Бу кюнледе Къабарты-Малкъар Республиканы сыйлы журналисти, Россейни Жазыучуларыны союзуну члени, айтхылыкъ тилманч , журналист, жазыучу Текуланы Махайны жашы Жамалгъа 85 жылболлукъ эди. Андан тамам 32 жылын а ол «Коммунизмге жол» («Заман») газетге бергенди.
Аны бетлеринде Теку улуну жерчиликде, малчылыкъда, къурулушда алчылагъа жораланнган статьялары, очерклери, зарисовкалары, репортажлары, хапарлары терк-терк басмаланнганлай тургъандыла. Ишинде уллу жетишими, чынтты профессионал болгъаны ючюн а аны «За трудовое отличие» майдал бла, кёп сыйлы грамота бла да саугъалагъандыла. Ол бир ненча китапны авторуду: «Сиркиу», «Бир эрттенликде», «Ажашхан насып», «Дынгыл тюз», «Боракъа», «Ёксюз» дегенча эм башхала.
Текуланы Махайны жашы Жамал 1934 жылда Кёнделенде туугъанды. Сюргюнню ачы гыржынын сынаргъа тюшгенде анга тамам он жыл да толмагъан эди. Кёчгюнчюлюкде Текуланы юйюр Алма-Атада жашагъандыла. Жамалсабийледен бек тамата болгъаны себепли, аны тенглерича, ата-анасына болуша, мал кютгенди, колхоз бахчалада тирлик жыйгъанды.
Кёчгюнчю сабийлени ал жыллада окъургъа хазна заманлары болмагъанды. Кертисин айтханда, аланы алгъан окъуна этмегендиле. Алай эркинлик берилгенлей, атасы Махай аны окъургъа салады, школну да анда тауусханды. Халкъы туугъан жерине къайтханлай а, Къабарты-Малкъар къырал университетге киргенди. 1962 жылда аны бошап, «Коммунизмге жол» (бусагъатда «Заман») газетни редакциясында ишге тохтагъанды. Заман жетип, солуугъа кетгинчи, анда ишлеп тургъанды.
Суратлау чыгъармачылыкъны газет иш бла бирге бардыргъанды. Аны къысха хапарлары, табийгъатныюсюнден эслегенлери газетде, «Шуёхлукъ» («Минги-Тау» журнал) альманахда да басмалана тургъандыла. 1974 жылда уа Жамалны «Сиркиуле»деген биринчи сабий хапарла китабы чыкъгъанды.Андагъы чыгъармала тенгликни, шуёхлукъну, сабийликни хычыуун дуниясына жол ачадыла.
Малкъар прозаны байыкъландырыуда, мени оюмума кёре, Теку улуну «Боракъа» деген тарых романы тийишли жерни алады. Чыгъарма Акъсакъ Темирни (Тамерлан) зулмучулары халкъыбызгъа келтирген ахыр заманны юсюнденди. Кишиликге, жигитликге, эрликге, сатхычлыкъгъа да тюбейди кесини къыйын къадарында романны баш жигити Боракъа. Автор мында тарых билимин, халкъ чыгъармачылыкъны да уста хайырлана билгени бла окъуучуну жюрегине жетеди. Роман ариу,таза, шатык тау тилде жазылгъаны аны бютюнда байыкъландырады.
Эштада, къадар алай болур эди, бизни ариу, жумушакъ тилли, фахмулу къарындашыбыз бизни арабызда жокъду. Болсада бюгюнлюкде аны арбазын онеки туудугъу эмда аладан туугъанла жарытадыла. Ол а уллу байлыкъды.
Бюгюн Текуланы Жамалны «Сиркиу» китапчыгъындан Балдражюзле деген сабий хапары бла шагъырей этерге сюебиз.
Балдражюзле
Жаз башы. Март. Къар жауа, кюн да, мычымай, аны эрите тургъан кезиу. Юй башларындан бузла салынып, бурунларындан тамычыла акъырын тама тургъан кезиу. Жаз ийиси бурнуна урмаса, отунчуну отунда, суучуну сууда къояргъа жаныгъан балдражюзлени заманы. Алай тау артындан ургъан жылы желле жаз башы кесини орунун алыргъа ашыкъгъанына шагъатлыкъ этедиле.
...Бир бёлек айны къыш сууугъундан буюгъуп тургъан агъачха жан киргенди. Къыш сууукълада юйле тийресинде кечиннген чорбат чыпчыкъла кеслерини уяларына жууукъгъа кёчгендиле. Жумарукъла, къар тюбюнден чыгъып, «кр-р-рт, кр-р-рт!» дей, бир бирлерин чакъырадыла. Къышны узуну тюшген терен къарны кюнню жылыуу жумушатханды. Кече бузлай, кюндюз а жумушай тургъан къар, хант тузча, зыбыр болгъанды. Энди жумарукълагъа кече къар тюбюне кирип жатаргъа къоркъуулуду; къарны башы къатса, жумарукъ, тышына чыгъалмай, тунчугъуп къалыргъа боллукъду.
Агъачны къалынына кире баргъанынг къадар, жаныуарланы ызлары аллай бир кёп болады. Мингжыллыкъ деменгили чинар терекни тюбю сыннган сабан агъач чучхугъанча къазылыпды. Ол агъач тонгуз сюрюуню ишиди. Чинар, чертлеуюк, къыш къар тюбюнде къалгъан агъач алмаланы излей, тамыр къаза, ала бир кечеге талай жерни чучхуп кетедиле. Сора экинчи кечеге дери къалын чырпыны, къамишни ичинде жатадыла. Кёз байлана, биягъы сюрюу кечеги жумушуна атланады.
Тёгерек таланы ортасындагъы къарт кертме те¬рекни тюбюнде тюлкю аякъ ызла... Ол терекни тёгерегине, тепсеген этгенча, нек айланнган болур? Хыйлачы тюлкю, баям, ким эсе да ызындан болгъан биреуню ажашдырыргъа кюрешгенди.
Мен хыйлачыны ызын ызлай тургъунчу, къаражух парийим сызгъа ичинден бир къоянны къуууп, талагъа чыгъарды. Тиккъулакъ ачыкъгъа чыкъгъанлай, абызырап, ары-бери бир-эки секирди да, Къаражух энди жетеди дегенлей, тик ёрге окъча атылды. Парий, кау-кау эте, къоянны ызындан болду, алай, къоян терк узайып баргъанын кёргенде, гыз-гыз эте, къуйругъун булгъай, къатыма келип, сойланып тохтады.
Ингир алагъа къар эрип саркъгъан суучукъла бузлап тохтайдыла, къарны бети къаты болады. Энди аякъларынг къаргъа алай бек батмайдыла. Кюнню жылыууна уяннган агъач, кечеги сууукъну келлигине бюсюремей тынгылагъанча, шош болгъанды.
