Ийманыбызны кючлерге, бизни Жаратханнга къуллукъ этерге, ариу, жандауурлукъ ишле толтурургъа борчлубуз

Аллахны ахшылыгъындан сыйлы Рамазан айны ортасына жетгенбиз.  Бу айда сау кюнню кеслерин ашдан, суудан, аман ишледен, къылыкъладан тыйып, Аллахха табынып, тилекле этип, дууала тутуп, жандауурлукъ ишле толтуруп тургъанла къаллай саугъагъа тийишлидиле. Аны юсюнден биз «Мамырлыкъ» фондну башчысы Ахматланы Назир хажи бла ушакъ этгенбиз.  

- Назир хажи, Рамазан айда ораза  тутуп, Аллахны ыразылыгъын табаргъа итиннген адамны къаллай саугъа сакълайды?

-   Мухаммад файгъамбар (Аллахны саламы анга болсун) ораза тутханны эки къууанчы болур, дегенди. Бири – бу дунияда, экинчиси уа Аллахха  ахыратда тюбеген   заманында. Аны къалай ангыларгъа боллукъду.   Ингирде аууз ачханда   оразабызны тутуп,  ашхамгъа сау-саламат жеталгъаныбызгъа ыразыбыз. Экинчиден а,   муслийман бу дунияда салгъан къыйынлары ючюн Аллаху тала тапдыргъан хакъларын кёргенде  къууаннган этерикди.

Адам хар ишни да,  сёз ючюн, намазны, садакъаны кеси ючюн этеди. Оразаны уа   Аллах ючюн тутады да,  аны саугъаларын, ёлчемин да ол кеси этерикди, аланы къаллайла болгъанларын адам улу биллик да тюйюлдю, деп айтылады Къуранда. Бу айны сууаплылыгъыны юсюнден кёп   айтыргъа боллукъду, алай бир затны сагъынып къояйым.     Жаннетге кирген заманда, ораза тутханланы кеслерини энчи эшиклери боллукъду. Аллаху тала барыбызгъа да аладан  кирирге, Жаннет бла саугъаланыргъа насып этсин.

- Бу кезиуде тюрлю-тюрлю сылтаула бла бир ненча кюнню ораза туталмай къалгъанла аланы къалай тёлерге керекдиле, аны энчи жорукълары бармыдыла?

- Бирде орамда тютюн тарта тургъан къарындашыбызны кёрюрге тюшеди.   Ол а аурукъсунуп къалгъанма деп,   башын жулургъа сылтаула табып къояды. Алай тютюн ичгенни ауругъаннга санаргъа боллукъмуду?

Бу затланы айтханым, кесин муслийманнга санап, ораза анга борч болгъанын билип, саулугъу да жетип тургъан адам аны тутмаса, файгъамбарыбыз айтханыча, ол артда сау жашауунда да оразасын къоймаса да, Рамазан айны борчун къайтаралмаз.   

Аллах кечмезлик жокъду, ширкден башханы (Аллахдан   башха затха табыныу).  Алимлени айтханларына кёре, адам терс болгъанын ангылап,  тобагъа къайтып, бу сыйлы айда тутмай къойгъан кюнлерин тёлерге десе, кяфарасын (фидия)  чыгъарады. Аны ёлчемин   республиканы Муслийманларыны дин управлениясы тохташдыргъанды  (хар кюн ючюн - 60 сом). Андан сора уа оразаны кюн-кюню бла тутуп тёлерге тийишлиди. Къайтарып айтайым, сёз  саулугъу болуп, алай аны билип тутмай къойгъан адамны юсюнден барады былайда.  

Къуранда Аллахутала оразадан эркин этилген эки къауумну сагъынады: ауругъанла (хронический болмагъан) бла жолоучула. Ненча кюнлерин къойгъан эселе, аланы тёлейдиле, алай  кяфара чыгъарылмайды. Юслеринден ауруулары кетмеген, хронический болгъанла эмда къартла къарыусузла  Рамазан айны хар кюню ючюн да ДУМ белгилеген ёлчемде ахча тёлерге, аны жарлылагъа юлеширге керекдиле.

- Рамазан айда муслийман кесини аман къылыкъларындан къутулургъа, низамлы болургъа кюрешеди. Алай ол бошалды, деп  нафсынга эркинлик берип къояргъа жарай болмаз…

- Сабийлени школгъа, университетге окъургъа нек беребиз? Ол анда юйренир, билим алыр, сынау жыяр деп. Окъууну бошагъанны хали ахырда башхады, ол жууаплылыкъны сезеди.

Бизни университетибиз а  - Рамазан айды. Алай, жарсыугъа,  жаланда ораза айда муслийман болургъа кюрешгенле аз тюйюлдюле.  Ол  къуру бизде угъай, арап къыраллада да барды.  Къуранда уа Аллах эм сюйген адамы Мухаммадха былай айтады:  сен манга табын,  ахыр тылпыуунг келгинчи. Ол себепден ийманыбызны унутургъа жарамайды, бизни Жаратханнга къуллукъ этиуню саулай жашауубузну ичинде толтурургъа борчлубуз.

Былайда энтта бир хадисни сагъыныргъа сюеме. Мухаммад минбаргъа (ауаз этилген жер) мине, хар тапкагъа аягъын салгъанлай, амин, дегенди.  Асхабла аны кёрюп, сейир этгендиле. Намаздан сора уа аны ангылатырын тилегендиле. Ол а анга Жибрил мёлек келип, бу юч къауум адам Аллахны ырахматлыгъындан, кечиуюнден кери болуп, сыйсызлыкъ, учузлукъ табарыкъдыла, аланы хар бирине да амин де, деп буюргъанды.    Биринчилери ораза айгъа жетип, алай Аллахны кечиуюн тапмагъанла, аны аллында   борчларын толтурмагъанла, бу айгъа сый бермегенледиле.  

Экинчи къауум а  атасыны, анасыны ыразылыгъына тийишли болмагъанладыла.  Ючюнчюлери -  Мухаммадны атын сагъынып неда аны айтханны къатында болуп, анга Аллахны саламын бермегенледиле. Мёлеклени арасында бек сыйлы Жибрил эмда  Аллах бек сюйген  адам Мухаммад   амин деп тилек этген затла къабыл болмай къаллыкъ тюйюлдюле, дейдиле алимле. Аны ючюн а сакъ болугъуз, бу къауум адамланы арасына тюшгенден.

- Ораза бла Къурман исламда бек уллу байрамладыла. Аны къалай ётдюрюрге тийишлиди?

- Аллахутала Ораза байрамны кечесинде  кёп къулларын кечерикди. Асхабла Мухаммадан бу айны сууаплыгъы недеди, ол Къадар кечедемиди, деп соргъандыла.  Ол а   адам   иши ючюн  хакъ  излегенича, Аллахны аллында къуллукъ этгени, анга табыннганы ючюн  саугъаларын, хакъларын табадыла, дегенди.  

Эрттенликде уа мёлекле жолланы башларында олтуруп, муслийманлагъа, келигиз, Аллахны ыразы болгъан къуллары, саугъаларыгъызны алыргъа деп  чакъырадыла  байрам намаз этиллик жерге. Аны  къылып,  хутбагъа тынгылап, юйлерине жайылып башласала уа, мёлекле,  уллу саугъалагъа ие болгъансыз, кечилгенсиз, деп ашырадыла. Аллах барыбызны да бу къауумдан этсин.

Гъайыт кюнню уа энтта бир аты барды  – саугъала юлешиннген кюн.   Къуранда былай айтылады: сизге берилген болжалны (бир айны) ораза тутугъуз, ызы бла уа Аллахны сыйлагъыз, аны уллулагъыз,  махтау салыгъыз. Башхача айтханда, такбир этиледи - кечеден башлап,   намазгъа жыйылгъан жерледе, хар къайда да.    

Байрам кюн а юйден чыгъарны аллында ауузланыргъа тийишлиди.  Мухаммад файгъамбар финик къабыучу эди (экиге кереленмеген ёлчемде).  Ол адам ораза  тутмагъаныны  белгисиди. Намаздан сора уа бир бирибизни алгъышлап, къол тутуп,  ыразылыкъ алыргъа тийишлиди. Мухаммад файгъамбар муслийман адам башханы бетине ышарып къараса, ол да садакъады, дегенди.    

Бу къууанчха адам  эм ариу кийимлерин кийип хазырланады. Биз  ол кюн Аллахны аллына барабыз да, таза, сюйдюмлю болургъа борчлубуз.  Амал бар эсе, юсюбюзге ариу дюх салыргъа да боллукъду.   Къызгъанчлыкъ жарамайды бу кюнледе,  садакъа бергенни сууаплылыгъы уллуду.    

Къонакъбайлыкъны эм иги тёрелерин толтуруп,   чомартлыкъны кёргюзтюп, Аллахны байрам кюнюне энчи эс буруп, келген къонакъгъа да  ачыкъ болуп, хант столла къурап, бу кюнлени алай ётдюрсек, ала да бизни Жаратханны ыразылыгъына элтген жолладыла.

Ораза киргинчи окъуна да кёлкъалдылары болгъанла  бир бирлерине ыразылыкъ берирге, кечерге борчлудула. Аллах хар баш эм орта кюн  ишлерибизге багъа береди дегенбиз, алай бир бирлерине даулары болгъанланы   ишлерин ол  артхаракъ салады, ала сууап ишлерине ие болалмайдыла. Оразаны сыйлы кюнюнде,  Аллахдан саугъа алыргъа жетген заманда  муслийман къарындашынг, эгечинг бла жарашмагъанынг ючюн ишинг бир жанына салынып къалгъандан сакъланайыкъ.