«Сагъыннган адамланы барысын да жюрегимден сюеме»

Малкъарны бла Гюржюню  жаланда эки аууш айырадыла – Тонгуз орун бла  Бечо.  Алгъын халкъланы араларында чекле болмагъандыла, адамла  миллетлеге айырылмагъандыла, бир бирлерине жюрюгендиле, экономика, жашау байламлыкъла жюрютгендиле. Анга уа  Бахсан ауузда, Малкъарда бла Гюржюде кёп тукъумла  жууукъ болгъанлары да шагъатлыкъ этеди.   

- Рахайланы Анатолий манга айтханыча, ала  Имеретиядан Рехвиашвили тукъумдан къуралгъандыла, ол алай болур. Неда мында Ёзденлары, анда Эздени,  Эристаулары – Эристави, къысха айтханда, бирчалыкъла кёпдюле, - дейди    гюржюлени  КъМР-де «Риони» миллет-культура арасыны  башчысы Анзор Лобжанидзе бизни бла ушакъда.

Огъары Малкъардан а  Гизивцек аууз бла ётсенг, аны тукъум элим Гебиге  тюшесе.  Совет заманда ол 101 турист маршрут болгъанды. «Мени тёлюм   таудан кёп кере аугъанды. Гюржюге уа  туристлени мени иги нёгерим Газайланы Масхут жюрютюп тургъанды. Ол КъМР-ни Парламентини 5-чи чакъырыууну депутаты болгъанды»,-деп ышарады ол.  

Бюгюнлюкде гюржюле республикада уллу диаспорадан биридиле. Алай керти шуёхлукъгъа адамны миллети артыкъ магъаналы тюйюлдю.  Биз халкълагъа да бир бирибизни билип, танып, культурабызны байкъландырыр ючюн юлешиннгенбиз.

Анзор Борисович анга республикада башха миллетни адамынача бир заманда да къарамагъанларын айтады.

-  Сабийлигимден да кёп халкъланы келечилери бирге   жашайбыз. Мен шуёхлукъну, бир бирге болушууну ниетлеринде ёсгенме, башхача болады деп, эсиме да келмейди. Бизни юйню эшиклери къонакълагъа ачыкъдыла  – миллетлерине, динлерине да къарамай. Мен гюржюлюме, сен таулуса, ол  къабартылыды, оруслуду, деп биз бир заманда да юлешинмегенбиз,-дейди ол бизни бла ушакъда.

Анзор Лобжанидзе Санкт-Петербургда, ол кезиуде Ленинградда, аскер-медицина академияда окъугъанды, анда СССР-ни битеу союз республикаларыны келечилери бир юйюрча жашагъандыла. «Мен миллет-культура араны башчысыны борчлары бла кесими ич дуниям, ниетлерим бирге келишгенлерине бек къууанама»,-деп къошады  ол.

Миллетлеге кёре айырылыу терсди. Белгили психолог Виктор Франк айтханлай, адамла эки къауумгъа юлешинедиле – сыйлары болгъанлагъа эм болмагъанлагъа. Адамлыгъы жокъ эсе, къуллугъу уллу, ахчасы кёп да болсунла,  аны бла шуёхлукъ жюрюталлыкъ тюйюлме, дейди ол.  

Нёгерлерини арасында уа байламлыкъланы  школда башлап, къыркъ жылдан аслам заманны  сакълагъанла кёпдюле. Ол аланы атларын бюгюн да уллу сюймеклик бла сагъынады. Аллай антлы нёгерлеринден бири Шаханланы Инал болгъанды. «Ол не жаны бла да фахмулу жаш эди. Аны атасы тарыхчы Шаханланы Тимурну миллет   бюгюн да эсинде тутады. Иналгъа уа окъуу алай тынч берилгенди!  Андан оюмлу, сейир  сочинение бирибиз да жазмагъанбыз, математикадан а  контрольныйни битеу вариантларына да беш минутну ичинде жууапла бергенди. Аны адамлыкъ  ышанларыны юсюнден  айтып да бошаяллыкъ тюйюлме. Инал къыйын ауруудан ауушханды, анга жаным бюгюн да къыйналады»,-деп эсгереди бизни ушакъ нёгерибиз.

Дагъыда  Улбашланы Хусейни жашы Арсенни юсюнден да аллай жюрек жылыулукъ бла айтады. Ол арбитраж судья болуп кёп жылланы ишлегенди. «Эки нёгерими да къадарлары  къыйын болгъанды – жашлай кетгендиле. Алай бюгюн да Арсенни гитче къарындашы Ислам бла байламлыкъланы юзмегенбиз. Ол Нальчикни администрациясыны башчысыны орунбасары болгъанды, шёндю уа  министрни экинчисиди»,-дейди Анзор Борисович.

Жаппуланы Мухтарны жашы Маликни  да ол  сейир, жарыкъ адамныча тюшюреди эсине. Бюгюн да аны анасы  Галина Рамазановнагъа  онг болгъанына кёре телефон бла сёлешеди, байрамла бла алгъышлайды,  саулугъун сурайды.

Къууанчлада, бушуулада да бирге болгъан нёгерлерини юслеринден сюйюп  айтады ол.  Сёзге, Акъ-Суу элни башчысы Созайланы Тахир, предприниматель Улбашланы Эльмир, Налог службаны Черек районда бёлюмюню башчысы Къулийланы Къайсынны жашы Ахмат, Яникойну алгъыннгы башчысы Газайланы Зилим бла чам-лакъырда эте, бир бирге билеклик эте жашайдыла.

- Эльмир ышанылгъан не жумушну да тынгылы, тутхучлу, ёмюрлеге жарарча этеди, шуёхлукъну да ол алай жюрютеди,-деп ышарады ушакъ нёгерибиз. - Ахмат да аламат юйюрденди, битеу республиканы ёхтемли адамыны жашыды. Бизни барыбызны да иш, ахча, къуллукъ, онгла, къолайлыкъ бирикдирмейди, быллай соруула арабызда бир заманда да жюрюмегендиле. Бир бирибизни ачыкъ жюрекден сюебиз, ёхтемленебиз.

Тамата тёлюню келечилери –  профессор Абшаланы Магомедни, СКГИ-ни ректору Рахайланы Анатолийни, философия илмуланы доктору Эфендиланы Салихни бла жашы Фууадны,   Залийханланы тукъумну келечилери Михаилни, Магометни  эм кёп башхаланы юслеринден да уллу хурмет бла айтады гюржюлю жаш.

Заман тюрленнгенди, хар кюн да тюбешип, бир бирни сураргъа заман жетишмей къалгъаннга ушайды. Болсада жюрегингден сюйген адамны юсюнден сагъыш этсенг, кёлюнг кётюрюледи.

Алай керти  шуёхлукъ  унутула баргъанына жарсыйды Анзор Борисович. Хау, шёндюгю дунияда жарсыула, ачыу, къыйынлыкъла кёп болгъандыла. «Ол а жашауубузну бузады, бу дунияны жаланда сюймеклик, шуёхлукъ, хурметлик сакълаяллыкъдыла.  Расул Гамзатов айтханлай, адам улуну сюйген тынчды, сен къоншунгу сюерге юйрен. Ариу айтхан къыйын тюйюлдю. Къоншунга болуш, къолайынг жокъ эсе, ариу сёз айт. Ол заманда дуния да тюрленир, урушла, къазауатла тохтарла. Мени айтханымда бир жалгъан, ётюрюк сёз жокъду. Сагъыннган адамланы барысын да жюрегимден сюеме. Битеу малкъар халкъгъа, республикада жашагъан миллетлеге уа тынчлыкъ, мамырлыкъ тилерик эдим»,-деп алгъыш этгенди ол.    

Малкъар халкъны тарыхында эм къыйын кезиуню – кёчгюнчюлюкню - белгилеуге аталгъан бушуулу жумушлагъа, миллет туугъан журтуна къайтханы бла байламлы байрамгъа республикада жашагъан битеу халкъла къатышадыла. «Аланы кезиуюнде уа энди быллай къыйынлыкъланы бир халкъ да  кёрмесин деп тилеучюме. Гюржюню тарыхында да болгъандыла аллай бетлери -миллет саулау къырылыр чекге жетген. Алай къыйынлыкъланы юслеринден сагъыш этип, аланы  бармакъгъа чёргеп, дерт тутуп турургъа жарамайды. Жаланда аладан дерсле алып, оюм этип, алгъа барыргъа, айныргъа тийишлиди»,-деп сагъыш этеди бизни ушакъ  нёгерибиз.