Ансамбльни къайда да сюедиле, багъалайдыла, сакълайдыла

Республикада не тюрлю байрам да «Терские казаки» жыр эм тепсеу къырал фольклор ансамбльсиз болмагъанын кёпле биледиле. Ол сахнагъа кесича къууат сала, залны къазакъ культураны энчилигине «бёлейди». Кёлню кётюрген, жашаугъа сюйюндюрген, бирде уа сагъышландыргъан тепсеулери, жырлары бла къараучуну къууандыргъанлай келеди. 

Коллективни жаланда Прохладный шахарда неда ол районда угъай, бизни республикадан тышында да иги биледиле. Концерт программалары бла Анапада бла Ставропольда, Моздокда бла Георгиевскде, Владикавказда бла Краснодарда, бирси шахарлада да дайым болгъанлай турадыла. Бу кюнледе уа ала Кисловодскдан къайтхандыла. Ары дагъыда  Уллу Хорламны байрамына  барыргъа хазырлана турадыла.

Быйыл ансамбльни кесини да магъаналы датасыды. Ол 20-жыллыгъын белгилерикди. Ала, анча заманны ичинде мында тепсегенле, жырлагъанла аны айныууна, ёсюуюне уллу къыйын салгъанларын айтыргъа тийишлиди.

Коллектив 1996 жылда къуралгъанды. Эм алгъа ол репетицияларын Прохладныйни Маданият юйюню бир гитче бёлюмчюгюнде бардыргъанды. Аны бла да къалмай, бу жангыз отоу аны башчысыны, бухгалтериясыны кабинети да болгъанды. Кёпле биледиле, 90-чы жылла къайсы бёлюмде да тынч тюйюл эдиле. Алай а ансамбль къыйынлыкълагъа хорлатмагъанды, аладан бир заманда да къачмагъанды.

Бюгюнлюкде да бир шарт сейир этдиреди. Аланы автобуслары жокъду, костюмланы да кеслери тигедиле. Аны сылтаугъа тутмайдыла, гастрольлары бла къайры да барып, концертни сакълагъан къараучуну къууандырадыла.

Ансамбльге дайым башчылыкъны Галина Бочарова этеди. Ол Краснодарда Культура эм искусство институтну тауусханды. Чыгъармачылыкъ иш бла жетишимли кюрешгени ючюн сыйлы грамота эм «За заслуги в возрождении Терского казачьего войска» деген Кюмюш жор бла саугъаланнганды, КъМР-ни искусстволарыны сыйлы къуллукъчусуду.

Ансамбльни, андан сора да, бардыла саугъалары. Къуралып кёп бармай окъуна Москвада «Казачий круг во Славу Отечества» деген фестивальны дипломуна тийишли болгъанды. Бирси жыллада «Казачья сторона», «Казачий пикет» конкурслада айырмалыгъа саналгъанды. Алгъаракъда уа Ставрополь крайны Георгиевск бла Ставрополь шахарларында бардырылгъан «Любо, братья казаки» деген фестивальлагъа къатышхандыла. Бийик чыгъармачылыкъ даражалары, тёрели къазакъ художестволу хазнаны сакълагъанлары, айнытханлары ючюн артистлени анда да белгилегендиле. Галина Борисовнаны уа Россейде казачествону жангырыууна уллу къыйын салгъанын чертип саугъалагъандыла.

Аны репертуарында бюгюнлюкде эки жюзге жууукъ эски, халкъ, адет-тёре, фольклор, къазакъ эм автор жыр барды. Аланы хар бири уа ариу, кёзню къууандыргъан, залны къызындыргъан тепсеуле бла бирге айтылады. Къараучула бегирек «Едут терцы-казаки с горцами брататься», «Вдоль по линии Кавказа», «Горы кавказские» деген композицияланы жаратадыла.

Коллективде барысы да тепсеучюню, жырчыны, музыкантны къуллугъун бир урумгъа толтурадыла. Ол а халкъ искусствону биринчи ышаныды – тепсеу, жыр эм музыка бирге къошулгъаны. Айтханыбызча, репертуарлары байды. Къазакъ, орус, украин жырла эм инструментли музыка. Аланы асламысы Терек жанында белгилиди. Артистле терк къазакъланы музыка культураларын жаш тёлюге ётдюрюрге, пропагандалаугъа, тинтиуге аслам эс бурадыла.

Аланы санында Владимир Вискону, Елена Сердобинцеваны, Василий Шеинни, Виктор Клюйну, Ольга Горбунованы эм кёп башхаланы белгилерге боллукъду. Ансамбль хореография искусствону айнытыугъа чыгъармачылыкъ жаны бла уллу юлюш къошханы ючюн Игорь Моисеевни алтын майдалына тийишли болгъанды. Жыл сайын да Тепсеуню халкъла аралы кюнюне аталып бардырылгъан фестивальда «Эм иги хореография коллективле» деген номинацияда алчыгъа саналгъанлай келеди.

Артистлени тепсеулерин, жырларын Чеченде, Грузияда, Север Осетия-Аланияда эм кёп бирси жерледе да сюедиле, багъалайдыла. Алада бардырылгъан тюрлю-тюрлю конкурслада да дипломла, саугъала бла саугъаланадыла. «Русская душа Кавказа» халкъла аралы фольклор фестивальда уа коллектив кесини жангы программасын кёргюзтюп белгиленнгенди.

1996 жылда, ансамбль къуралыргъа оноу этилген кезиуде да, ол кесини фахмусун жыйырмагъа жууукъ келечиси болгъан жюрини аллында ачыкълагъан эди. Ала барысы да бирча ыразы болгъандыла коллективни андан ары ишлеп башларына. Аны чыгъармачылыгъын кёргенле, сюйгенле биледиле артистлени халкъ фольклорну, хореографияны сакълаугъа салгъан къыйынларын.

Алгъаракъда Культура министерствону коллегиясында министр Мухадин Кумахов, ол затланы белгилей, коллектив тийишли жерде репетицияла бардыралмагъанын чертген эди. Биз аны да соргъанбыз Галина Борисовнагъа. Ол айтханнга кёре, шёндю ала Прималкинское элни Маданият юйюнде кечинедиле. Бу мекямгъа энчи ремонт этилирге къайгъыргъаны ючюн Бочарова министерствогъа ансамбльни атындан ыразылыгъын билдиргенди. Аны бла бирге уа коллективге артистле жетишмегенине да жарсыгъанды. 

Къайсы миллет да кесини энчилигин сакълагъан заманда къалады тас болмагъанлай. Бирси халкъны культурасын билген а бютюн байыгъады. Нек дегенде жаланда кеси къазанында къайнагъан айныуну жолуна келтирмейди. Республикабызда быллай коллективле, чурумлагъа, тыйгъычлагъа да къарамай ишлегенле, кёпдюле. Ала барысы да ыспасха, юлгюге тийишли болгъанларына уа сёз да жокъду.