Жашлыкъ – тогъуз жылгъа кёп

Бюгюнлюкде Европада, бизни къыралда да 60-65 жыл инсанны орта жыл саны бошалып, къартлыгъы жетген заманнга саналады. Алай, технологияла, медицина да тохтаусуз айныйдыла, алтмыш жылдан атлагъанла энди кеслерин къартлагъа угъай, алыкъа къарыулары къайнагъан жаш адамлагъа санайдыла.

Венада орналгъан Прикладной системный анализни халкъла аралы институтуну специалистлери бардыргъан социология эм медицина тинтиуле былай эсепге келтиргендиле – адамны жашаууну узунлугъу кёбейгенине кёре къартлыкъны жыл саннга угъай, анга ненча жыл жашаргъа къалгъанына кёре тергерге тийишлиди (бу шартла PloS One илму журналда басмаланнгандыла). Анга кёре уа, европалы адамны орта жыл саны тогъуз жылгъа кёбейирге керекди: 65 жылдан – 74-ге дери.

Социология тинтиуле уа бусагъатдагъы 60-65-жыллыкъ европачыла аурууладан къыйналмагъанларын, жууукъларыны къолларында турмагъанларын эм тири ишлегенлерин баямлагъандыла. Сёзсюз, быллай шартла пенсия жыл санны кёбейтирге сюйгенлеге тапдыла. Юлгюге, Великобританияда бусагъатда ол эр кишилеге, тиширыулагъа да 65 жылды, 2030 жылгъа уа правительство аны 68 жылгъа жетдирирге сюеди.

Алай геронтологла аны юсюнден алимлеча оюм этмейдиле, ала тинтиучюлени эслерин къартлыкъ адамны къалай жашагъанына, онгларына, билимине кёре келгенине бурургъа кюрешедиле.

«Хау, бусагъатда 70-жыллыкъланы кёбюсю кеслерин 50-жыллыкълача сезедиле. Ол аламатды. Алай бу жорукъгъа ким да бирча сыйынып къалмайды. Байланы бла жарлыланы араларында башхалыкъ барды. Сёз ючюн, мени къыралым - Великобританияны алып къарагъанда, аланы жашау узунлукъларыны араларында башхалыкъ тогъуз жылгъа жетеди, тири жашау бардырыуда уа – ол онтогъуз жылгъа дериди», - дейди Шеффилд университетни доктору Алан Уокер.

Специалистни оюму  

Анна Горенкова, врач-невролог, гериатр:

Ахыр элли жылда къартлыкъны юсюнден оюм бек тюрленнгенди. Алай былайда экономика болумгъа да къараргъа керекди: 90-чы жыллада Россейде жашагъанланы асламысы 35 жылларында жашлыкълары бошалып, къартлыкъны уа 40-45 жылларында келгенча суна эдиле. Шёндю жашлыкъны чеги 40-45 жылды, къартлыкъны уа – 70. Болсада, бу эсепле къайсы жерге да бирча тюйюлдюле. Уллу шахарлада жашагъанла, бийик билимлери болгъанла, жолоучулукълагъа дайым атлана тургъанла, бюгюннгю гаджетлени хайырланнганла кеслерин монопредприятиялары бла гитче шахарчыкълада тургъанладан эсе 7-10 жылгъа кичиге санайдыла.

Басмагъа Кульчаланы Зульфия хазырлагъанды.
Поделиться: