Гыржын рак бла диабет къоркъууну азайтады

 Ётмек семиртген этеди, анга хант къангада жер жокъду – олду бусагъатдагъы  диеталаны баш жоругъу. Алай Сиднейден тинтиучюле аны тюзге санамайдыла.  Он жылны ичинде австралиялы специалистле кеслери ыразылыкъ бла  бергенлени аш-азыкъларына къарап тургъандыла.  Ала белгилегеннге кёре, гыржын ашагъанлада  диабетден бла чегиле ракдан  аурургъа къоркъуу азыракъды. 
Алимлени оюмларына кёре,  бу жаны бла себепликни къылкъылылада болгъан клетчатка этеди. Ол аш орунда эримей, андан чегилеге ётеди, аланы кючлеп, керексиз затланы сандан чыгъарыуларына себеп болады.  Чеги система сагъатча ишлесе, ауруулагъа къозгъалыргъа да онгла къуралмайдыла.  Андан сора да, клетчатка  кёп заманны ичинде эритилиннгени ючюн ол, аш орунну толтуруп, ач этмегенлей турады. 

Хайырлы бюртюкле 
Саулукъгъа быллай ахшы себепликни  артылмагъан бюртюкле этедиле. Клетчаткадан сора да, алада аминокислотала,  В къауумдан витаминле, минералла, «акъырын» углеводла да  бардыла.  Ала айтдырадыла гыржынды нени да башы деп. Эртте заманлада быллай байыкъланнган ундан биширгендиле ётмекни.  Анга  къышхыр (отруби) да эркин къошулгъанды.

Бюгюнлюкде уа  тазаланнган унну хайырланадыла, ол а сандан  чархдан  толусунлай чыгъарылмайды.  Аны бир кесеги  хырыу (слизь) тугуллача болуп, чегиледе чёгюп къалады. Алада уа аурууланы  бактериялары жайылып тебирейдиле. Аллай унда не витаминле, не минералла жокъдула.  Ала барысы да тартылгъан заманда бюртюклени артылгъан тышларында къаладыла.

- Андан сора да, бюртюклени ун этгенде, органикалы тузла да кетериледиле, - дейди врач – диетолог Людмила Денисенко. - Артдан байыкъландырыу а табийгъат витаминлени арталлыда къайтаралмайды. Гыржын буруннгудача болургъа тийишлиди - къара будайдан неда уллу-уллу тартылгъандан, ачытхы бла басылгъан. Ол заманда андан хайыр да боллукъду. Тазаланнган ундан, дрожжиле бла хазырланнган гыржынны уа ашамасагъыз  игиди.   

Акъ ётмекни терслиги недеди?
Акъ гыржынны хазырлар ючюн,  кёбюсюнде глютени аслам болгъан будайны жумушакъ сортларын  хайырланадыла. Аны баш кемчилиги уа – глютен ач болуу сезимни  къозгъагъан затлагъа бурулады. Жангы биширилген жарым акъ ётмекни ашагъанлыкъгъа, дагъыда тоялмагъанча кёрюнеди.  Алай бла кюннге 450 – 500 артыкъ килокалорийлени ашайса, ол а абадан адамны  кюннге керекли калорийлерини  мардасыны тёртден бириди.  Алайды да, тазаланнган будай ундан  акъ ётмек аламат тюйюлдю.

Къаллайын сайлайыкъ да
Диетолог Людмила Денисенкону оюмуна кёре, бек  хайырлы зыгытланнган будайдан дрожжиле къошулмагъан  гыржын болады. Анда углеводла, минералла, витаминле да бардыла.  Андан аш орунунг  аурумайды.

Артылмагъан будайдан ётмекде клетчатка асламды, ол чегилени тап ишлеулерине себепди.  Алай эсигизде болсун: бирде татыуун игилендирир ючюн  анга  чёплеу неда кунжут къошадыла,  ала уа  аны  татымлылыгъын да кёбейтедиле.

Микроэлементле жаны бла алчы уа къара будайдан гыржынды. Анда багъыр, марганец, цинк, темир да барды. Андан сора да, анда лизин да асламды. Ол алышындырыу процесслеге къатышхан магъаналы  аминокислотады.  Аны татымлылыгъы да уллу тюйюлдю. 
Артылмагъан будайдан хазырланнган хлебцыле да аламатдыла.  Ала аш орунда азыкъны тыядыла, ачлыкъ  сезимни кёпге дери билдиртмегенлей. Бир-бирде ала бла гыржынны толусунлай алышындырып къояргъа боллукъду, сёз ючюн, диабет, артыкъ семизлик неда атеросклероз  бла къыйнала эсегиз.

Текуланы Хауа хазырлагъанды.
Поделиться: