«МАДАНИЯТ КОД ДЕГЕНЛЕРИ УА БИЗДЕ ЖАН АУРУТУУ БЛА СЮЙМЕКЛИКДИЛЕ»

Искусстволаны Шимал-Кавказ къырал институтуну келечилери бу кюнледе Санкт-Петербургда баргъан «Глобализация болумда маданият кодла» деген VIII халкъла аралы маданият форумгъа къатышхандыла. Ары токъсан къыралдан отуз беш минг адам келгендиле.  Жыйылыуну иши магъана жаны бла юч тюрлюге бёлюнюп баргъанды: биринчи къауумда профессионалла ишлегендиле; экинчиде – искусствогъа бла энди байламлы бола тургъанла, аны юсюнден кёп билирге сюйгенле; ючюнчюге уа  жамауатдан ким сюйсе да  къатышханды. Ала, энчи-энчи дискуссия арала къурап, алай ишлегендиле. 

Ол майданланы къайсында да болуп, Къабарты-Малкъарны, Ингуш,  Къарачай-Черкес, Север Осетия-Алания республикаланы искусстволарыны сыйлы къуллукъчусу, Искусстволаны Шимал-Кавказ къырал институтуну ректору, искусствоведенияны доктору, профессор Рахайланы Анатолий, аны халкъла аралы байламлыкъла жаны бла болушлукъчусу Цраланы Фатимат, режиссура кафедраны преподаватели,  жамауат бла байламлыкъла жюрютген  Артём Челикин, «культурология» бёлюмню тёртюнчю курсуну студенткасы Асанланы Лейля дунияда бола тургъан культура жетишимле бла шагъырей болгъандыла. Студент къыз диплом ишин Къырал Эрмитажны тарыхы бла байламлы этип, аны къорууларгъа хазырланады.    

Артём Челикин айтханнга кёре, форумну программасына жетмиш мероприятие киргенди. Аны иши онтёрт секциягъа бёлюннгенди. Аланы араларында «Кино», «Театр», «Сурат этиу искусство», «Музейле эм кёрмюч проектле», «Маданият туризм», «Музыка», «Адабият бла окъуу», «Кёплюк коммуникацияла» эм башхала болгъандыла. Ол бёлюмлени ишлерин россей маданиятны белгили адамлары элтгендиле – режиссёр, актёр эм  педагог, Россейни халкъ артисти,  А. С. Пушкин атлы  Александринский театрны художестволу таматасы Валерий Фокин, пианист,  РФ-ни халкъ артисти, РФ-ни Къырал саугъасыны лауреаты  Денис Мацуев, балет артисти эм устаз, РФ-ни эм да Север Осетия-Аланияны халкъ артисти, эки кере да РФ-ни Къырал саугъасыны лауреаты  Николай Цискаридзе, балетмейстер Балет театрны художестволу таматасы, РФ-ни халкъ артисти, Къазахстанны искусстволарыны сыйлы къуллукъчусу, РФ-ни Къырал саугъасыны лауреаты  Борис Эйфман эмда кинону, телевиденияны актёру бла продюсери, кинорежиссёр, сценарист, телеведущий Фёдор Бондарчук. Жаланда бир жарсыулары болгъанды бизден баргъан къауумну – майданлада ол къадар сейир ишле бирден барып, хар бирине да къараргъа онг табылмагъаны.  

Маданият форумну ачылыууна аталгъан жыйылыу Мариинский театрны жангы сахнасында баргъанды. Былайда аны бири биринден узакъ болмай орналгъан бир ненча мекямы болгъанын айтып кетерге керек болур. Анда, Россейни халкъ артисти,  Урунууну Жигити  Валерий Гергиев дирижёрлукъ этип, симфония оркестр ойнагъанды.

Жамауат къауум ишлеген бёлюмде искусствону белгили къуллукъчулары тутхан ишлерини юсюнден лекцияла окъугъандыла, мастер-классла бардыргъандыла. Келгенлени конференцияланы, «тёгерек столланы» ишлерине къатышыргъа, спектакльлеге, кёрмючлеге, киноланы премьераларына къараргъа онглары болгъанды. 

Бизден баргъанла пиар-коммуникация къурагъан «тёгерек столну» ишине къатышхандыла. Ала Фёдор Бондарчукну мастер-классында россей кинематографда жаратылгъан жангы онгла бла шагъырей болгъандыла. Грант проектлени хазырлау жаны бла да билимлерин ёсдюргендиле. 

Асанланы Лейля айтханнга кёре, Эрмитажны баш штабында «Кёплюк коммуникацияланы» секциясында соруу берген эм жууап алгъан «Искусствону ауазы медиа пространствода» деген пленар дискуссия эсде къалырча баргъанды. Экспертле тинтип белгилегеннге кёре, къараучуланы культурагъа сейирлери терк окъуна ёсюп къалгъанды: концертлеге, театрлагъа, кёрмючлеге да бюгюн кёп адам жюрюйдю. Бу болумда уа СМИ-ни, жарыкъландырыу жумушла бла кюрешген органланы къошумчулукъларыны да магъанасы кётюрюлгенди – ала искусствону къараучугъа жууукъ этерге итинедиле.

«Адабият бла окъуу» деген секцияны ишине къатышханла уа жазыучуну бла журналистни ишлерини арасында башхалыкъланы бла бирге ушагъан шартланы сюзгендиле, блогерлени, Интернет жангылыкъланы, уллу журналистиканы, адабиятны юслеринден айтхандыла. Былайда документлени бла керти болгъан ишлени араларын да тинтгендиле. 

- Орус жазыучу, поэт, публицист, кесаматчы Дмитрий Быков да сёлешгенди анда. Аны оюму даулашлы кёрюннгенди бизге, – дейди Асанланы Лейля. – Ол айтханнга кёре, бизде бизни сейир заманыбызгъа, глобализацияны кезиуюне, келишген уллу адабият жокъду, ма ол себепден жазыучула этерик ишни бюгюн журналистле тамамлайдыла.  Анга хау, угъай дерикле да болурла.

Культура код дегенлери уа бизде жан аурутуу бла сюймекликди,  деп ангылатханды РСФСР-ни халкъ артисти, кинорежиссёр, актёр, сценарист эм  продюсер, Россей кинематографистлени союзларыны председатели Никита Михалков. Ол «глобализация» деген сёзню сюймегенин, аны сылтауун да ачыкъ айтханды – ол Макдональсладан толтурургъа кюрешеди жашауубузну, аш къайгъыны алгъа салып, тин байлыкъланы бир жанына тюртюп. 

«Россейни бла Европаны жаш фестивальлары» атлы трек (ыз, жол) кёплени эслерин бургъанды кесине – анда къуралгъан эришиуледе  хорлагъанла чыгъармачылыкъ проектлерин халкъла аралы жюриге кёргюзтгендиле.

Маданият форумну чеклеринде классика, халкъ эм бюгюннгю музыканы концертлери баргъандыла.  Майданлада Санк-Петербургну белгили музейлери кеслерини кёрмючлерин къурагъандыла. Алай бла ары келгенлени кёп сейир затланы, ол санда суратланы, скульптураланы, къол усталыкъны  кёрюрге онглары болгъанды.  Анда тюбешгенлери бла хайырланып, бизден баргъанла театрда эм кинода ойнагъан актриса, жырчы эм телеведущий Елизавета Арзамасованы Нальчикде Искусстволаны Шимал-Кавказ къырал институтунда жыл сайын баргъан Шимал Кавказны «Кинокавказ» атлы жаш тёлю фестивалына чакъыргъандыла. Ол, заманы болса, бери сюйюп келлигин айтханды. 
 

Мусукаланы Сакинат.
Поделиться: