Бизге солургъа келген туристлеге файдалы жолоучулукъ

Россейни Правительствосу 2020 жылда 15 августдан 20 декабрьге дери КъМР-ге путёвкала алгъан туристлеге ахча тёлерикди. Республикада отпуск ючюн 15 минг сомгъа дери ахчаны къалай къайтарыргъа, мында бош заманны къалай оздурургъа, не затха къараргъа боллугъуна  «АИФ-СК» тинтгенди,  аны бла бизни окъуучуланы да шагъырей этерге излегенбиз.

Кешбекни, жаланда Ростуризмни реестрини туроператорну путёвкасын алып, анга «Мир» тёлеу карта бла тёлеген туристле аладыла. Тур бек азындан беш кюн болургъа керекди, аны багъасы уа 25 мингден аз болмазгъа. Ол заманда  къырал беш минг сомну артха къайтарлыкъды.

Элли минг сомдан багъаракъ путёвкаладан кешбек 10 минг сом боллукъду, 75 минг сомдан багъаракълада – 15 минг сом. Адам ол ахчаны жолоучулукъгъа тёлегенинден сора беш кюнню ичинде алаллыкъды.

«КъМР-ге турланы  Бирлешген федерал къырал реестрден сегиз туроператор хазырдыла къураргъа, биз ала бла жангы программагъа къытышыуну юсюнден сёлеше турабыз, - деп хапарлайды КъМР-ни  минтуризмини жамауат бла байламлыкъла эм СМИ бёлюмюню таматасы Ольга Погребняк. – Ала къаллай продуктла тапдырыргъа хазырдыла эм ол акциягъа къатышыргъа унарыкълары бла къаллыкълары алыкъа белгисизди. Алгъадан чыгъарылгъан эсеплеге кёре санаторийге путёвка ючюн  кешбекни аны «жулдузлугъуна» кёре алыргъа боллукъду, бизде уа аллайла асламдыла».

КъМР-де хар туроператор Элбрусха – Европаны эм бийик таууна –  жолоучулукъну къураргъа хазырды. Ол лыжачылагъа да сейирди, алагъа деп подъёмникле, оборудованияны ортакъгъа бериу да ишлейдиле, таугъа жаяу чыгъаргъа излегенлеге да бардыла амалла.  

Адамла бек жаратхан тур – ол къауум бла Минги тауну башына къыбыла жанындан чыгъыуду. Сегизкюнлюк жолоучулукъну къурагъанла ол экипировкасы болгъан хар саулукълу адамны къарыуундан келирча алай жарашдыргъандыла. Туристлеге хауагъа юйренирча эм солурча заман къоядыла, жетмеген кереклерин ортакъгъа  бередиле, бийик-тау приютлада кече жатдырадыла, ахыр кюнде уа 5642-метрлик тёппеге ёрлегенлерине шагъатлыкъ  этген  къагъытны тутдурадыла, алып айтханда, ала тюз ол бийикликге жеталмагъанлыкъгъа да.

Керти да Европаны эм бийик тёппесине ёрлерча аламат хазырлылыкъ, альпинист тирилик эм профессионал снаряжение изленедиле. Аллай турланы да къурайдыла, алай жаланда спортчулагъа бла экстремаллагъа.

Къабарты-Малкъарда отпускада болгъанда Чегем чучхурлагъа барыргъа боллукъду. Туристле къыйналмагъанлай жетерге боллукъ 30-метрлик Адай-Сууду – ол Тёбен Чегемден узакъ тюйюлдю, жол жанындады.

Бирсилерин кёрюрча Хушто-Сыртха дери барыргъа керекди, анда миллет аш-азыкъла бла сыйланыргъа онг да табыллыкъды.  Аланы кёп санлы ашханалада хазырлайдыла.

Къая-Арты сууда Чегемни баш чучхуру бир талай суу агъыудан къуралады.  Аны къатына улоуда барыргъа онг барды, кюнде жылтырагъан суу тамычыларыны арасында суратха тюшерча.

КъМР-ге келген туристле сюйген дагъыда бир жер – «Чирик кёлле» комплексди. Ол Черек ауузундады, 820 метр бийикликде. Кёлле беш боладыла, кёксюлдюм тюрсюнлери ючюн ала къаллай кюнде да бек ариу кёрюнедиле.  Алай бетни алагъа сероводород береди.

Тёбен кёлню жагъасында дайвинг-ара орналыпды. Анда суугъа кирирге онг барды, аны жылылыгъы жаланда тогъуз градус чакълы бирди.  Сынамлы спортчула акваланг бла кеслери алларына суу тюбюне кирирге боладыла, жангы юйрене тургъанла уа – инструктор бла. Дайвинг-арада суу тюбюнде дуниягъа къараргъа излегенлени жылны узунуна юйретирча амал этилипди. Анда тюрлю-тюрлю тинтиуле да бардырадыла, сууукъ суулу таза уллу кёл алыкъа тасхаладан толуду.

Орта ёмюрледе Кавказ къаллай болгъанын туристле Огъары Малкъарда билаллыкъдыла, анда ала тюрлю-тюрлю буруннгулу затланы кёраллыкъдыла.  Нальчикден эки сагъатлыкъ жолда  буруннгу шыякыла, къорууланыу къалала – ачыкъ кёкню тюбюнде этнография музей – орналыпдыла. Мындагъы адамла да эртте заманладача жашау бардырадыла: мал кютедиле, тирлик ёсдюредиле, эшедиле, кийиз ийлейдиле.

Мындагъы сейир затлагъа бир кюннге къарап чыгъаргъа боллукъду, алай кёбюрекге къалса уа игиди. Нек дегенде жолоучула тау къудуретни, айбат тангланы, таза хауаны, малкъар хычинлени  юслеринден кёп сейир зат жазаргъа боллукъдула.

Къабарты-Малкъарда  саулукъну тап къуралгъан бассейнлери бла термал эм гара суулада кючлерге онг барды. Аладан бек белгилиси итез (азот)-углекислый сууу бла Аушигерди. Ол Нальчикден 20- минутлукъ жолдады, туристле бери кёп келедиле. Специалистлени оюмларына кёре, ваннала эм  гара сууланы ичиу саулукъгъа бек хайырлыдыла.

Бу жаны бла туристле сюйген дагъыда бир жер Жылы-Суудады.  Ары тапландырыу программа алыкъа жетмегенди: мында термал суудан толтурулуп тургъан жаланда бир бассейн барды. Туристле ары кийик адамлача келип, палаткала салып, кюн узуну хакъсыз жууунуп турадыла. Алайдан узакъ болмагъанлай бузлауукъ суу бла «Кюмюшлю» деген  къара суу барды. Ары жаяулай жетерге боллукъду. Алай чыныгъыусуз ары кирирге онг жокъду. Бу жерли адамла уа анга киргенден сора инсанны бир ауруу да хорламазлыгъына ийнанадыла.

Дагъыда «Гедуко» геотермал спорт-саулукъ кючлеу комплекс да ишлейди, анда юйюр бла солургъа боллукъду. Золка сууну жагъасында Светловодский хамамла, Лячинкъаяда Чегем черекни жагъасында артыкъ багъа болмагъан термалы комплекс, эр кишилеге, тиширыулагъа, сабийлеге деп къуралгъан бассейнлери бла «Янтарный» къара суу эм, сёзсюз, Долинскеде – Нальчик шахар тийресинде курортда саулукъ кючлеу амалла.