«Бизге жюрюген сабийле не жаны бла да айнырларына къайгъырабыз»

2009 жылдан бери «Спартак-Нальчик» футбол клубну мурдорунда сабийле юйренирча школ ишлейди, анга алты-жети жыллары толгъанланы  аладыла. Бу ишни баш мураты - сынамлы, ахшы спортчуланы тышындан излемей, кесибизде хазырлауду. Бюгюнлюкде анда талай оюнчу къауумну хазырлайдыла, ала, эришиулеге къатыша, жетишимлери бла да къууандырадыла. Алай биз аланы юслеринден хазна зат билмейбиз. Ол себепден бюгюн бизни ушакъ нёгерибиз сабий команданы тренери Цийкъанланы Исламды.

- Ислам, быллай школ эртте да ачылыргъа керек болур эди?

- Хар футбол клубну да кесини школу болургъа тийишлиди. Ол аланы барысына да тёреди. Нек дегенде, футболчуланы башха жерледен чакъырыу кёп ахчаны излейди. Сора оюннга къараргъа келгенлени да, сёзсюз, майданда кеслерини адамларын кёрселе, кёллери кётюрюледи.

Бизге жюрюген сабийлени жыл санларына кёре талай къауумгъа юлешгенбиз. Эм гитчелеге алты жыл толгъанды, аланы 21 жылларына дери юйретебиз. Артда аланы талайы республикада къаладыла, бир-бирлерин башха командала кеслерине аладыла. Уллу клублада алагъа аслам онгла къуралгъанлары себепли, жарсыугъа, фахмулу сабийлени мында къоялмайбыз. Алай эки жашчыгъыбыз мартда Кърымгъа атланырыкъдыла. Бюгюнлюкде мени къауумумда 25 адам барды.

- Сизде жарау бек гитче сабийле этедиле. Алай юйретирден алгъа аланы саулукъларына къараймысыз?

- Сёзсюз. Ол ишибизни бек башыды, хар жангы къауумну алгъанда, энчи комиссия, штаб къураладыла. Эки-юч кюнню ичинде аланы физический жаны бла хазырлылыкъларына къарайдыла.

Бусагъатдагъы сабийлени кёбюсю быллай оюнла бла артыкъ бек жубанмайдыла.Алай ата-анала, спортну бу тюрлюсюн сюйюп, балаларын кеслери келтиредиле. Алгъадан аланы талайы майданнга артыкъ бек тартынмай эсе да, артдан-артха сейирлери къозгъалып, сюйюп келедиле.

- Ислам, футбол а алагъа билим алыргъа чырмау этмеймиди?

- Этмейди, ол угъай, аман белгилени алгъанланы ойнаргъа иймесек, ол эм уллу жарсыулары окъуна болуп къалады. Билимли, акъыллы спортчу майданда да командасына кёбюрек хайыр келтираллыкъды.

Жарауну эки сменагъа этдиребиз. Эрттенликден окъугъанла бери тюшден сора келедиле, тюшден сора окъугъанла уа – эрттенликден. Эм гитчелени ал кезиуледе бир сагъат юйретебиз, абаданыракъланы – андан кёп.

- Нек эсе да, футбол спортну саулукъгъа эм къоркъуулу тюрлюлеринден бирине саналады. Сабийлени жарау этдиргенде ол затха эс буруламыды?

- Спортну башха тюрлюлери бла тенглешдиргенде, футбол бу жаны бла барын да озады деп айталлыкъ тюйюлме. Бу оюм башха шарт бла байламлыды - саулай дунияда бу оюн эм жайылгъанладанды, аны бла барындан да кёп адам кюрешеди. Ачыгъанланы саны да анга кёре башхаладан асламды. Болсада, жашчыкъланы къоркъуусузлукъларына энчи къарайбыз, бек алгъа уа саулукъгъа чып тюшмезча къалай жыгъылыргъа керек болгъанына юйретебиз, упражненияла этдиребиз.

- Эришиулеге уа къатышамысыз, жетишимлеригиз бармыдыла?

- Жылны ичинде эришиулени планында бегитилгенича 20-30 официальный матч бардырылады. Сабий футбол лиганы чеклеринде ётдюрюлген турнирле эм магъаналыдыла. Былтыр «Локобол» атлы фестивалыны финалыны регион кезиуюнде, оналты команда бла эрише, биринчи жерни алгъанбыз. Аны ызындан округ даражада да къытып, финалгъа чыкъгъанбыз. Анда тыш къыралладан – Грециядан, Латвиядан, Эстониядан окъуна командала ойнай эдиле. Эришиуню жорукъларына кёре, спортчула алгъа кеслерини къауумларында къытаргъа керекдиле. Былайда бизни сабийле хорлагъандыла. Алай мордовиячыла бирси матчлада бизникиледен бир голгъа аслам ургъанлары ючюн, спартакчыла андан ары баралмагъандыла.

- Быллай кезиуле сабийлеге угъай, абаданлагъа окъуна къыйыныракъ кёрюнедиле.

- Хау, алагъа барын къытып келе тургъанлай, андан ары ойнаргъа жарамагъанын ангылатхан алай бош иш тюйюлдю. Болсада, жорукълагъа бойсунмай жарамайды.

Башха къатышхан матчланы юслеринден айтханда, Сочиде халкъла аралы турнирде ючюнчюле болгъанбыз. Республика даражада уа школчуларыбыз эм кючлюледиле.

- Эришиулеге къатышыу, сабийлени башха жерлеге элтиу ахчаны излейди. Сизге спонсор болушлукъ этилемиди?

- Официальный турнирлеге къатышыуну къоранчларын «Спартак-Нальчик» толтурады. Коммерческий турнирлеге къатышырларын сюе эселе уа, ата-анала кеслери тёлейдиле. Тышындан спонсорланы излемейбиз.

- Спорт бла кюрешген сабийле ата-аналарындан эсе тренерлери айтханнга бегирек тынгылагъанлары жашырын да, жангылыкъ да тюйюлдю. Футболдан тышында, сен аланы юйретиуге эс бурамыса?

- Футболчу, билими иги тюйюл эсе, отуз - отуз беш жылына дери ойнасын тап, жетишимли. Алай андан ары уа анга башха затла бла да кюреширге керек болады. 36 жыл адамны жашауунда аз эсе, спортчугъа ол кёпдю. Аны ючюн ала не жаны бла айнырларына къайгъырабыз, сёз ючюн, бизге келгенле испан, ингилиз, француз тиллеге юйренедиле. Сора, тютюн, ичги дегенча аман къылыкъланы юслеринден айтханда, аллай затны арталлыда къоймайбыз.

Дагъыда бир шартны белгилерге керекди – ата-анала балаларына асыры кёп затны эркин этедиле, «боюнларына» миндиредиле, хыли этселе, урушмайдыла. Асыры эрке тургъан сабийле артда абаданлагъа жууап къайтарадыла, айтханларын этмейдиле. Аллай затларын билсем, мен аланы юйретирге, осал къылыкъны эслесем, тыяргъа кюрешеме. Сабийле сиз алагъа къаллай ниет тутханыгъызны билген этедиле, ол затны не заманда да  унутургъа жарамайды.