«Бу усталыкъны сайлагъаныма сокъуранмайма»

Къайсы бирибиз да жаш заманыбызда къартлыкъны, къарыусузлукъну юсюнден сагъыш этерге сюймейбиз. Эсибизге келтирирге окъуна. Ол кезиу къайда эсе да узакъда къалып, бизге жеталмазлыкъча.

Алай бизни къатыбызда онгсузла, къарар адамлары болмагъанла, сакъатла, къыйын жашау болумлагъа тюшгенле жашагъанларын да унутмайыкъ. Ала кеслерине къараялмай, керекли дарманларын заманында алып да ичалмай тургъанларын да. Быланы барысына да болушлукъ этгенле уа хурметге тийишлидиле.

Ма аллай сейир усталыкъны сайлагъанладан бириди мени бюгюннгю ушакъ нёгерим Чыгырланы Халимат Нальчикде Къартланы бла инвалидлени жумушларына къарагъан социал араны терк болушлукъ берген бёлюмюню таматасы. Биз андан ишини эмда башха затланы юслеринден бир къауум соруугъа жууап беририн тилегенбиз.

- Халимат, биз «терк болушлукъ» деген сёз тутушну медицина бла байламлы этерге юйреннгенбиз. Сизни службада уа аны къалай ангыларгъа боллукъду?

- Биз тюрлю-тюрлю сылтаулагъа кёре къыйын жашау болумлагъа тюшген адамлагъа болушабыз. Бёлюмюбюзде он специалист, эки психолог, бир юрист да ишлейдиле. Къыйналып жашагъанлагъа аш-суу, юс, аякъ кийимле да келтиребиз. Бизни арада социальный ашхана да бар эди. Бусагъатда аны ючюн энчи мекямыбызны болмагъаны бир кесек жарсытады.

Кийимлени уа кесибизде фонддан элтебиз керекли болуп тургъанлагъа. Ол а адамланы болушлугъу бла къуралгъанды. СМИ-леде информация бергенибизни хайырындан ала, билип, бери кёп зат келтиредиле.

Биз болушлукъ этгенлени кёбюсю биринчи эмда экинчи группалы сакъатладыла. Урушну ветеранлары да бардыла. Къартладан, къарыусузладан, кеслери жангыз къалгъанладан сора, кёп сабийли аналагъа болушлукъ этебиз. Ала, бизге келип, фонддан керекли кийимлерин аладыла.

- Сизни бёлюм жумушларын жалчытхан адамланы уа аллай болумлада тургъанларын къалай бла билесиз?

- Биз поликлиникала бла да байламлыкъда ишлейбиз. Алагъа сёлешип, кеслери жангыз тургъанланы тизмелерин алабыз. Сора бир айгъа эки-юч кере аланы юйлерине келебиз, ушакъ этип, жашау болумларына къарап, кёз-къулакъ болабыз. Алагъа болушлукъ керек эсе, аны мычымай этебиз.

Бусагъатда бизге бёлюмде эсепде беш жюз чакълы адам барды. Айтханымча, аланы асламысы саулукъларында заранлары болгъанладыла. Былагъа быстыр жууаргъа керек болса, сёз ючюн, аланы жыйып, арада ол жумушну жалчытхан жерге келтиребиз. Таза жуууп, ариу итиу уруп, ызына къайтарабыз. Быллай адамланы эсепге жаланда кеслерини энчи заявленияларына кёре алабыз.

Биз орамда атылып къалгъанлагъа окъуна болушабыз. Аланы документлерин жангыдан къурап, тийишли жерлеге жарашдырабыз. Къартлагъа, къарыусузлагъа да алай.

Арада дагъыда быстырлагъа ремонт этген жер да барды. Битеу да айтхан затларым – ала барысы да хакъсыздыла. Сёз ючюн, жюрюялгъан-жюрюялмагъан къартланы биз билебиз да, алагъа кесибиз келип, жумушларына къарайбыз. Бирсиле уа сёлешип чакъыргъанлары да болуучуду.

- Быллай ишле бла кюрешгенлени, айхай да, халаллыкъ, жандауурлукъ сезимлери башхаракъды  деригим келеди. Къыйын тюйюлмюдю сизге?

- Ишибиз бек къыйынды. Аны махтанып неда ариу кёрюнюрге сюйюп айтмайма. Бир жанындан биз - психологла, бирси жанындан – врачла, дагъыда кёп тюрлю усталыкъланы адамлары болуп къалыргъа керекбиз. Сёлешип чакъыра эселе, ол кезиуде билмейсе къаллай болумгъа тюшюп къаллыгъынгы. Ма аны ючюндю сейир ишибиз.

Къартланы кёбюсю сабийле кибикдиле. Къатларында олтуруп, ушакъ этсенг сюедиле. Кеслерини къадарларыны, жашауларыны юслеринден хапарларгъа излейдиле. Башхача айтханда, алагъа адамланы жанындан жылыу, къайгъырыулукъ жетишмейдиле. Ол затны толу сезмегеннге уа жашау да къыйын кёрюнеди.

Аланы арасында сабийлери болмагъанла, болгъанла да бардыла. Бирсилерини жашлары-къызлары узакълагъа кетип, хар кюнден бери, айхай да, жетишалмайдыла. Къартла уа алада кёралмагъан жылыуну башхаладан излейдиле. Усталыгъыма кёре мен филологма. Мында уруннганлы жыйырма жылдан атлагъанды. Кесими бир жумушум бла собесге келгенимден сора жаратхан эдим бу ишни. Ары дери уа школда устаз болуп тургъанма. Болсада бери келгениме сокъуранмайма.

- Адам, заманы келсе, къарт болгъандан сора да, аурургъа тюшеди. Къатында кюндюз да, кече да биреу болмаса, жарамагъанла да бардыла. Аллайлагъа уа не бла болушасыз?

- Аланы ол чекге жетгенлерин кёрсек, интернатлагъа тийишдиребиз. Болсада бу адам кеси ыразы болургъа керекди.

Кесими энчи алып айтханда, аланы интернатлагъа, къартла тургъан юйлеге тийишдириу жумуш жюрегими бек инжилтеди. Ала бла бек алгъа ушакъ бардырама. Сёз ючюн, быллай зат бомжла бла байламлы болады. Жарсыугъа, аллай юйсюзлени пенсиялары бек азды. Алай бла уа ала хакъ тёлеп, не фатар тутарыкъдыла? Бирси жумушлары да алай.

Бу проблеманы сагъыннганыбыздан ары, мен кеси миллетибизни юсюнден да айтыргъа сюерик эдим. Ишибизни юсю бла кёп тюрлю болумну кёрюрге тюшеди. Алай къарар адамлары – сабийлери,  жууукълары да бола тургъанлай, къартланы интернатлагъа жарашдыргъанны уа ангылаялмайма, ангыларгъа да сюймейме.

- Жаш адамла уа келемидиле сизге?

- Хау, бардыла. Ала мында сюйюп окъуна ишлейдиле. Директорубуз араны къайсы бёлюмюне да иги онгла къурайды. Жаш адамланы таматаланы къыйынлыкъларын ангылап, тамамлагъан жумушларыны магъанасы неде болгъанын сезгенлерин а бек жаратама.