Адам бизге къадарын, жашауун ышанады, аны сокъурандырыргъа эркин тюйюлбюз

Беппайланы Мустафаны жашы Руслан бюгюнлюкде Москвада ёкюллени «Диалог эм право» коллегиясында  ишлейди, уголовный, юйюр халла жаны бла ишлени бардырады. Ол Тёбен  Чегемде туугъанды, Къабарты-Малкъар къырал университетни, ызы бла уа Ростовда милицияны баш школун бошагъанды.  25 жылдан аслам заманны  ич ишле органлада тюрлю-тюрлю къуллукълада ишлегенди, полковник чыннга дери ёсгенди.

  Руслан бла ёкюл усталыкъны энчиликлерини, ол бюгюнлюкде кимни къоруулагъаныны, ич ишле органладан ёкюлге кёчгени не бла байламлы болгъаныны юслеринден ушакъ этгенбиз.

- Руслан, Москвагъа къалай бла тюшгенсиз?

- Мен Тобольскда Наркоконтрольну районла аралы бёлюмюне таматалыкъ этгенме, 2017 жылда андан пенсиягъа чыкъгъанма. Алай         юйде турур акъылым да болмагъанды. Тюменьде ёкюл усталыкъ бла кюреширге эркинликни къоруулагъанма, бир жылны бу шахарда ишлегенме. Юч жыл мындан алгъа уа Москвагъа кёчгенме. Шёндю Москва областьны ёкюллерини палатасына киреме.

Мен таулу болгъаным, миллетим, Тёбен Чегемде ёсгеним бла бек ёхтемленеме.  Халкъымы бек сюеме, багъалайма, шёндю Москвада тура эсем да, элими, ата журтуму бир заманда да унутмайма.

Болушлукъ излеп а шимал кавказлыла келедиле, Орта Азияны къыралларыны инсанларыны эркинликлерин къорууларгъа да тюшгенди. Асламында уголовный ишлени алыучума, алай юйюр болумла, алиментле, ата-ана эркинлик бла байламлы ишлени да бардырама. 

Бюгюнлюкде да бир сейир иш бла кюрешеме. Бир жолгъа 11 адамны сейирлерин къоруулайма. Ала Узбекистанны инсанларыдыла, Москва областьны Раменский сюдю аланы къыралдан къыстауну юсюнден оноуну чыгъаргъанды. Апелляция даула берип, 8 жашны къоруулагъанма, къалгъанлары бла байламлы сюд энтта барады.

- Кертисин айтханда,  Орта Азиядан келип ишлегенлени бизни къыралда бир тюрлю эркинликлери болмагъаннга ушайды. 

- Аланы кёбюсю орус тилде сёлешмейдиле, Россейни законларын  билмейдиле. Сёзге, бу мен къоруулагъан жашланы сюдге келтиргенде тилманчны бермегендиле.  Ол а аланы эркинликлерин бузады. Анда  кёп жалгъан шартла  бардыла. Мен сюдню эсин алагъа буруп, материалланы жангыдан тинтиулеге жибертгенме. Жашла уа сюд аланы Россейден къыстаргъа деген  оноу чыгъаргъанын  ангылагъан окъуна этмегендиле.

- Сизни, ёкюлнюча, республикада Москвада бизни жерлешибиз ёге жашын тюйгени бла байламлы ишден сора таныгъандыла. Бу процесс   не халдады?

- Мен ол видеону Интернетде кёргенимде бек чамланнганма. Аны тюбюнде  Азаматны сейирлерин хакъсыз къорууларгъа  хазыр болгъанымы  жазама. Окъуучула уа аны жууукъларын табаргъа болушхандыла. Бузукъчу тутулуп турады, жууукъ кезиуде иш сюдге берилликди.

Азамат а шёндю Нальчикдеди, аны хали тапды. Жашчыкъ бек хычыуунду, акъыллыды. Алай анга кёпге тёзерге тюшгенди. Ёге атасы тюйюп, тишин тюшюргенди, къыйнап тургъанды. Эр киши сабийге зорлукъ сынатханы  бизни тёрелеге, адамлыкъ ышанлагъа ахырда келишмейди.

- Бирледен мурдарны, наркотиклени сатханны, артыкълыкъ этгенни къалай къоруулайдыла дегенни эшитирге тюшеди. Ма быллай аманлыкъчыгъа  бир заманда да болушурукъ  тюйюлме, деп   сайларгъа  жараймыды ёкюлге?

- Террорист, мурдар, уручу болсун, хар кимни да эркинликлери бардыла, ёкюл а аланы законланы чеклеринде сакъларгъа борчлуду. Адам болушлукъ излеп манга келсе, сайларгъа да боллукъма алайыммы неда къояйыммы деп. Алай бизни палатада кол-центр барды. Анга сёлешгеннге болушургъа мени борчлу этселе, угъай дерге онгум жокъду. 

Алай мен террористлени, артыкълыкъ этгенни, алгъадан да хазырланып, билип, адамны ёлтюргенни  бир заманда да къорууларыкъ тюйюлме, ол мени ич дунияма,  намысыма келишмейди.

- Сиз ёкюлню къуллугъунда ишлегенди кёп заман озмагъанды, болсада эм къыйын, бюгюн да сагъыш этдирген иш а болгъанмыды?

-  Москвада кёп тюрлю болумлагъа тюберге тюшеди. Ма бюгюнлюкде Дагъыстандан жашны сейирлерин сакълайма. Ол тонау этгенине ишекликде терсленеди. Сегиз айны ичинде аны эркинликлерин къоруулап, тинтиулени кезиуюнде этилген терсликлени, жалгъан шартланы тапханма. Алай бла аны изолятордан чыгъарып, юйде тутулурча оноу чыгъарылырына къаты болгъанма. 

Дагъыда бир ишни Волгоградда бардырама. Анга уа жаш жыл бла жарым тутулуп тургъандан сора киришгенме. Анда да областьны следствие органлары эс бурмай къойгъан шартла,  терсликле, жалгъан шагъатла  бардыла. Биз аланы болдургъан следовательлеге тарыгъыуланы следствие комитетге бергенбиз. Алай  алагъа терслеу материалла  ачаргъа ашыкъмайдыла.

Процесс да кесине эс бурдурлукъду. Бизни башламчылыгъыбыз бла тёрт экспертиза бардырылгъанды.  Жашны аманлыкъда ачыгъанны  саулугъуна ауур заран салыннганы ючюн терслейдиле, алай экспертизала заран ауур болмагъанын ачыкълагъандыла.  

Букъдурмай айтайым, бу ишни тинтип башлагъанымда,  областьны битеу право сакълаучу, надзор органлары бир бирлерини башларын жулгъанларын кёргенме. Следовательге тарыгъып прокуратура жазсам, къагъытны анга жиберип  къоядыла.

- Россейли сюд следствиягъа, прокуратурагъа, право сакълаучулагъа  тенг онгла берилип, аланы арасында эришиу халда  къуралады. Алай ёкюлню онглары, сёзге, прокурор бла тенгдиле деп айталлыкъмысыз? Дагъыда тинтиулени кезиуюнде жалгъан шагъатланы хайырланыу дегенча къужур ишлени тохтатыргъа боллукъмуду?

- Битеу прокурорла, следовательле, судьяла амандыла, ала законланы бузадыла демейме. Насыпха, терсликни тутханла аланы арасында аздыла. Законнга кёре ишлеген, процессге къатышханланы барысына да бирча тынгылагъан профессионала аладан къайда кёпдюле. Алай, нек эсе да,  сюдде къуру прокуроргъа тынгылагъанла, ёкюлню шартларын эсге алыргъа унамагъанла да бардыла.

Жалгъан шагъатла, бузукълукъла, мен акъыл этгенден,  следовательни билими, сынауу болмагъаны бла байламлыдыла. Тинтиулени кереклисича бардырмай, ашыгъып, аны терк окъуна сюдге жиберип къояргъа ёчдюле бирлери.

Бизде сюд этилгенни терсге санамай, эркин этиу бла байламлы оноуну бек аз чыгъарыладыла. Ол системады. Прокурор следователь бардыргъан ишге къол салып, терслеу бегимни къабыл кёрсе, аны сюдде къорууларгъа, кесини тюзлюгюн кёргюзтюрге борчлуду. Ансыз кесини жангылгъанына женгдирирге тюшерикди.

- Сиз кёп жылланы ич ишле органлада ишлегенсиз. Алай ёкюл бла следователь, полициячы башха-башха борчланы толтурадыла, ала бир бирлери бла эришедиле дерге да боллукъду. Алгъа бир жанында болуп,  энди уа башха жанына кёчгенигиз кёлюгюзге къалай ушагъанды?

- Манга бу сорууну кёп бередиле. Мен ич ишле органлада борчуму бет жарыкълы толтурургъа ант этгенме, аны бузмай ишлегенме. Ёкюл болгъанымда да борчума кертичилей къалыргъа сёз бергеме, аны да тутарыкъма. 

Полиция, прокуратура, ёкюлле да керекдиле, ала хар бири кеслерини жумушларын, ишлерин толтурадыла. Бирлери жамауатны аманлыкъчыладан сакълайдыла. Башхалары инсанланы праволарын къоруулайдыла. Эки иш да магъаналыды.

Сый, намыс, бет, тюзлюк неден да багъалыды.  Мен ахчаны, белгили болууну ызларындан къуумайма. Пенсиягъа кетгенимде, къайры барайым деп кёп сагъыш этгенме. Ёкюл болсам, адамланы излемлерин, тюзлюкню сакълаяллыкъма деп, бу усталыкъны сайлагъанма.

 Хар ким да кесини усталыгъын профессионал халда толтурургъа борчлуду. Мен да алай этерге кюрешеме. Полицияда алгъан билим, сынау а манга сейирлерин сакълагъан адамлагъа болушханда, алагъа ачылгъан ишлени тинтгенде бек болушадыла.

- Иги ёкюл болур ючюн къаллай ышанла керекдиле?

- Бек агъа ишинги сюерге борчлуса.  Ансыз  жетишимли болаллыкъ  тюйюлсе.  Бу иш мени жашауумду, анга толусунлай берилгенме. Врач, журналист, экономист болсун, сайлагъан усталыгъына битеу жюреги, къарыуу бла берилмесе,  аны бла кюрешир кереклиси да жокъду.

- Сизни  неда ишигизни сёкселе, дау этселе, ачыуланыучумусуз?

- Угъай. Мен терслик этген эсем, билмей бирлени кёллерине тийген эсем, аллына барып кечгинлик тилерикме. Ол айып тюйюлдю.

- Ишге кесигизни къаллай кёллендиресиз?

- Адамны къолундан келмезлик жукъ да жокъду.   Мен не заманда да башхаладан иги болургъа кюрешгенме. Усталыгъында, ишинге  жетишимлеге итинмей, ортачыкъда тынч  олтуруп турургъа къалай болады?  Эм иги болургъа итиниу – ма олду бек уллу кёллендириу.

- Ёкюллени арасында ма мынга ушарыкъ эдим деген а бармыды?

- Бизни къыралда атлары айтылгъан, адамла артыкъда ышаннган профессионалла бардыла: Резник, Барщевский, Кучерена, Астахов, башхала. Алай жашауумда уа манга эм багъалы адам, хар ишимде,  атламымда да юлгю  анам болгъанды.

Жарсыугъа, атабыз эртте ёлгенди. Анам  Черкесланы Огъурлуну къызы Фатима  эки жыл мындан алгъа ауушханды. Ол манга бек уллу къайгъы, бушуу  болгъанды. Ол 20 жылны школда ишлегенди, юйретиу жаны бла завуч болгъанды. Кеси да мени класс башчым эди. 

Анам не заманда да тюзлюк жанлы эди, бу ышан манга андан ётген болур.  Жашауда ол юйретгенича, билдиргенича барама, бу жолдан бир жанына таярыкъ тюйюлме. 

- Руслан, ич ишле органлада кёп жылланы ишлегенме дейсиз, энди уа ахырда башха усталыкъ бла кюрешесиз. Сора адам жашауун тюрлендирирге къоркъургъа керек тюйюлдю?

- Жашаууму 25 жылдан асламын ич ишле органлагъа бергенме, кичи лейтенантдан полковникге дери ёсгенме.  Полициядан кетерге сюймей, артда къалай жашарыкъма, не этерикме  деп  къоркъгъанланы да  кёргенме.

Манга уа жашаууму жангыдан башларгъа къыйын кёрюнмегенди. Жаланда жангы низамгъа юйренирге тюшгенди. Кёп жылланы ишге эрттенликде 8 сагъатда жетип, къысха жыйылыу бардырып, буйрукъла берип тургъанны унутхан къыйын эди.

Тюрлениуледен, жангы  онгладан къоркъургъа керекмейди.

Ушакъны Тикаланы Фатима бардыргъанды.
Поделиться: