Тютюн, ичги, стрессле адамны душманларыдыла

Жарсыугъа, адамны ёмюрю къысхады.  Аны узайтыр ючюн а не затны эсде тутаргъа кереклисини юсюнден Нальчик шахарны ючюнчю поликлиникасыны врачы Наталья Каширокова бла ушакъ этгенбиз.

- Наталья Анатольевна, алимле айтханнга кёре, адам къаллай бир жашаргъа керекди? Кесин тап жюрютсе…

-Рак, ёпке эм жюрек ауруула  болмасала эдиле, орта эсеп бла алып айтханда, адам улу сау ёмюр жашар эди. Алимле айтханнга кёре, хар адам да бек аздан жюз жыл  жашаргъа керекди.

- Аурууладан сора, жашауубузну  не зат къысхартады?

- Адамны жыл санын метрикасы угъай, аны къан тамырларыны халлары  кёргюзтгенин хазна кёпле  билмейдиле. Бирле отуз жылда окъуна да къарыусуз болургъа боллукъдула, бирле уа жюз жылда да тиридиле. Къан тамырла кенгерип эселе - адамны саулугъу  игиди, ала къысылып эселе уа иш осалды.

-Къан тамырланы къысдыргъан не затды?

- Биринчиси – ол тютюндю, аны ууун синильный кислота бла тенглешдиредиле. Ол кислотаны бир тамычысын ичгенлей, адам онбеш секунддан ёледи. Синильный кислотаны,  никотинни да ёлтюрюрча ёлчеми бирди -0,08 грамм.  Бир жолгъа 25 сигаретни ичген адам онбеш секунддан жан алады. Насыпха, алай бир адам да этмейди, аны себепли андан ёлген да жокъду. Болсада  ууланнган а этедиле. Неден? Жылла бла тютюн ичген адамны къан тамырлары жукъарадыла, ахырында иш кырты болады.

Шёндюгюлю медицина тютюнню бир тюрлю хайыры болмагъанын шарт билдиреди. Ол угъай да, андан нервала,  тюрлю-тюрлю органла, жюрек-къан тамырла ауруйдула деп ачыкълагъандыла. Аны   къойгъан адамны къаны аз-аздан игилене, алгъыннгы халына къайта барады, бир кесекден аны «оюлуп» башлагъан органлары тап боладыла. Къысха айтаханда, тютюн ичгенле кеслерин аз-аздан ёлтюредиле.

Экинчи душман – ичгиди. Кертиди, ичгини аз ичсенг, къан баргъан тамырланы кенгертеди. Алай  ючюнчю рюмкадан сора ала  олсагъат къысылып къаладыла.
Ичги ёпкеге жетеди да, ол наркоздача болады, башха замандан эсе осал ишлейди, газла кетмейдиле, адамны ичинде углекислота артыкъ жетишмей башлайды. Битеу ол затла адамны чархын къарыусузландырадыла, алай бла халны осалландырадыла.

-Бирле ичгини наркотикча хайырланадыла.

- Ичги – ол буруннгулу наркотикди, къозгъалгъан нерваланы шошайтыргъа себеплик  этеди, аны бла  бирге ол калориясы кёп болгъан продуктду. Аны аз ичсенг, тири боласа, жылынаса. Болсада, жарсыугъа,  къуруда ичип турсанг, бир ауукъ замандан аны хатасы тие башлайды. Аз-аздан адам,  ичгиге юйрене, ансыз болалмай тохтайды. Алай бла  адамда алкоголизм деген ауруу айныйды. Юйюрле чачыладыла, сакъат сабийле тууадыла. Да сора бир кесекге кёлюнгю кётюрюр ючюн саулукъну тас этер кереклиси бармыды?

Тютюн бла ичги къан тамырланы акъыртын буза эселе, адамны ючюнчю душманы аланы бек терк жукъартады. Ол – стрессди, мудахлыкъды, бир затха кёлкъалды этиудю, зарланыуду,  ачыуланыуду, къоркъууду  эм дагъыда былагъа ушагъан затладыла.

Сизге биреу ачыуланып урушхан неда бичакъ   бла чапхан заманда сизни къан тамырларыгъызгъа не  болады? Ала алай терк къысыладыла, бирде алада къан жюрюмей къалыргъа да болады. Башха  къан келгени тохтаса уа, адам  олсагъат ёледи.

Аллай зат болмаз ючюн  кёп затлагъа башхача къараргъа керекди. Ма  бу  юч  душман да жетеди адамны жашауун осал  этерге, къысхартыргъа, аны себепли кесигизни сакълагъыз!