Ётюрюкню багъасы

Бекирбий  эрттеден бери да малда ишлеген кишиди. Къош ата юйю болуп калгъанды. Тау жайлыкълада къойла кютеди. Бир кюн гелеу сыртда отлатады. Эки-юч кюнден а тауну ары этегинде кёрюрсе аны.

Кёпден бери бу тийреледе ишлегени себепли тауун, тёшюн, сыртын, тёбен терен къолда жаныуар жолчукълагъа дери ол билмеген тийре жокъду. Малгъа да бек сакъды. Ара мюлкнюкюле болгъанлыкъгъа, тюзда атасындан  къалгъанлагъача къарайды. Кеси уа чамчы, масхарачы.  Ингир ала малланы ыстауатха жыйып бошагъандан сора, ушхууур этерле, бирле тапчанлагъа таянырла, нарт жырла жырларла, таурухла, жомакъла айтырла. От жагъа аллында сыгын отха кеслерин къыздыргъанла да табылырла. Арада уа бири: «Аланла, энди ётюрюк  айтып да сынашайыкъ», -дер.

Кезиу  Бекирбийге жетип, ол хапарын башласа уа, алай ушашдырып айтып тебирер, керти, ётюрюк болгъанын билалмай турурса. Къошда  ишлегенле кечелерин алай ётдюре тургъандыла. Бекирбийни сёзге уста болгъаны къоншу къошлагъа да жайылгъанды. Аладан биринде  Хасым деп кесинден кёп билген адам жокъ суннган биреу болгъанды. Бир кере  ол быйлай айтады: «Ётюрюк айтып ол шуёх мени  хорласа, сиз шагъатымсыз, жетижыллыкъ кёк ёгюзюмю берликме»,-деп. Хапар Бекирбийге  жетеди. Бир ингирде, нёгер да алып, аны къошуна барады. Сора Хасымгъа былай айтады: «Былтыр, экинчи жыл жайда къайтарырма деп жыйырма беш минг сюмуму алгъанса. Борчну къайтарыр кезиую жетди. Аны алыргъа келгенме».

Хасым сагъыш этди: «Мен нек алыргъа къалгъан эдим ёнкюч». Бир да эсине келтиралмады. Сора  Бекирбийге бурулуп: «Сен, ётюрюкден тюбю болмгъан бетсиз адам, манга не ахча дау этип келесе? Малым-мюлкюм эсе сенден кёп, ахчам эсе алай. Бу айтханынг чиппе-чий ётюрюкдю»,-деди.

-Да, алай эсе, ётюрюк айханыма женгдирдинг эсе, ёгюз меникиди.

Аны эшитгенде, Хасым хорлатханын ангылады. Не этерик эди, бетим жоюлмасын деди да, малны берди. Ала да аны алларында сюрюп ызларына къайтдыла.

Эр киши, малы кёп болгъанлыкъгъа, ёгюзню алай кетгенине бек жарсыды. «Ауузунгу къачан  тыярыкъ болурса»,-деп, кеси кесине тырман этди эм Бекирбийге дерт жетдирирге акъыл этди. Жай ётдю. Кюзню къарангы кечелери жетдиле. Энди малланы таудан элге элтир заман жетди деген ингирлени биринде Хасым къоншусу Масхутну да нёгер этип, кече ортасында Бекирбийни къошуна барады. Аз-маз шулпу этеди. Аны ючюн болур, итле да, ууакъ себелеген жауундан къачып, орунларында букъгъандыла.

Эки гудучу да маллагъа жууукъ жанлагъандыла. Къалай, не этерге оноулашадыла. Къайдан билсинле Бекирбийни дагъыда бир  къылыгъы болгъанын. Кече ортасында ол къошдан чыгъып: «Эй, къайсыларысыз ол алайдагъыла?» - деп къычырып болгъанды. Бу жол да тёресин этди. Къошдан тышына атлап, тёгерек-башха тюрслеп къарап: «Не тураса алайда. Къайсысыса?» - деди.

Аны эшитгенлей, къойчу аны кёрюп къойгъан сунуп: «Менме мен, Масхутма», - деди аладан бири. Бекирбий бираз абызырагъан да  этди, алай терк окъуна кесине келип: «Жанынгдагъы уа кимди»,-деп, экинчи да сёлешди. Къарангыда дагъыда жууап эшитилди: «Ол а Хасымды!».  Аны эшитген Хасым нёгерине ачыулу къарап: «Энди  атамы атын да айт»,-деди тенги.

Бекирбий кечеги къонакъла кимле болгъанларын, нек келгенлерин ангылады. Сора  къошха чакъырып, алларына бирер гоппан айран, сууугъан этле салды. Кечеги къонакъладан хапар сормады. Ала да тынгылауну басдыла. 

Ызы бла Бекирбий былай деди: «Бюгюн малланы асламысын элге ашыргъанбыз, ёгюзюнгю да. Тёрт жаш болуп сюрюп кетгендиле. Аллах айтса, тамбла жетерикдиле. Сени тууарынгы да юйюнге элтирикдиле. Кесимикилени да къууанчха жояйым». 
Аны эшитгенде,  Хасым асыры уялгъандан жерге кирлик болду, от жагъада мыдыхча къызарды. Эрттенликге дери къалыргъа унамай, нёгерин да алып, къошдан чыгъып кетди.
 

 

Османланы Хыйса
Поделиться: