Къарындашла Диналары фронтда бла тылда

Кёнделенден Диналаны Иссаны жети жашындан алтысы кетген эдиле Уллу Ата журт урушха. Жаланда бек гитчелери Ханапий, жыл саны жетмей, фронтха алынмай къалгъанды. Къарындашла тюрлю-тюрлю сермешлеге къатышып, жигитликлери, батырлыкълары бла да атларын айтдыргъандыла. Артда  мамыр жыллада да, жигер ишлеп, махтау алгъандыла.

Хасан

Иссаны тамата жашы Хасан Ленинград тийресинде уруш этгенди. Къаты сермешледен биринде инбашына окъ тийип, ауур жаралы болгъанды. Аны къызы Зайнаф  атасыны къан жугъу аскер китапчыгъы энтта да сакъланнганын айтханды.

Хасан Улан-Удэ шахарда госпитальда  1943 жылны ахырына дери жатханды. Онг къолу ишлемей къалгъаны ючюн аны, аскер къуллукъдан эркин этип, юйюне ашыргъандыла. Ол талай майдал бла да саугъаланнганды, ол санда «За победу над Германией» дегени бла.

Урушдан сора да Хасан Къыргъызстанда ишлеп тургъанды, фермагъа таматалыкъ этгенди. Жигер уруннганы эмда бийик кёрюмдюле болдургъаны ючюн аны Москвагъа Халкъ мюлкню жетишимлерини кёрмючюне (ВДНХ) да жибергендиле.

Алий

Ол жаяу аскерде къуллукъ этгенди. Украинаны тийресинде бардырылгъан кёп къызыу сермешлеге къатышханды. Хорламдан сора юйюне сау-саламат къайтханды. Кёчгюнчюлюкде совхозда, андан къайтхандан сора уа Кёнделенде колхозда ишлеп, мында да атын иги бла айтдыргъанды.

Хусей

Иссаны бу жашы фронтха кетген кюнден башлап  урушну ахыр кюнюне дери сермешгенди. Кёп кере жаралы да болгъанды.  Юйюне ол 1946 жылда къайтханды. Кёнделенде жашап тургъанды.

 Ахмат

Ол да жаяу аскерчи эди. Уруш бошала туруп ауур жаралы болады, госпитальда кёп жатады. Юйюне 1948 жылда къайтханды. Жарсыугъа, жарасы

иги болмай, кёп къыйналгъанды. Ол Узбекистанда 1967 жылда ёлгенди.

 Сафар

  Аны 1942 жылда декабрьде  аладыла аскерге.  Ол 45-миллиметрлик топ расчётну командири болгъанды. Украинаны жеринде уруш этгенди, Кишинёв, Будапешт, Прага  тийрелеринде бардырылгъан къызыу сермешлеге къатышханды. Венгрияны къатында къазауатны юсюнден а аны фронтчу нёгери  Владимир Скорик былай эсгергенди: «Дебрецен шахарны тийресинде бютюнда къаты къазауат баргъанды. Беш кере алыргъа тюшген эди бизге аны. Эки жанындан да кёп адам къырылгъанды. Бир кезиуде уа танкланы жибередиле юсюбюзге. Сафарны аскер бёлюмю тургъан жерге душман онсегиз кере чабыууллукъ этгенди. Ол кюн мени таулу шуёхум нёгерлери бла фашистлени алты танкларын кюйдюргенди. Алайда нёгерлери ёлюп, Сафар, душман артха къачхынчы, топдан немисли танклагъа атдыргъанлай тургъанды».

 Владимир Скорик  ауур жаралы болуп тургъанлай, Сафар аны сыртына кётюрюп, сермеш аулакъладан чыгъаргъанын ёлгюнчю да унутмагъанды. Артда иш да аны юйюрю бла шуёхлукъ жюрютюп тургъанды. 

Диналаны Сафар Хорламгъа Прагада тюбегенди. Урушда этген жигитлиги ючюн  Къызыл Жулдузну ордени, Махтаулукъну (Славы) ючюнчю даражалы ордени   эм кёп  майдалла бла да саугъаланнганды. 

Шарапий  

Иссаны алтынчы жашы Шарапий Сафар кетип, бир айдан чакъырылгъан эди аскерге. Алай ол, къарындашларыча, тюзюнлей  фронтха тюшмегенди. Узбекистанны тийресинде уллу аскер заводда  минала ишлеп тургъанды. Анга уа ол заманда 18 жыл да толмагъан эди. Къайнагъан темирден миналагъа къапла этгенди. Кюнлюк мардасы 1500 къап болгъанды. Шарапий а нёгери Мусукланы Хажи-Мурат бла 2400 къап хазырлап бергендиле. Экиси да ол жаны бла рекорд да салгъандыла – бир кюнню 3000 минагъа къап къуюп.

     Жигер жашны бир аздан бригадирге салгъандыла. Хорламдан сора уа   ол заводну жашау журт-коммунал мюлкюне башчылыкъ этип тургъанды. Уруннганланы юйлерине ремонт этдиргенди, суу эм жылыу  быргъыланы жангыртханды, жаш тёлюге  солуу жерле къурагъанды. Аны Москвагъа Хорламны кюнюнде физкультура парадха да жибергендиле.