Туугъан элингде къалып, даражалы компаниягъа ишге кирирге, уллу хакъ алыргъа онгла бардыла

ITV/AxxonSoft  халкъла аралы компания «Мен программистме» деген программаны Къабарты-Малкъарда толтургъанлы ючюнчю жыл барады. Проектни башламчысы эмда информация технологиялада къоркъуусузлукъну жалчытыу видео системала бла кюрешген  фирманы таматасы Алтууланы Муратды. Аны бизге айтханына кёре, быйылдан башлап, информация технологиялагъа юйретиу жаны бла курсла элледе да ачылгъандыла. Окъутуу хакъсызды, программа кеси да тёрт жылгъа созулупду.

Курслагъа тюшери ючюн а «Я программист» сайтда болгъан форманы толтурургъа керекди.  Ызы бла битеу заявкала бирикдирилген тизмеге тюшедиле.  Курслагъа айырыу баргъан кезиуде, ол а жылгъа бир кере болады, анга сёлешип, белгили этилликди.  

Алай бла Къабарты-Малкъар къырал университетни мурдорунда къуралгъан дерслеге 50 жаш бла къыз жюрюйдюле.  IT технологиялагъа юйренирге сюйгенлени саны республиканы ара шахарында аз тюйюлдю. Сёз ючюн, быйыл алагъа 250 адам келгенди, аладын а, тестле бардырып, 50-син айырыргъа тюшгенди.

- Бизде билим алыргъа сюйгенлеге  энчи китапла окъургъа, хазырланыргъа керекмейди. Сабийлени логикаларын, сагъыш эте билгенлерин тинтебиз. Алай сынаулагъа алгъадан да  хазырланыр онг барды. «Я программист» деген сайтда алгъын жыллада берилген тестле басмаланыпдыла, аланы тинтип кёрюрге боллукъду бизге келирден алгъа,-дейди Алтууланы Мурат.

Окъутуу курсла Исламейде, анга жууукъ  Атажукинода эмда  Огъары Малкъарда да къуралгъанды. Бу элле нек сайланнгандыла деп сорлукъла да болурла. Ол а устазланы хазырлыкълары, билимлери бла байламлыды. Аллай фахмулу юйретиучюле башха элледе табылсала, алада да дерсле къураргъа онг боллукъду.  

Сёзге, Огъары Малкъарда  устазлыкъ этген жаш Нальчикде ишден сора солуугъа туугъан эллине барып, анда дерсле береди. Бюгюнлюкде уа анда 18 жаш бла къыз былим аладыла. Элледе конкурс, сынаула жокъдула, сюйгенле барысы да келирге боллукъдула. Жаланда Нальчикде курслагъа 8-чи-11-чи классланы окъуучуларын ала эселе, элледе уа – 10-чу-11-чи классладан жаш адамланы.  

- Ата-анала сабийлерине усталыкъны сайлагъанда, бек алгъа врачны эслерине тюшюредиле. Аны да ангыларчады. Тау жерледе жашагъан миллет не заманда да докторгъа хурмет этгенди, адамны багъыуну уллу фахмугъа санагъанды. Аны бла бирге уа врач файдасыз боллукъ тюйюлдю, деген оюм да терен сингипди. Алай  дуния тюрленнгенди, биз да замандан артха къалыргъа эркин тюйюлбюз,-дейди  ушакъ нёгерибиз.

Информация технологияла, программирование жаны бла профессионал билимли адамла аздыла, аны ючюн а аланы хакълары да уллудула. Алтуу улу  айтханыча, компаниялагъа Москвада, башха шахарлада уллу хакъ излеген усталаны ишге алгъандан эсе, регионлада жаш адамланы хазырлагъан файдалыды. «Быллай сынау битеу дунияда да барды. Нальчикде биз биринчилебиз, алай къурагъан ишибиз хайыр келтирселе, бери башха халкъла аралы фирмала келликлерине ишексизме»,- дейди Мурат.

Алай жамауатны асламында программист усталыкъны юсюнден билимлери жокъну орунундады, аны ючюн а аны сайлагъанла алыкъа аздыла. «Бирлери мен аны бла кюреширча акъыллы тюйюлме, неда фахмум жетерик тюйюлдю, дейдиле. Алай ала терсдиле. Сабий программирование бла кюреширге сюйсе, бу иш анга сейир кёрюнсе, ол анга юйреналлыкъды. Жаланда ол жырларгъа, сурат ишлерге, атлагъа къараргъа сюе эсе, аны башханы айырыргъа зорламагъыз, сюйген иши бла кюреширге онг беригиз»,-деп чертеди Алтуу улу.

Курслада окъутуу   школда матемикагъа юйретиуге ушайды – мурдорундан башлап, къыйын формулагъа дери да.  Бюгюнлюкде уа школлада информатика дерследе берилген билим IT-технологияланы рыногуна ахырда келишмейди.  Сабийлени къуру компьютерни жандырыргъа, файл къурап, анда текстни жазаргъа юйретедиле.

Алай нек болгъанын ангылагъан да тынчды. Программированиядан  ангылауу болгъан адам школгъа барлыкъ тюйюлдю, аны уллу компаниягъа кирип, иги хакъ алыр онгу барды. Информатикагъа ат башындан окъутадыла,  методиканы алышыргъа керекди, деп оюм этеди ушакъ нёгерибиз.  

Шёндюгю дуния терк тюрленеди,  илму алгъа уллу атламла бла барады.   Информатика технологияла уа туугъан элингден тышына кетмей, ишге даражалы компаниягъа кирирге, уллу хакъ алыргъа, аны бла бирге уа жууукъларынгы къатында жашаргъа онг бередиле. Алай сабий жетишимли болур ючюн а аны гитчелигинден ишлерге, къадалып окъургъа, китапланы сюерге юйретирге тийишлиди, деп акъыл этеди бизни ушакъ нёгерибиз.

- Сабийни окъутханда бек къыйын неди десегиз – анга билим неге керек болгъанын ангылатхан! Адам жашауда кесини жолун, жюреги сюйген усталыкъны тапса,  хайыр келтиргенин ангыласа, андан уллу насып къайда. Шёндюгю заманда усталыкъсыз, билимсиз ахырда жарамайды. Алай бизде уа къалай ёсдюредиле сабийлерин – ач тюйюлдю, кийимлери бардыла, хуржунунда телефону да башхаланыкъындан аман тюйюлдю. Аны бла юйретиу бошалып къалады, жарсыугъа,-дейди Мурат.

Алай ата-анала балаларын билимге итиндирирге керекдиле. Германия, Япония, Къытай дегенча айныгъан къыраллада сабийлени окъуугъа сюймекликде юйретедиле, ол аланы культураларына  сингнгенди. «Бизни курсла да ата-аналаны кёллендирирле, ала сабийлерине сейир, хайыр китапла окъуп, шёндюгю заманны излемлерине кёре ёсдюрюрге деп ышанама»,-дейди ушагъыбызны ахырында Алтууланы Мурат.

Тикаланы Фатима.
Поделиться: