу ишни хатасындан эки эгеч бир бирге жау болгъандыла. Казбек бусагъатда ёсген элине баралмайды. Келген окъуна этерик эсе да, анасыны къарындашы ыразы болмазлыгъын биледи.

Аллайлагъа къарай, биреуню къыйынын сыйырыргъа адамны кёлю къалай барады деригинг келеди. Нек дегенде юйге, жерге Казбек не кёзден къарагъанын адамла биледиле. Былайда аны кесини бош кёллюгюне да сейир этесе. Анда ёсюп, аллай бир къыйын салгъан юйюнгден бир отоу окъуна алыргъа нек жарамайды? Айхай, биз ауузубуз бла айтханча болургъа уа къайда. Сюдлеге кирирге уялгъан этеди.

Неди сора сабийни аманатха берген? Анга анасы Роза сюйгенича къараялдымы эгечи,Казбек ана жылыуну сездими? Сабийни жашауунда жюрек тынчлыгъы болмагъан эсе, аны аманатха алгъан а кесини борчун толтуралгъанды дерге боллукъмуду?

Ачыкъ айтханда, сабийин башхагъа бергенни ангылагъан къыйынды, ол адам тюзюнлей туугъан эгечи эсе да. Ана баласына къараргъа, аны ёсдюрюп, аягъы юсюне салыргъа борчлу болгъаны  баямды. Жарлы, бай эсенг да, къыс сабийинги къоюнунга. Берме бир адамгъа, кюн сайын  къатынгда болсун, анга алгъышла айта жаша. Олду ананы насыплы къадары.