Къолу уста, сёзю дарман

Насып неди деген соруугъа хар ким да кеси ангылагъанча жууап эте болур. Бирле къолайлыкъны сайлайдыла, бирле уа аны юйюр къурауда, тынчлыкълы, ырахатлы жашауда кёредиле. Ала да кеслерича тюз болурла, ол аланы сайлауларыды… Саусуз адамгъа уа сорчугъуз, аны жууабы жаланда бир боллукъду. «Дуния мюлкден эсе ол саулукъну сайларыкъды; манга да аны кесимде сынаргъа тюшюп, андан айтама», - дейди Жаболаны Асият.

- Жашау къадарым алай болуп, кёп болмай Урвань районну ара больницасында бакъдырыргъа тюшдю. Аурууум алай эди, жармай башха амалы жокъду.

Ол больницада онкология бёлюмню таматасы – Бёзюланы Муратны жашы Залимхан бла тюбешдим. Аны юсюнден манга жууукъ адамым айтханды, бир да болмагъанча уста докторду деп махтагъанды. Кертисин айтханда, мен да андан сора таукел болдум ол баргъан врачха жолугъургъа. Биринчи анга тюбегенимде, сёзюне тынгылагъанымда, сорууларыма жууапла алгъанымда, къалай эсе да ышаныулукъ тууду жюрегимде.  Кеси жаш адам болгъанлыкъгъа, керти  устача сёлешип, ишни болушун тюз ангылата билген эди ол.

Мен жатхан отоуда алты адам болады, асламысы уа абадан, къыйын ауругъанла. Кече жукъламай чыкъсала, эрттенликде Залимхан отоугъа киргенлей, барысы да тынчаядыла. Ол а хар бирини къатына барып, анасы баласы бла, къарындашы эгечи бла сёлешгенча ушакълашады, андан сора халин сорады. Ала да тарыгъыуларын айтып, бир Аллахдан сора андан болушлукъ сакълайдыла. Хар бирине ашыкъмай тынгылап, жапсарып, къол аязы бла сылап, битеу аурууларын алып кетгенча этер. Отоудан башха жумушларына чыгъып кетсе, саусузла ызындан: «Муну сёзю дарманды, къоллары уа алтындыла. Аллах аны бизге жан аурутуп жибергенди. Быллай жашны ёсдюрген атагъа, анагъа минг кере ыспас», - дейдиле. Мени да, аны эшите, жюрегим таукел болады.

Жетди ол кюн да, ауруууму терк окъуна кесип кетерип, ызыма къайтарадыла деп турама. Алай айтханларыча болмады. Тышындан къарап адамны ичинде аурууну толусунлай билалгъанмы болмазла, огъесе доктор кёл этдиргенлигими болур эди?.. Наркоздан уяннганымда айтдыла эки сагъат бла жарым жаргъанларын, врачым а терк-терк келип, халими тинтип тургъанын. Къуру манга угъай, хар саусузгъа да алайды ол.

Ким сюеди бичакъ тюбюне тюшерге, алай бирде ансыз болмай да къалады. Ол кезиуде билген устаны къолуна тюшсенг – уллу насыпды. Бир Аллахдан сора манга болушхан Бёзюланы Залимханды. Мен, ол бакъгъан бирси саусузла, аланы адамлары анга этген алгъышла толсунла.  Хар саусузну къатында аныча билимли, иш кёллю, ауругъаннга жюреги бла жарсый эм болуша билген адам табылсын.

Бираз игирек болгъанымдан сора, анга жолугъуп жашау жолуну юсюнден ушакъ этдим. Ол сабийликден окъуна саусузланы кёре, алагъа жан аурутуп, болушургъа итинип тургъанды. Школну тауусуп, уллу жашаугъа жол ачылып, усталыкъ сайларгъа тюшгенде, жаш кёп сагъыш эте турмады. 1998 жылда КъМКъУ-ну медицина бёлюмюне кирди. Аны да айырмалы бошап, Республикалы клиника больницаны хирургия бёлюмюнде интернатурасын жетишимли ётдюрдю. Андан сора поликлиникада врач-хирург, Республикалы  клиника больницасында да ишлеп турады.

Бюгюнлюкде ол Къабарты-Малкъарда сынаулу врачладан бирине саналады. Жыл сайын 300-400 чакълы операция этеди. Врачха ауругъанла барысы да бирча болгъанлыкъгъа, ол аланы хар бирине да энчи къарайды. Хар операциясын, биринчи кередеча, кёл салып бардырады. «Операцияны тынчы жокъду. Жарым сагъат неда беш-алты сагъат жаргъан кезиулерибиз да боладыла. Ауруу женгил болуп, терк жаргъанлыкъгъа, андан сора анга иги къараргъа керекди, саусуз да докторну айтханын этип, кесин тап жюрютюрге тийишлиди. Алайсыз гитче жарачыкъ окъуна терсейирге боллукъду. Хирургияны бир адам бардырмайды, ол коллектив ишди. Биз кеси жаныбыздан бар амалланы хайырланып, саусузну аягъы юсюне салыргъа кюрешебиз. Ол а медиклени айтханларын этип, кеси кесин сакъларгъа керекди», - дейди Залимхан.

Доктор ишинден тышында да тохтаусуз билимин ёсдюргенди. 2006 жылда КъМКъУ-ну факультет эм эндоскопия хирургия кафедрасыны аспиранты, 2012 жылда уа медицина илмуланы кандидаты болады. Бюгюнлюкде Къабарты-Малкъарны Саулукъ сакълау министерствосуну онкология эм малоинвазивный хирургия бёлюмюню таматасыды. Кеси да быйыл июнь айдан бери жер-жерли медицина болушлукъну экспертлерини реестрлерини санындады. Колоректальный технологияланы Евразия ассоциациясыны керти члениди. Къуру мында угъай, башха уллу шахарлада, тыш къыраллада да билимин ёсдюреди, атлары айтылгъан, белгили хирургла бла бирге операциялагъа да къатышады. 2004 жылдан бери уа адамны жарып, кеси багъыуун бардырырча эркинлиги барды.

Хар хирургну да дайым эсинде къалгъан ишлери болурла. Залимхан Къазахстаннга стажировкагъа баргъанында, бир адамны бауурун алыша эдиле, операция кеси да оналты сагъат этилгенди. Аны бардыргъанла атлары айтылгъан врачла эдиле,  Бёзю улу да алагъа тенг болуп, ол къыйын ишге къатышханды.

Илму жеринде турмайды, ёседи, айныйды. Кюнден-кюннге багъыу ишде жангы дарманла, технологияла, амалла чыгъа турадыла. Аланы ангылар ючюн, врач билимин дайым ёсдюргенлей турургъа керекди. Залимхан ол ишде да жетишимлиди. Алгъаракълада  больницагъа жангы оборудование келтиргендиле. Алагъа ышанмагъанлай, эски амалны хайырланып тургъанла да болгъандыла. Алай болсада Бёзю улу аланы тийишли хайырланып тебирейди. Аны эшитип, башха жерледен да бери кёп саусузла келедиле. Ахшы муратлары толуп, ызларына къууанып кетгенлени санап чыгъаргъа къыйынды.

Сёз ючюн, алгъаракъда бир саусузну жаргъан эдиле. Адамны тёрт органына тиерге керек болгъанды. Врач жангы технологияланы хайырланып, аланы барын да бирден ачып, ауругъан жерлерин кетергенди. Ол бек уллу жетишимди. Саусуз, къыйын ауруудан къутулуп, сау-саламат жашайды, дайым сёлешгенлей, хапарын билдиргенлей да турады.

Доктор мени бла ушагъында былай айтады: «Кёп адамла аурууларын оздургъунчу, кеслерини саулукъларына къаратмайдыла, созгъанлай турадыла. Къоркъгъанлары да болур, алай шёндюгю амаллагъа ышанырчады. Тиширыула 35 жылдан, эр кишиле уа 40 жылдан башлап, кеслерине жылгъа бир кере къарата турургъа керекдиле. Заманында билинип, тинтилсе, аурууну бакъгъан, сау этген да тынчыракъ болады. Аны себепли кесигизни саулугъугъузгъа уллу кёллю болмагъыз».

Мени жигитими хазна бош заманы жокъду. Аллай бир кезиу чыкъса уа, ол назму окъургъа, ариу макъамлагъа тынгыларгъа, чабакъ тутаргъа, Малкъар театрда концертлеге, оюнлагъа барыргъа бек сюеди. Ахырында айтырыгъым, Бёзюланы Залимхан саусузлагъа жан аурута билген, ала да анга уллу хурмет этген, ишине къаны-жаны бла берилген уллу харфдан врачды. Ёмюрю узакъ болсун, ариу юйюрю бла кёп жылланы жашасын!