Сейирсиндирген тинтиуле

 

Лыжалада, велосипедледе, конькиледе учууну, башха тири солууну сюймегенле спорт хаталыды, дейдиле. Алай эм сейири уа неди десегиз – ала тюздюле! Уллу кюч излеген жараула, америкалы алимлени тинтиулерине кёре, атеросклерозну къозгъайдыла, жикледе тузну жыйылыууна себеплик этедиле. Аны юсюнден «Клиника Мейо» деген илму журналда жазылады. Ала чыгъаргъан

эсеплеге тийишлиликде хар кюнде да этигиз деген упражненияла саулукъгъа спортну кюч тюрлюлери бла тенг заран келтирирге боладыла.

 

Журналдагъы статьяны сюзгенде, спорт залгъа жюрюп, тынгылы жарау этгенле атеросклероздан артыкъ къымылдап кюрешмегенледен эки кереге кёп ауругъанларын кёребиз. Ол угъай, эринчеклени саулукълары жарауну врачла айтхан упражненияланы этгенледен эсе окъуна (ол АБШ-да официальный рекомедациялагъа кёре ыйыкъгъа 15- минут жарау этерге керекди) игирекди. 

 

 

Бу эсеплени чыгъарыр ючюн, адамланы саулукъларын 25 жылны тинтип тургъандыла. Бек алгъа аланы халларына 18-30 жыллары болгъанында къарагъандыла. Къаллай жашау бардыргъанларына кёре, бу адамланы юч къауумгъа юлешгендиле. Биринчисине эм эринчекле киргендиле, ала чапмагъандыла, секирмегендиле, кюннге 20-25 минутну терк окъуна жюрюмегендиле. Экинчи къауумгъа упражненияланы врачла айтханыча толтургъанла жыйылгъандыла. Ючюнчюсюнде уа эм тириле болгъандыла, ала ыйыкъгъа 450 минутну – кюннге бир сагъатдан аслам заманны - жарау этгендиле. Ма быланы къан тамырлары эринчекледен 80 процентге осал болгъандыла. 

 

Алимле сейирге къалгъандыла, ала ахырысы бла да башха эсеплени сакълай эдиле. Эрттеден бери да тохташхан оюмгъа кёре, спорт бла кюрешгенлени холестеринлери азаяды, къанда глюкозалары бла тери тюбюнде жаулары кюеди, жюреклери бла тамырлары къаты боладыла, алай бла уа атеросклероз да жууукълашыргъа керек тюйюлдю.

  

 

- Алгъаракълада да быллай тинтиуле бардырылгъандыла, аланы кезиулеринде спортчуланы тамырларында тюрлениуле болгъанлары ачыкъланнган эди, - дейди кардиолог, медицина илмуланы доктору, Евдокимов атлы МГМСУ-ну кафедрасыны башчысы Юрий Васюк. – Аны да ангыларчады. Къарыу излеген жараула жюрекню кючлейдиле, аны бла бирге уа тамырлагъа ауурлукъ бередиле. Кёп заманнга созулгъан къыйын жарау басымны кётюреди, алай бла ол артериальный гипертониягъа ушайды. Аны хатасындан атеросклероз айныйды, жикледе да туз жыйылып башлайды. Башда айтылгъан тинтиуде да алай болгъан болур, нек дегенде ол адамла тюз да спортчулача жарау этгендиле. Алай былайда битеу башха сылтауланы да ачыкъларча къошакъ тинтиуню бардырыргъа тийишлиди.

 

Эм игиси, басымны ёсдюрмезча, жарауну ауур затланы кётюрмей этергеди. Тынч чабыу, таякъла бла скандинав жюрюу, жюзюу эм башха уллу кюч излемеген жараула, талай башха жорукълагъа эс буруп бардырылсала хайырлыдыла. 

 

Бек башы – километрлени ёнчелемей, жюрек къалай ургъанына тынгылай турургъа керекди. Аны пульсну Шепардны формуласы бла санап билирге боллукъду. Жарау этгенде, жюрегигиз тынч замандан 50-60 процентден кёпге урмазгъа керекди. Ол бираз терлегинчиге дериди. Упражненияланы анга кёре эте туругъуз.