Сабийни семизлигини сылтаулары

 Сабий саддан башлап окъуна бир-бир балачыкъла семизчикледиле, башхалары уа арыкъладыла. Аны сылтауу недеди? Бу соруугъа жууапны Нальчик шахарны ючюнчю номерли поликлиникасыны педиатры Наталья Лукина береди:

-Арт жыллада  алимле бардыргъан тинтиуле гитчеликде семизлик генетика бла байламлы болгъанын ачыкълагъандыла. Шёндюге дери уа сабий асыры кёп ашагъаны ючюн семирген сунуп тургъандыла адамланы асламысы.

  Белгилисича, токъ, уллу ата-аналаны сабийлери да асламысында аллайладыла. Аллай семиз сабийлеге уа жашауда къыйыныракъ болады - аланы тенглери, биргелерине окъугъанла, ол жаны бла айырмалылыкъларын кёзге тутуп, къогъузтуп, хыликкя этип, жюреклерин  къыйнайдыла. Сабийлени барысы да бирча болмайдыла, аланы араларында жашауну гюллери угъай, шинжилери болгъанла да аз тюйюлдюле. Аллайла уа, огъурсузлукъну, былхымсызлыкъны ызларына туруп, башхаланы нерваларын, къанларын бузадыла.

Тёреде болгъаныча, быллай оюм барды: гитче семиз эсе, аны атасы, анасы хантны асыры кёп ашайдыла, туугъан балачыкъларын да оздуруп багъадыла. Алай диетологланы ол оюмну тюзлюгюне гурушхалыкълары эрттеден бери да бар эди, асыры уллу, семиз сабийлени юслеринден айтханда уа, бютюнда.

Быллай затны да чертип айтыргъа керекбиз: Нобельни саугъасыны эки кере иеси болгъан биолог Фредерик Сенгерни аты аталгъан институт адамны генлерини жашырынлыкъларын билиуде жетишимли ишлейди. Мында тамамланылгъан проект генетика жаны бла  жыйырманчы ёмюрню ахырында  жыйырма биринчи  ёмюрню башында этилген ишлени араларында бек уллу магъаналыгъа саналады эм генетика жаны бла аурууланы диагностикаларын бек бийик даражагъа жетдиргенди.

 Алимле бек семиз  юч жюз сабийни эм сынаугъа кеси ыразылыкълары бла къатышхан ахшы саулукълу жети мингден артыкъ сабийни геномларын тенглешдирип къарагъандыла эм быллай шартны тохташдыргъандыла: бек семиз сабийлени ДНК-ларында SH2B1 ген болгъан участок жокъду. Белгилисича уа, ол ген пациентни ауурлугъу эм къанда бал тузну ёлчеми ючюн жууаплыды. Ол ген бир тюрлю сылтау бла жеринде болмай къалса уа, адамны чархында веществоланы бир бирлерин алышындырыулары бузулады - сабий артыгъы бла семиреди, бир-бирледе уа анда диабет ауруу чыгъады. Кёп адамдан къуралгъан контроль къауумда уа ол тюрлю жарсыу жаланда экеуленде болгъанды. Башда айтылгъан генетикалы жангы шарт диабетни ачыкълау бла байламлы диагностикада уллу магъананы тутарыкъды.

Байсыланы Марзият.
Поделиться: