«Мени илхамым – туугъан жерибизни тамашалыгъы»

«Белые журавли России» проектни чеклеринде «Адабиятланы парады» деген халкъла аралы конкурс къуралгъанды, анда Къабарты-Малкъардан жаш жазыучу Байтуугъанланы Исмайыл май айны эм иги жазыучусуна саналгъанды, Россейни халкъларыны тёрелерин саукълаугъа эм айнытыугъа этген къошумчулугъу ючюн диплом бла саугъаланнганды.

Байтуугъанланы Расулну жашы Исмайыл Тёбен Чегемде туугъанды, анда Къулийланы Къайсынны атын жюрютген орта школну тауусханды. Бюгюнлюкде ол Дагъыстанда Халкъла аралы гуманитар-техника академияда юридический жаны бла эм В.М. Коков атлы Къабарты-Малкъар къырал аграр университетде эл мюлк жаны бла бийик усталыкъ билим ала турады. Исмайыл 19 жылында Россейни эм республиканы журналистлерини союзларына киреди, элинде Жаш тёлю администрациягъа башчылыкъ этеди. Чыгъармачылыкъда жетишимлери, республиканы маданият жашаууна тири къатышханы ючюн кёп ыразылыкъ къагъыт, грамотала бла саугъаланнганды. Бюгюн ол бизни ушакъ нёгерибизди.    

- Исмайыл, ушагъыбызны аллында бу конкурсну юсюнден толуракъ билдирсенг эди, ол не мурат бла бардырылады?

- Аны борчу уллу къыралыбызны миллетлерини араларында шуёхлукъну чыгъармачылыкъ ишни юсю бла кючлеудю, адамланы бирикдириудю, халкъла бир бирлерини маданиялары бла шагъырейленирча амалла къурауду. Конкурсха «Къая суу» деген назмуму ийгенме, аны да  табийгъатыбызны тамашалыгъы, миллетибизини ариу адет-тёрелери суратланнганы ючюн сайлагъанма. Абаданладан эшите тургъан эдим, ол  Кийикчи суундан Къулийланы Къайсын иче тургъанын.

- Жазып а къачан башлагъанса?

- 12 жылымда, биринчи чыгъармаларым «Нюр» бла «Солнышко» журналлада басмаланнгандыла. Бусагъатда назмуларым «Минги-Тауда» чыгъадыла, «Литературная Россия» газетде, Тюркде журналлада да талайы зарфха урулгъандыла, талай назмума макъам жазып, жырла этгендиле. Биринчи назмум «Нюрде» басмаланнганды, аты «Таула» эди. Ол журнал бюгюн-бюгече да юйде сакъланып турады, кеси да манга энчи магъананы тутады. Прозаны юсюнден айтханда, бир болгъан ишни юсюнден хапар жазаллыкъма, алай ич дуниямы ачыкъларгъа уа манга поэзияны юсю бла тынчды. Алгъа «Атламла» деген назму жыйымдыгъым, 2018 жылда уа хапарланы бла очерклени «Ёр жол» деген китабым чыкъгъандыла.

- Сен жаш адамса, баям, назму жазгъанда сюймеклик тематика жууугъуракъ болур?

- Чыгъармаларымда эм уллу жерни туугъан жериме, тауларыма, Чегем элиме сюймекликни ачыкълау алады. Алай абадан бола, сынам жыя, аслам адамны таный баргъаным сайын, сагъышландыргъан, бир тюрлю сезим сынатхан затланы юсюнден жазмай къалмайма. Игиликни-аманлыкъны, адамлыкъны, шуёхлукъну, жашауну-ёлюмню юсюнден жазама. Сюймеклик назмуларымда алыкъа алай уллу жерни алмайды.

Сора, быллай затны эслейме – жылдан-жылгъа адамны эси, оюму тюрленнген этеди. Бирде алгъа жазгъан назмуларыма къарасам, алан, мен муну сабийликденми тизген болур эдим, деген сагъыш келеди. Чыгъарма къурар ючюн, манга илхам керек тюйюлдю деп, айталмайма. Назмуну сезим чыгъарады, дагъыда туман басса, къаламны къолума алмай болмайма. Оюмум алайды – поэт чыгъармасын бир башха адам аны окъугъанда ол сынагъан сезимлени жюреги бла сезерча, кеси да ол затланы юслери бла ётгенча сунарча жазаргъа керекди. Жангыз рифма ючюн тизилген тизгинле окъуучуну сагъайтырыкъ, къууандырлыкъ, жарсытырыкъ тюйюлдюле.

- Кесинг а кимни чыгъармаларын бегирек сюйюп окъуйса?

- Пушкинни, Лермонтовну, россейли, кесибизни да жазыучуларыбызны чыгъармаларын сюйюп окъуйма, алай бюгюнлюкде манга Есенинни поэзиясы жууугъуракъды. Ол жангыз да «Шагане, ты моя Шагане» деген назмусунда аны бийлеген жюрек излемлени, жарсыуланы къалай уста ачыкълай билгенди, сёзлени къалай уста тапханды.

- Сен тюрлю-тюрлю эришиулеге къатышаса, алада жетишимлеринг.

- «Адабиятланы парады» конкурсдан сора, алгъаракълада «2018 жылны эм иги журналист иши» деген конкурсунда биринчи жерни алгъанма. Анга «Заман» газетибизде басмаланнган бир эллибиз Малкъондуланы Харунну юсюнден материалымы ийген эдим. Бу сыйлы акъсакъал Ленинни ордени, башха саугъала бла саугъаланнган эди, кесини да элде намысы жюрюгенди, бюгюн да аны уллу хурмет бла эсгередиле. 2017 жылда Стамбулда «Тюрк дунияны жаш жазыучуларыны тюбешиулерине» къатышыу да бек сейир эди.

- Жамауат жашаугъа да заман бёлесе.

- Жамауат ишим школда окъуучуланы самоуправленияларына башчысына айыргъанларында башланнганды. Ол кезиуде «Школ жашау» атлы газетге юч жылны башчылыкъ этгенме, мектебибизге аны бла кёп саугъа да къытханбыз. Талай заманны Мечиланы Кязимни атын жюрютген фондда жаш тёлю клубну таматасы болуп тургъанма. Алгъаракълада уа туугъан элимде администрацияны башчысы Къонакъланы Илиясны себеплиги бла Жаш тёлю администрацияны къурагъанбыз, бюгюнлюкде «Минги-Тау» журналны бёлюмюню таматасыма. Умутум жазыуда, чыгъармачылыкъда жетишимли болургъады, жашаууму аны бла байлайма. Хар тюбеген адамыма, бегирекда уа Республиканы журналистлерини союзуну башчысы Шауаланы Разиятха, «Заман» газетни бёлюмюню таматасы Мусукаланы Сакинатха, «Минги-Тау» журналны баш редактору Додуланы Аскерге ыразылыгъы билдирирге сюеме.

Ушакъны Кульчаланы Зульфия бардыргъанды.
Поделиться: