Бирге келишип ишлеу – иги жанына тюрлениулени себеби

Мартда Уголовно-толтуруучу системада ишлегенле кеслерини байрамларын белгилегендиле. Аны бла байламлы  биз  КъМР-де УФСИН-ни начальниги ич службаны полковниги Аслан Лихов бла  ушакъ этгенбиз.

-Профессионал байрамыгъызгъа къалай  тюбейсиз?

- Бу система 1879 жылда къуралгъанды. Андан  башлап ишни къурауну  къыйын жолу бла ётгенди. Анча заманны ичинде кёп кере да тюрленнгенди. Арт жыллада уа    пенитенциар амалгъа  аслам эс бёлюнеди. Ол а Россей къырал-праволу жолну сайлап жашагъаны бла байламлыды.    

-Арт заманлада сюд этилгенлени бир-бирлерин тутмакъгъа салыу угъай, борчлу халда ишлетиу арала къураладыла. Бизде да  биринчиси Прохладныйде ачылгъанды. Аны хайыры боллукъ сунамысыз?

- Бизде аллай ара 2019 жылда  ачылгъанды. Быйылны 1 январына уа  анда тургъанланы саны 93-ге жетгенди. Сёзсюз,  мен оюм этгенден, аны хайыры болмай къаллыкъ тюйюлдю. Биринчиден, аллай арада тургъан адам   шабат,  ыйых, байрым кюнледе  юйюрю бла бирге болургъа эркинди. Аны ючюн а буюрулгъан  ишни тынгылы тамамларгъа керекди.  Хау,  низамны сакъларгъа да  борчлуду. Заманында къобаргъа, ишге барыргъа, 23.00 сагъатдан кеч къалмай жатаргъа да.

Арада тургъанла ашны да кеслерине кеслери хазырлайдыла. Аракъы, чагъыр, сыра, дагъыда алагъа ушаш затланы, наркотиклени  арталлыда жюрютюрге эркин этилмейди. Ол затха анда къуллукъларын толтургъанла  бек къаты къарайдыла. Дагъыда тизгинлиликге, низамгъа да кёз-къулакъ болгъанлай турадыла.

-Аллай болумлада турургъа кимле эркиндиле?

-Кеслерин тап жюрютгенле, низамны бузмагъанла, ишден албугъартмагъанла, колонияны жамауат жашаууна тири  къатышханла… Ма ол затлагъа къарап, колониядан арагъа алай  кёчюребиз. Ала уа тутмакъда турургъа деп белгиленнген заманларын ахырына дери анда ётдюрюрге боллукъдула.

Дагъыда артыкъ уллу аманлыкъ этмегенлеге,  авария этгенлеге, билмей башханы ачытханлагъа, дагъыда бир къауумлагъа тутмакълыкъ сынатмай, борчлу халда  урунурча этсе иги сунама. Ала жангылгъанларына тюшюнедиле, тюзелирге сюедиле, жамауатны арасында  тап жашау этерге ашыгъадыла.

-Тюрьмеледе, колониялада  арт жыллада  бола тургъан тюрлениулени   юслеринден да айтсанг эди?

- Бек алгъа шёндю алада бютюн жангы инженер-техника амалла, телевидение, видеокамерала, дагъыда кёп тюрлю технологияла  кийирилгенлери ючюн иш женгилирек болгъанын айтыргъа сюеме. Андан сора да, уголовный-толтуруучу системаны право низамны сакълаучу органла бла  бирге ишлеу да кючленнгенди. Аны хайырындан кёп сауутла, наркотикле, психотроп веществола да сыйырыладыла.

Дагъыда Адамны эркинликлери жаны бла уполномоченный, жамауат къараучу комиссия, асламлы информация органла, ата-ана комитет бла да къаты байламлыкъ къуралгъаны кесини хайырын береди.  Бек игиси уа -  эркинлиги сыйырылгъан адамны иш бла жалчытыуду.

Ахшы жанына тюрлениуле дагъыда кёпдюле. Колониячыла тургъан жерлеге тынгылы ремонт этиледиле, медицина  болушлукъ да биле-биле игиленнгенди. Тутулуп тургъанлагъа  дин ахлула, артистле да терк-терк келедиле.  

-Сизе тынгыласанг, колонияда тургъан игиди деп сунаргъа боллукъду.

-Угъай, сени жауунгу да эркинлиги  сыйырылсын. Тюрьмени, колонияны, урунуу араны да бир игилиги жокъду. Бери тюшерге бир инсан  да итинмесин.

-УФСИН-нде къуллукъ этерге келген  жаш адамлагъа уа къалай тюбейсиз?

-Сёзсюз, ишге жангы киришген жаш адамланы юйретиуге  ветеранла   уллу юлюш къошадыла. Ала  тамамлагъан ишлерини, къуллукъларыны юсюнден бардырылгъан жыйылыулада кёп хапар айтадыла, аны юсюнден  беш китап басмалагъандыла: «Вулкан»,  «Бизни генерал», «Эсгериуню китабы», «Тарыхда ахшы ыз», «Хорламны солдатларыдыла».

-Управленияда, аны бёлюмлеринде къуллукъ эте тургъанланы араларында жетишимле болдургъанла да бардыла. Аланы юсюнден да айтсанг эди.

-Биз алгъын, бусагъатда къуллукъ эте тургъанла бла ёхтемленебиз. Ала ёсюп келген жаш адамлагъа юлгюдюле. Аллайланы араларында къызгъыл бёрклю Ислам Мамиев, тюрлю-тюрлю магъаналы эришиуледе биринчи, экинчи  жерлеге тийишли болгъан жашланы атларын дайым да  айтып, махтау берирчады.   Сёзсюз, къуллукъларын толтура жоюлгъан нёгерлерибизни  да унутмайбыз, аланы юйюрлерин жокълайбыз, къолубуздан келген болушлукъну да этебиз.

- Артха къарай, КъМР-де УФСИН-ни коллективи да Россейде  уголовный-толтуруучу системада  ишни игилендириуге кеслерини тийишли юлюшлерин къошхандыла деп таукел айтыргъа боллукъмуду?

-Былайда биягъы мен махтаннган этген сунмагъыз. Болсада айтайым, кесим да иги кесек жылны бу системада къуллукъ этгенме. Мен башлагъан заманны бла бусагъатдагъыны бирге тенглешдирирча тюйюлдю. Нек дегенде аралары иги да кенгди. Анга да къарамай, алыкъа да кёп борчланы тамамларгъа керекди. Мен башчылыкъ этген  управление  къырал эмда толтуруучу власть органла бла бирге  боюнларына салыннган борчланы  тынгылы тамамларгъа, мындан ары да право низамны сакъларгъа эмда къоркъуусузлукъну жалчытыргъа,  уголовный-толтуруучу  системаны айнытыргъа хазырды.