Чабакъчылагъа – аслам онгла

Россейде «Чабакъчылыкъны юсюнден» закон ишлеп башлагъанды. Энди кёллени бир кесеклерин ортакъгъа алып, чабакъ тутаргъа келгенледен тёлеу жыйгъан фирмаланы неда предпринимательлени алай этерге эркинликлери боллукъ тюйюлдю. Алай чабакъланы жаяргъа деп энчи къуралгъан кёлледе уа иш алгъынча къалады – алада чабакъ тутар ючюн, хакъ берирге тюшерикди.

Закон бла ток чыбыкъла, чачдырыучу затла бла хайырланыргъа чек салынады, тутулгъан чабакъны биркюнлюк мардасы да тохташдырылады. Шимал, Сибирь, Узакъдагъы Восток регионладан башха жерледе аланы сагъакъ аула бла тутаргъа арталлыда жарарыкъ тюйюлдю. Бу ауну тешигине башы бла кирип, сагъакълары ачылгъаны ючюн чабакъ артха чыгъалмай бегитилип къалады.

Быллай затланы хайырланыу тюзге саналмайды, алай сагъынылгъан регионлада жашагъанла чабакъны къысха кезиуюнде асламыракъ тутуп, сау жылгъа хазырлаучудула да, аны ючюн алагъа аллай эркинлик бериледи. Законну къурагъанла ол тийреледе жашагъанланы ашларында быллай продукция азайтылса, алада тюрлю-тюрлю ауруула терк къозгъалгъанларын да эсге алгъандыла.
Дагъыда быйыл биринчи январьда Жер кодексге эмда аквакультураны юсюнден законнга да талай тюрлениуле сингдирилгендиле. Алагъа кёре чабакъланы жайыу бла кюрешеме дегенле тийишли инфраструктураны къурарча жерни ортакъгъа женгил халда алыргъа боллукъдула. Аны юсюнден келишимни торгла бардырмай этерге амал бериледи. Кеси да анда тынгылы объект неда сууну жагъасында инфраструктура ишлерге тюшерик эсе. Участканы кёллери неда суудан толу карьерлери болгъан эл мюлк жерледе да бёлюрге боллукъду.

Алгъын жыллада чабакъ ёсдюрюу бла кюреширге сюйгенле ачыкъ торглагъа къатышып, ортакъгъа жаланда кёлню алыргъа боллукъ эдиле. Аны тёгерегинде жерни къагъытларын а энчи жарашдырыргъа тюшгенди. Алай чабакъ мюлкню жерсиз къураргъа амал жокъду. Анга складла, оборудование орнатырча мекямла, инфраструктура да керекди. Ма ол себепден быллай предприятиялагъа кёлню тёгерегинде къырал неда муниципал иеликде болгъан жерлени хайырланыргъа онг бериледи.   
 

Улбашланы Мурат.
Поделиться: