УФСИНХалны кеси кёзлери бла кёргендиле, сорууларына жууапла да тапхандыла

Озгъан жылны январь айында республиканы  Прохладна районунда  Россейде биринчи болуп  РФ-ни ФСИН-ини КъМР-де  Управлениясыны 1-чи номерли  тюзетиучю арасы ачылгъанды. Жангы жылны аллында  уа республиканы журналистлери ары  барып, анда халны кеси кёзлери бла кёргендиле, сорууларына жууапла да тапхандыла.

Къыралгъа алай тапды

Быллай урунуу араланы къураргъа кереклисини  юсюнден сёз эртте окъуна баргъанды. Учрежденияны таматасы Арсен Шогенов айтханнга кёре, бюгюнлюкде  аманлыкъ иш этген адамны жамауатдан айырмай жууапха тартыу къыралгъа бютюн тапды. Ишлери сюдлюк болгъанланы башхала бла  тенг уруннганлары да магъаналы шартды. Алай бла   аланы  хайырлы социал  байламлыкълары сакъланырыкъды эмда сюд белгилеген заман бошалгъандан сора,  адамгъа  жашаугъа къабыргъасын жарашдырыргъа тынчыракъ боллукъду.  

Алай борчлу халда ишлетиу  амал акъылбалыкъ болмагъанланы, биринчи эм экинчи группалы  инвалидге саналгъанланы, ауурлукълары болгъан тиширыуланы, юч жыллары жетмеген сабийли аналаны, пенсиячыланы эм дагъыда  аскерде къуллукъ этгенлени араларында жюрютюлмейди.

Ол саугъалаумуду  огъесе жууапха тартыумуду

Биринчи номерли тюзетиучю ара республикада бир жолгъа жюз адам турурча ишленнгенди.  Бюгюнлюкде анда 94 тутмакъ турады. Аладан 27-си тиширыуладыла. Бу адамланы бери  Къабарты-Малкъардан эмда Россейни тюрлю-тюрлю регионларындан келтиргендиле.  Ала  гитче эмда уллу аманлыкъ  этгенледиле. Неда  биринчи кере тутмакъгъа тюшгенледиле. Аны ючюн  алагъа   борчлу халда  эки айдан беш жылгъа дери ишлерге керекди.  Алагъа бу ара  хар кюннгю жашаугъа биринчи атламды.

Аллайланы араларында  Елена да  барды. Биз аны бла ушакъ  этгенбиз. Ол тиширыуну  ариу, алай анга келишмеген  тукъуму барды – Райская. Аны  бери Ставропольдан келтиргендиле.  Сюд берген жети жылындан тёртюсюн Советскийде  4-чю номерли тюзетиучю  колонияда олтуруп чыкъгъанды. Ары  уа уручулукъ этгени ючюн тюшгенди. Колонияда Елена  тигиу этген машиналаны бузулгъан жерлерин тюзетирге юйреннгенди.

Былтыр майда  аны кесини тилеги бла  арагъа кёчюргендиле. «Манга мында не жаны бла да тапды,- дейди ол. – Бир затха да къайгъы этмей, тынчлыкълы тураса. Андан сора да, тамблагъы кюннге ышаныу тууады. Иш бла жалчытыу да тап къуралгъанды, аны ючюн жарсыр керекли тюйюлме. Жаз башы, жай, кюз арты айлада арбазны сыйпагъанма. Бусагъатда уа бир башха жумуш излейме кесиме.

Алай  мында не иги эсе да, заманымдан алгъа  чыгъаргъа сюеме. Мени юйюрюм, юйдегим жокъду, алай юйде къарындашларым, эгечлерим сакълайдыла».

Биз  баргъан кюн Елена келе тургъан жангы жылны байрамына хазырлана тура эди. Ол бек ариу жырлайды, тепсейди, артист фахмусу барды.

Игиси бла осалы  

Ишсизлик кёплени къысхан кезиуде Арада тургъанла жюз процентге иш бла жалчытылгъанлары  сейирге къалдырады.  Прохладныйде иш бериучюле бла онбеш келишимге къол салыннганды. Саулай Къабарты-Малкъарда уа келир заманда 350  учреждение иш берирге хаппа-хазырдыла. Ишчи жерлени асламысы   Прохладна райондан сураладыла. Тутулуп тургъанланы правогъа тийишлиликде къаллай ишге да тохташдырадыла. Аланы уа буюрулгъанны толтурмазгъа, унамазгъа да эркинликлери жокъду.  Хата салгъанны багъасын а   хакъындан аладыла, Арада тургъанлары ючюн да айлыкъдан тыйылады. Аш-азыкъ продуктларын да кеслери сатып аладыла.

Тутмакъланы бу категориясыны жорукълары колониялада олтургъанладан эсе башхаракъдыла. Сёз ючюн, низамны бузмагъаннга шабат эм ыйых кюнлени, байрамланы  да юйюрю бла ётдюрюрге эркинлик бериледи. Ала жанларында ахча жюрютюрге эмда аны кеслери ыразылай къоратыргъа  боллукъдула. Андан сора да, заявление жазып, тюзетиучю арадан чыгъып, кеслерини жумушларын толтуруп къайтыргъа да эркиндиле.

Ара общежитге ушайды деригинг да келеди, алай   башхалыкъла да  бардыла. Биринчиден, тёрели общежитледе тургъанлагъа  киши  быстыр жуугъан машинаны, холодильникни, микроволновканы, газ плитаны да салмайды, мында уа  битеу керекли коммунал-жашау болумла  бардыла. Башха жанындан  а, ол  энчи сакъланнган  объектди.  Анда жорукълагъа бузукълукъ этген карцерге тюшген бла къалмай, андан ма быллай учрежденияда турууну  эркинлиги сыйырылыргъа да боллукъду. Жарсыугъа, аллай затла да болгъандыла.

Мында тутмакъла бир бирлери бла, тышындан адам бла да  юйюр къураргъа  эркиндиле. Аны ючюн   араны оноучуларыны эркинлиги   керекди. «Юйюрлю адамны солуу эм байрам кюнледе юйюне жибериучюбюз да, бирле аны ючюн деп жалгъан юйюр къурайдыла,-дейди Арсен Шогенов. –Аны себепли биз ол ким бла юйюр къураргъа тебирегенин шарт билирге керекбиз. Ара ишлеген жылны ичинде эки юйюр къуралгъанды. Жууукъ заманда дагъыда тёртюсю къошуллукъдула.

Планла    

Республиканы  тюзетиучю учрежденияларында тургъанланы бир къауумларыны, сюдге заявление жазып, тутулгъан заманларын къысхартыргъа неда борчлу халда ишге тохтарча онг берирлерин тилерча  кезиулери жетип келеди.  1-чи тюзетиучю арада уа  аллайлагъа деп жер хазна жокъду. Аны себепли  аллай эркинлик алгъанланы Россейни башха тюзетиучю араларына жиберип башларыкъдыла. Ол а, сёзсюз, уллу  кемчиликди.

А.Шогенов айтханнга  кёре, республикада тюзетиучю араланы санын аслам этерге тийишлиди.  Жууукъ заманда дагъыда быллай бирин ачыу -   республикада жашагъанлагъа   жууапха тартылгъан заманларын юйлеринден узакъ болмай  ётдюрюрге, ол кезиуню ичинде юйюрюню, юйдегисини къатында  болургъа онг берликди.

Холаланы Марзият.
Поделиться: