Жараула адамны низамлы этедиле, салгъан муратларынга жетиширге юйретедиле

Тикаланы Ибрагимни жашы Идирис бюгюнлюкде КъМР-ни Спорт министерствосуну олимпиалы резервини школунда тхэквондо ВТФ-ден юйретеди. 2008 жылда уа «Къабарты-Малкъарда бек иги спортчу» деген атха тийишли кёрюлген эди. Биз Идирис бла спорт  бла кюрешиуню магъанасыны, тхэквондону энчиликлерини, ол юйретген фахмулу жашланы бла къызланы юслеринден ушакъ бардыргъанбыз.

- Идирис, арт кезиуде къаллай эришиулеге къатышхандыла сен юйретген спортчула, жетишимле бармыдыла?

-  Карантин кийирилгинчи Черкесскде тхэквондо ВТФ-ни башчысыны Кубогуна битеуроссей турнир болгъанды. Анга битеу жыл санда спортчула къатышхандыла – кадетле, юниорла, таматала да. Бюгюнлюкде федерациягъа башчылыкъны Анатолий Терехов этеди. Бу эришиуле уа экинчи кере къураладыла, алай мындан ары тёлери боллукъдула.

Турнир Россейни биринчилигине региондан къошакъ лицензия бергенин айтырчады. Эришиулеге мени тёрт спортчум къатышхандыла. Аладан 33 килограмм ауурлукъда Тимур Дышоков ючюнчю жерге чыкъгъанды. 45 килограмм ауурлукъда уа Астемир Губжоков кюмюш майдал алгъанды. Астемир хорлам ючюн къадалып кюрешгенин  айтыргъа сюеме. Финалда ол Москвадан бек сынаулу жаш бла тюбешип, анга жаланда 2 баллны къытдыргъанды.

 - Жууукъ кезиуде чемпионла боллукъдула деп ышандыргъан спортчула уа    бармыдыла?

- Хау. Сёзге, Элина Тхамокова. Анга жаланда 11 жыл болады, алай  къатышхан эришиуледе барысында да хорлайды. Алгъаракълада Москвада «Патриот» деген битеуроссей эришиуле болгъандыла. Алагъа уа битеу субъектледен да эки мингден аслам спортчу жыйылгъанды. Элина кесини ауурлугъунда биринчи жерни алгъанды, битеу тюбешиулени уа ол берилген замандан алгъа бошагъанды.  

Астемир Губжоков а былтыр Россейни биринчилигинде иги кёрюмдюле болдургъанды, айтханымча, Черкесскде да хорламгъа итиниулюгюн кёргюзтгенди. Ол да ышаннгылы спортчуду. 

Андемиркан Желяев а шёндю юниорланы арасында эришеди, ол Россейни биринчилигини призёруду. Быйыл  тхэквондодан Битеуроссей чемпионат Нальчикде болургъа керек эди, алай эпидемия бла байламлы аны башха заманнга кёчюргендиле. Андемиркан  анга  къатышыргъа эркинликни хорлагъанды.   

- Тхэквондо сабийге къаллай онгла береди?

- Ол Юг Кореядан келгенди. 2000 жылда уа аны ВТФ тюрлюсю Олимпиада оюнланы программасына кийирилгенди.  Анга адамла сюйюп къарар  ючюн а бир ненча жылны ичинде жорукълары жангыртылып тургъандыла. Бюгюнлюкде  ала шарт тохташдырылгъандыла, биз да алагъа кёре ишлейбиз. Ол спортну  тюйюш тюрлюсю болгъаны себепли саулукъгъа, къоркъуусузлукъгъа баш магъана бериледи:   маскасыз, шлемсиз, жилетсиз тутушха чыгъаргъа жарамайды.

  Тхэквондо адамны къарыулу, кючлю этгени бла бирге низамлы болургъа, салгъан муратларынга жетиширге, итиниулюкге, тёзюмлюлюкге юйретеди. Аны бла кюрешип башлагъаннга артда спортну къайсы тюрлюсюнде да жетишимли болгъан тынчды.

- Кертисин айтханда Кавказда алчы спортха тутушуу саналады. Алай  тхэквондогъа сейир ёсгенди деп айталлыкъмыса?

- Алыкъа ол кенг жайылгъанды дерча тюйюдю, тутушуу тёрели спортча къалгъанды. Алай мен кюрешген кезиу бла тенглешдиргенде, шёндю  анга эс буруп башлагъандыла. Баш тренер  Амир Ахметовду, биз  бирге ишлебиз.  Тхэквондодан республикада федерация да къуралгъанды, анга башчылыкъны Азрет-Али Шокаров этеди.

Шёндю кадетлени бла юниорланы арасында эришаллыкъ жашла бла къызла бардыла, алай  таматаланы командасы алыкъа жокъду.  Тхэквондогъа сейирни ёсдюрюуге уа бизде даражалы эришиуле бардырылгъанлары да себеплик этедиле. Сёзге, хар жылдан   Эльбрусну Кубогу ючюн Битеуроссей турнир болады,  бир ненча кере Россейни биринчилиги да республикада къуралгъанды.  

- Бюгюнлюкде тюйюшню къатыш тюрлюлерине сейир бютюнда уллуду. Америкада UFC, Россейде АСА лигалада эриширге сюйменген жаш болмаз. Сен спортну бу тюрлюсюне къалай къарайса?

- Мен акъыл этгенден, ол спорт тюйюлдю.  Орамда эки сабий тюйюшселе ол да спортмуду?  ММА-ны мурдору тутушууду. Кесигиз да кёресиз, жетишимли жашланы асламы ары тутушуудан, грепплингден келгендиле.  Алай мен иш этип къатыш тюйюшлеге  къарамайма, анда къаллай жетишимле, къаллай спортчула болгъанларын билмейме. 

 - Тренер болуп ишлегенли жети жыл толады. Сен юйретген жашла тутушургъа  чыкъсала, кесинги эришиуледе болгъан заманынг эсинге тюшемиди, ол кезиуге тансыкъ боламыса?

 - Асыры къайгъыргъандан, кесим   чыкъсам тынчыракъ боллукъ сунама. Хау, ол кезиу эсиме терк-терк тюшюучюдю. Алай спортну   бир заманда да къоймагъанма.   Тренерлик бла уа 2013 жылдан бери кюрешеме.  Ол да сейир ишди. Хорлагъан спортчу этеди, къытдыргъан а тренер деген сёз барды, ол керти болгъанын сынагъанма. 

  - Кесинг а спорт бла къалай кюрешип башлагъанса?

- Мен окъугъан школда жаланда тхэквондодан кружок бар эди.  Бир 3-чю классда окъуй болур эдим, тамата эгечим   спортзалгъа  кийирип, артымдан эшикни жабып кетеди. Мен а тизгиннге туруп, башхаланы ызындан къайтарып башмайма. Ма андан бери спорт мени жашауумду. 

2008 жылда  Ульяновскда таматаланы арасында Россейни чемпионаты болгъанды, анда ючюнчю жерге чыкъгъанма, эки айдан Шахты шахарда Россейни тхэквондодан Кубогунда да доммакъ майдал алгъанма. Ма бу хорламланы белгилеп, ол жыл «КъМР-ни бек иги спортчусу» деген ат берилген эди. Кертисин айтханда, тхэквондодан  республика да андан уллу жетишим алыкъа адам да болдурмагъанды. Алай мен юйретген сабийлени арасында чемпионла болурда деп ийнанама.

- Идирис, чемпион къалай ёседи?

- Спортха фахмулары болгъан сабийле аз тюйюлдюле. Ала жетишимлеге уллу кюч салмай да жетишаладыла. Алай кёбюсюнде ала спортдан кетип къаладыла.

Иш кёллю, къаты, итиниулю сабийле бардыла. Ма аладан ёседиле чемпионла. Ала спорт залгъа заманларын ётдюрюрге, шуёхлары бла лакъырда этерге келмейдиле, къарыуларын аямай ишлейдиле. 

-  Белгили спортчу Александр Карелин китап хар заманда да мени биргемеди, дегенди. Алай бирле уа спорчуланы билим алыргъа, окъургъа сюймеген  сунадыла…

-  Ала терсдиле. Сёзге, мен жараула этген кезиуде университетде окъугъанма, магистратураны бошагъанма,  къырал ишде ишлегенме. Тхэквондода терк сагъыш этерге, тюз оюмну къысха заманны ичинде чыгъара билирге керекди. Ансыз чемпион боллукъ тюйюлсе.

Бир-бир ата-анала сабийлери спорт бла кюрешип башласала, школда аман окъуп тебирерик сунадыла. Ол жангылычды – спорт  адамны низамлы этеди. Манга жюрюген жашладан бла къызладан а дерлеге хазырланырларын, окъурларын излейме.

Тамамларгъа керекли ишлени тизмесин къурап, аны толтурсанг, бир кюннге кёп жумушну бошаяласа. Белгили спортчуланы асламы алай этедиле. Сабийим аман окъуп башлады да, спортдан тыйдым деген ата-анала аны кюнюн къураялмагъандыла.

 Мен а китап окъургъа бек сюеме. Андан сора да, бирле Интернет игилик бермейди, дейдиле. Мен а анга билим, илму, иги сынаула жыйышдырылгъан жергеча къарайма,  жаланда анда ахшы, билиминги байыкъландыргъан затла излерге керекди.

Ушакъны Абдуллахланы Фатима бардыргъанды.
Поделиться: