Къууанчда, бушууда да миллетини къатында табылгъанды

Журналистни  иши сейирликди, нек дегенде кёп тынгылы, керти адамла бла тюбешесе, аланы жашауларында халкъны къадарыны ызларын  кёресе. Телевиденияда Шахмырзаланы Аппасны къызы Елизаветаны юсюнден бериу этгенибизде, Чегем районда жашагъанла анга жюрек ыразылыкъларын билдирген эдиле.  Елизавета Аппасовна Чегем районну администрациясыны ЗАГС бёлюмюне жыйырма бла алты жыл  башчылыкъ этгенди, Хушто-Сыртны исполкомуну таматасы  он жыл болгъанды, Россейни Юстиция министерствосуну эм профсоюзланы республикалы комитетини Сыйлы грамоталары бла саугъаланнган эди. Ол  таулу халкъны чексиз сюйген адам эди. Жууукъларына билеклик этгенди, атын бюгюнлюкде уллу хурмет бла айтадыла.

 Хушто-Сыртда  адамлагъа   болушханды

Елизавета Аппасовнаны урунуу жолу  Тёбен Чегемде башланнган эди – гитче  классланы устазы болуп тургъанды. Ызы бла Хушто-Сыртда биологияны бла химиядан устаз, жетмишинчи жыллада уа школда завуч эди. Шахмырзалада устазла  кёпдюле. Жаннетли болсун, Аппасны къарындашы Саид жаланда назмучу угъай, устаз да болуп ишлегенди.  Миллет адет-тёрени билген сейирлик адам эди ол,  хар огъурлу къартны сёзюн жазып алгъанды, халкъыбызны культурасын байыкъландыргъанды. Аппас  эртте кетген эди дуниядан, Саид  къарындашыны сабийлерине «ёксюзллерим», дегенди, алагъа къолундан келгенича къарагъанды. 

Хушто-Сыртны исполкомуну таматасына айыргъанларында   ( 1973 жылда),  Елизавета Аппасовна, къоркъуп,  жиляп, Саидге баргъан эди. Ол а: «Кёлсюзлюк этме. Сени атанг Беш Тау элни администрациясында борчун толтургъанын, Огъары Чегемни колхозуна башчылыкъ этгенин эсгер, къоркъуп, артха турургъа жарамайды. Жарлылагъа болушургъа кюреш жангы къуллугъунгда. Бир бирлерини ызларындан болуп, тюйюшгенлеге эс бурма, кёлюнгю салып ишле»,-деген эди. Не сейир, Саид алай айтханлай, къызны къоркъгъаны  кетип, кесине ийнанып къалгъан эди. Он жыл ишлегенди Хушто-Сыртны исполкомуну таматасы болуп. Ол жыллада хар эллини юйюнде газ печь  салыннганды, суу тартылгъанды. Ары дери хушто сыртчы тиширыула сууну черекден къынгыр къылычла бла ташып тургъандыла. Кёп сабийли юйюрле  бютюн бек къыйнала эдиле.

Дагъыда ол жыллада элде  телевышка орнатылгъанды. Ол бек уллу жетишим эди. Совет жыллада телевидение юйретиу, билим бериу  борчланы да  тута  эди,  шёндюча оюннга-кюлкюге аслам эс бурулмай. Халкъ кимни къалай  жашагъанын, не зат этгенин унутмайды. Елизавета Аппасовнаны къууанч, бушуу  кюнлеринде да миллети къатына табылгъанды.
                                 

Закон неден да багъалы

Елизавета Аппасовна Чегем районну администрациясыны ЗАГС бёлюмюне башчылыкъ этген заманында жыйырма бла алты жылны ичинде законну бир кере да бузмагъанды.  Телевиденияда  бериу  алгъан кюнлерибизде Шахмырзаланы къызы: «Мен адамланы  кёзлерине уялмай къараялама, 1973 жылдан бери коммунист партиядама,  партбилетими бюгюн да багъалы затныча сакълагъанлай турама. Районда ЗАГС-ны таматасы болгъанлыкъгъа,  кёп заманны энчи фатарым болмагъанлай, къыйналыргъа тюшгенди», - деген эди.

Пенсиягъа чыкъгъаныдан сора да онюч жыл тургъанды къуллугъунда. Алай эгечи Маржан тёртюнчю  инсультдан сора къаты ауруйду да, анга къарар ючюн,  ишинден  кетеди. Ол алай этмесе,  Маржанны къызы Жанна ишин къоярыкъ  эди. Ол а Нальчик шахарны алтынчы номерли школунда тарыхны устазыды, алыкъа пенсиягъа дери кёп ишлерге керекди. Елизавета Аппасовна ишин, Чегемде фатарын  да къоюп, эгечине кёчген эди. Эсимдеди, Шахмырзаланы къызыны сёзлери: «Сау болсунла, бек  ариу ашыргъан эдиле мени ишден,  уллу байрам къурап. Анча жылны  ичинде  бир таматам неда ишчим бла сёз болмагъанма. Халкъны, жамауатны, коллективни ичинде  жумушну тамамларгъа манга онгла ачылгъанлары ючюн къадарыма бек ыразыма». 
Кёп жылланы ауруп, Маржанны жашаудан кетгени Елизавета Аппасовнаны бек жунчутхан эди. 

Атасыны эгечлери

Огъары Чегемде 1944  жылда жаланда бир эки къатлы юй болгъанды  -Шахмырзаланыкъы. Алай Азиягъа уа къуппа-къурулай баргъан эдиле: аналары Буслиймат абызырап, ачхычладан сора, бир зат да алмагъан эди. Къазахстанны Джамбул областында Къаракъундуз элде Буслийматны алтыжыллыкъ къызчыгъы Ауалият ауушхан  эди. Ол  къолунда беш сабийи бла къалады: Магомет, Ибрагим, Исмаил, Маржан, Елизавета.  Аппасны  эгечлери Жамилят бла Жаухарат ол къыйынлы жыллада сабийлени ёсдюрюрге  бек болушхандыла. Жаухарат сабий садда складны таматасы эди, Жамилят а тигиу бла кюреше эди. Ол иши ючюн ким сют, ким  бишлакъ бергенди, ала уа къолларына тюшген ашны сабийлеге жетдирип тургъандыла.

Елизавета Аппасовна сау къадарында  атасыны эгечлери ючюн тилекле, садакъа да этгенлей тургъанды.  Жаннетли болсунла, Жамилят бла Жаухарат халал адамла эдиле, алай халаллыкъларындан да бек кёзге мудахлыкълары уруна эди. Аланы кулакласыз деп,  битеу  кеслери къыйынлары бла жыйгъан мюлклерин сыйыргъан эдиле. Элде бек биринчи терезеле Шахмырзаланы юйлеринде жарыгъандыла: танг эрттен  туруп ишлей эдиле тиширыула, эр кишиле уа айла бла къошда. Халал къыйынлары бла жыйылгъан мюлклери элге-желге чачылып къалгъан эди. Айхай, кёпле кёрген зорлукъду ол.

…Къалай терк учуп кетеди жашау! Огъары  Чегемде, Къулийланы Къайсынны ата юйюню къатында  юй Елизавета Аппасовнаны ыннасы Къулийланы Хадижатны юйюдю.  Огъары Чегемдедиле Саидни, Елизавета Аппасовнаны къарындашларыны, аладан туугъан эки жашларыны къабырлары да.