Жашауу, чыгъармачылыгъы да бирча огъурлу

Нальчикде малкъар тилде чыкъгъан газетге кесини биринчи назмуларын Ёзденланы Абдуллах  Алма-Атадан ийген эди. Ол 1957 жылда болгъанды. Назму «Коммунизмге жол» (шёндю «Заман») газетни культура бёлюмюню ол кезиудеги таматасына – Энейланы Ахматха – тюшеди. Ахмат аны жаратады эмда газетде басмалайды.

Къаллай бир къууанчы бар эди Абдуллахны газетде биринчи кере назмусу басмаланнганын кёргенде. Ол окъуна кёллендирген болур эди аны газетде ишлерге. Бир жылдан, Къазахстандан кёчюп келгенде, жаш тюзюнлей редакциягъа барып, анда ишлерге сюйгенин билдиреди. Ма андан сора пенсиягъа чыкъгъынчы, газетни ишинден, аны коллективинден да айырылмагъанды.

Адамны окъууу, иши да къаллай устазла окъутханларына, къаллай  ишчи нёгерлеринг болгъанларына, къаллай таматаланы къолларына тюшгенине кёре да болады, деген оюм,эштада, тюз болур. Ёзденланы Эльмурзаны жашы Абдуллах редакцияда ишлеген заманын эсгере, чыгъармачылыгъыны юсюнден айта туруп да, газетни ол замандагъы таматаларына, аны коллективине дайым ыразылыгъын билдиргенлей тургъанды.

«Жазыучулукъ ишимде газетни ол замандагъы редактору Кациланы Хабу уллу болушлукъ этгенди, журналист хунерими ёсюуюне уа редакторну орунбасары Мирзойланы Алий, маданият бёлюмню таматасы Шауаланы Миналдан себеплик этгендиле»,- деп, аланы уллу хурмет бла эсгергенди.

Къатында ма аллай адамла ишлегенлерини хайырындан Абдуллахны жазыу усталыгъы жылдан-жылгъа ёсе баргъанды. Газетде аны корреспонденциялары, очерклери, хапарлары, чамлары терк-терк чыгъа тургъандыла. Аны бла бирге республиканы Жазыучуларыны союзуну  Гуртуланы Бертни башчылыгъында бардырылгъан семинарларына, жыйылыуларына да ол тири къатышханды.

Маданият бёлюмде жыл бла жарым ишлегенден сора  Абдуллахны газетни жууаплы секретарыны орунбасарына саладыла, пенсиягъа чыкъгъынчы ол бу къуллугъунда ишлеп тургъанды.  Кюн сайын, эрттенликде-эртте келип, газет чыкъгъынчы кетмегенди. Ол а бирде кече ортасында, бирде уа танг атханда чыкъгъанды.

Секретариатха тюшген материалланы да окъургъа тюшгенди. Абдуллах текстлени аламат тап тюзете билгенин, анга асыры ышаннгандан, ол тюзетген материалланы редакторланы орунбасарлары окъумагъанларын  журналистле айтханлай тургъандыла.  Газетни жарашдырыу амалларын да ол иги билгенди. Рубрикаланы салгъанды, суратлагъа подписьлени да кеси жазгъанды. Радиону программасын кёчюрюп, газетде басмалап да ол башлагъанды. Машинистканы къатына олтуруп, орусчадан таучагъа кёчюрюп баргъанын аз кёрмегенбиз.

Жаш адамланы юйретиуге да уллу къыйын салгъанды. Мен да соруула бла аны башын безитиучю эдим. Ол а, ачыуланмай, ашыкъмай, хар затны ангылатыргъа кюрешир эди. Халаллыгъы айтып-айталмазча уллу болгъанды.

Секретариатда иши къыйын да, къыстау да болуп тургъанлай, Абдуллах чыгъармачылыкъны да атмагъанды. Биринчи повестин Алма-Атада тургъанларында окъуна жазып башлагъанын айтыучу эди. «Саният» деп аны аты алайды. Ол аны, къалай эсе да, башхаладан энчи кёргенди, бек багъалагъанды. Анда ол таулу тиширыуну  суратлагъанды. Аны Санияты буюгъуп жашагъан, бир затха бир тюрлю эркинлиги болмагъан къыз тюйюлдю. Ол халкъ мюлкню айнытыугъа тири къатышхан, билимге, жарыкълыкъгъа итиннген тиширыуду.

Андан сора сабийлеге жазгъан хапарланы бла назмуланы да эки китабы чыкъгъандыла: «Анагъа саугъала» эмда «Кюн къол аязда». «Насыпны сатып алмайдыла» деген повестинде уа Абдуллах кеси сынагъан, кеси кёрген затланы юслеринден хапарлайды. Хапарыны баш жигити Уллу Ата журт урушну къыйын жоллары бла башындан ахырына дери ётюп, ёлюм бла бетден-бетге тюбеп, душманны хорлап, юйюне сау-саламат къайтады. Ма ол аскерчи – Абдуллахды. Алай аны уруш къадары бютюн кюйсюз болгъанды. Пленнге ненча кере тюшюп, ненча кере къачханды ол. Ахыр кере къачып, совет аскерге къошулама дегенде уа, аны «айырыучу» (фильтрациялы) лагерьге жибередиле. Анда аны ишине къарап, тинтип, эркин этгендиле.

-Эштада, Польшада пленден къачхандан сора поляклыланы сопротивленияларына къатышып тургъанымы эсге алгъан болур эдиле,-деп эсгергенди Абдуллах.

Аны «Тюзлюкню жолу бла» пьесасын а малкъар театр салып, кёп жылланы кёргюзтюп тургъанды.

Биргесине ишлеген нёгерлерин ол бек сюйгенди. Пенсиягъа кетгенден сора 

да бирибизни да унутмай, хар байрам кюн барыбызгъа да сёлешип, алгъышлап тургъанды. Жангы жыр жазса уа, аны телефон бла бек алгъа бизге, кесини алгъыннгы ишчи нёгерлерине, жырлагъанды.  Жырлары уа сёзлерин, макъамларын да кеси жазып, бир 100 боладыла. Ол аланы, барысын да бирге жыйышдырып, китап этип чыгъаргъанды. 

Текуланы Хауа.
Поделиться: