Бек сыйлы аскер саугъа

Уллу Хорламны 75-жыллыгъына

 Аскер Къызыл Байракъны ордени (орден Боевого Красного знамени) 1918 жылда,граждан уруш къызыу бара тургъан заманда, тохташдырылгъанды. 1924 жылны 1 августунда  СССР-ни Баш Советини Президиумуну Указы бла уа андан «аскер» деген сёз кетерилип, ол Къызыл Байракъны ордени болгъанды.

 

Къыралны бу бек сыйлы саугъасы бла жюз мингле бла адамла саугъаланнгандыла. Артыкъда Уллу Ата журт урушну жылларында кёп болгъандыла ол орденни алгъанла. Аскер махтаулукъну ол бийик даражасына жетгенлени араларында бизни миллетден жашла да аз болмагъандыла.  Танк аскерлени генерал-майору Деппуланы Хаким, артиллерия дивизионну командири Бёзюланы Якуб, жаяу аскер полкну командири майор Къойчуланы Иосиф Къызыл Байракъны ордени бла эки кере саугъаланнгандыла.

Деппу улу бла Бёзю улу душманны кёп техникасын ууатханлары, аскерчилерин къыргъанлары ючюн тийишли болгъандыла ол саугъагъа. Къойчу улу уа, жаяу аскер полкга башчылыкъ эте, 1943 жылда Крымская станицагъа биринчи болуп киргенди. Новороссийск ючюн баргъан сермешледе батырлыкъны юлгюсюн кёргюзтгенди. Экинчи орден анга командованияны энчи буйругъун толтургъаны ючюн берилгенди.    

 Танкчыла Залийханланы Магометге бла Атмырзаланы Магометге аллай орденле бек алгъа фин урушда этген жигитликлери ючюн берилгендиле.  Ала бир экипажда болгъандыла. Аланы жигитликлерини юсюнден 1940 жылда «Большевик» журнал жазгъанды. Залийхан улуну экипажы, бир сермешде душманны бир ненча танкын чачдырып, жаяу аскерибиз артха кетгинчи танкланы тыйып тургъанды. 1941 жылны 7 ноябринде уа Къызыл майданда парадха къатышып, эки Магомет да алайдан тюзюнлей фронтха кетгендиле. Артда ала Курск дугада сермешге къатышхандыла.

Танк батальонну командири, гвардияны капитаны Зокаланы Къонакъбийни танкчылары 1943 жылны кюз артында Днепр черекни боюнунда, Знаменка атлы темир жол станцияны къатында, фашистлени тёрт танкларын, эки бронетранспортёрларын жокъ этгендиле, кёп солдатларын бла офицерлерин къыргъандыла. Къызыл Байракъны ордени бла саугъаланнганын Къонакъбий госпитальда эшитгенди.

 Къудайланы Шамшудин аллай орден бла Курск дугада деменнгили сермешде этген кишилиги ючюн белгиленнгенди. Ол танкланы атыучу 76-миллиметрлик топ расчётну командири эди. Нёгерлери ёлюп, жангыз кеси къалгъанда, абызырамай, жунчумай, топ окъланы бериучю, жерлеучю, мараучу да кеси болуп, юч фашист «тигрни» кюйдюргенди.

Батчаланы Элдар  авиатехника жаны бла инженер болгъанлыкъгъа, душманны техникасы жыйышдырылгъан жерлерин, дотларын, дзотларын, къорууланыу ызларын бомбала бла урургъа кёп кере учханды. Анга Къызыл Байракъны ордени гитлерчилени бир жашырын объектлерин жокъ этгени ючюн берилгенди.

Батчаланы Исмайыл да ол орденни ёхтемлик бла жюрютгенди. Власов башчылыкъ этген экинчи армияны къауумунда къуршоугъа тюшгенди. Батальонну комиссары Батча улу, солдатланы ызындан тизип, аскер бёлюмню къуршоудан чыгъаргъанды.

Бёзюланы Мухарбий Къара тенгиз флотну тенгиз авиациясында къуллукъ этгенди. Лётчик-истребительни пулемет окъларындан кюйюп, бир ненча немисли самолёт тенгиз толкъунлагъа кёмюлгендиле. Мухарбий Къызыл Байракъны орденине тийишли болгъанды.

 

Османланы Дадашны кишилигини юсюнден кёп кере хапар айтылгъанды. Ол билдирген тасха шартлагъа кёре, корпусну командованиясы, душманны къалайдан эм къаллай кюч бла чабыуул этерге хазырланнганын билип, андан алгъа болуп, немислилени уллу аскер къауумун ууатханды. Осман улун Къызыл Байракъны орденине тийишли кёргендиле.

 Белоруссияда партизан отрядланы къауумларында гитлерчиле бла уруш этген жашларыбыз да болгъандыла. Аладан экиси – Ленин атлы партизан бригаданы Кутузов атлы отрядыны комиссары Къулчаланы Махти бла Клетнянск партизан отрядда взводну командири  Киштикланы Магомет Къызыл байракъны орденлери бла саугъаланнгандыла.  Аллай орденни партизан отрядда алыр ючюн керти да уллу жигитлик этерге керек эди.

Белгилисича, совет аскерле алгъа жетишимли баргъан жыллада солдатланы бла офицерлени аслам халда саугъалагъандыла. Кёчюрюлген халкъланы келечилерини уа чынларын да кётюрмезге, саугъалагъа да кёргюзтмезге деп жашырын буйрукъ болгъанды. Алай болмаса, Совет Союзну Жигитине эмда Къызыл Байракъны орденине кёргюзтюлгенле кёп боллукълары баямды.

Текуланы Хауа.
Поделиться: