Кёп аурууланы сылтауу - жукъусузлукъ

Бизни къыралда адамланы 45 проценти кече тынчаялмай къыйналадыла. Жукъусузлукъдан сакъланырча инсан чархына, саулугъуна къалай къараргъа керекди?
 
Кимге къыйынды кече?
 
Бусагъатда адамны ырахат жукълауу кёп сылтау бла байламлыды. Тынчлыкълары бютюнда уллу шахарлада жашагъанланы жокъду: кече-кюн да дауур тохтамайды, къарангыда чыракъла жаннганлай турадыла – аны ючюн аланы араларында жашауларын кечегиде бардыргъанла асламдыла. Аны хатасындан жукъусузлукъ жылдан-жылгъа жашыракъ адамлагъа кёче барады.
 
Андан да бек а кече ишлегенле, ишлеген жерлеринде тюрлю-тюрлю къыйын болумлагъа тюбегенлеге – МЧС-чилеге, транспортда, халкъны жумушларын жалчытыу сферада, аш-азыкъ хазырлауда, медицинада, информация агентстволада уруннганлагъа - тапсыз тюшеди. 
 
Башха-башха сагъат пояслада болуучулагъа да – пилотла, стюардессала, бизнесменле, дипломатла, политикле, спортчула – сукъланырча тюйюлдю. Былайда жукъусузлукъгъа аш эритиу системада тюрлениуле, баш ауруула, ала бла байламлы терк ачыуланып къалыу да къошуладыла. 
 
Сёзсюз, жукъусузлукъгъа келтирген чурумланы араларында тынгылы багъаргъа кереклилери да бардыла. Алай аладан къалгъанындан къутулур ючюн а, низам неда аз медицина болушлукъ изленедиле. Алай эсе уа, гитчеликден окъуна ырахат жукълау саулукъну мурдору болгъанын билип, анга сакъ болуу тынчыракъ келеди. 
 
Таймай толтурулургъа керекли жорукъла
 
Кертиси бла да, ата-анала жукъуну магъанасыны юсюнден балаларына гитчеликден айтып ангылатыргъа борчлудула. Алай кеслери, саулукъ жашау бардыра, ахшы юлгю кёргюзтселе, андан да игиди. 
 
- Жукъугъа хазырланнган этигиз. Кюндюз сынагъан битеу жарсыуларыгъызны, сагъышларыгъызны, этген къаугъагъызны жукъларыкъ отоугъа киргенлей окъуна унутугъуз. Тюз да жукъуну аллында китап окъуп, телевизоргъа къарап, къыйын ишле тамамлап кюрешмегиз, ол терк тынчайыргъа къоярыкъ тюйюлдю. 
 
- Асыры кёп ашамагъыз. Аш орун толу болса, жукълаялмай турлукъсуз. Сора кечегиде кофе, чагъыр, тютюн, аякъ жолгъа терк-терк атлатхан сууладан ичмегиз.
 
- Ырахатланыргъа кюрешигиз. Жылы сууда жуууннгандан, солуу гимнастиканы этгенден, тынч макъамлагъа тынгылагъандан (алай битеу кечени угъай) сора жукъларгъа тынч боллукъду. Терк жукълаялмай эсегиз, кесигизге кюч этмегиз, ырахатланыргъа кюрешигиз. 
 
- Физкультураны унутмагъыз. Упражненияла къайгъы этип туруудан эм иги дарманладан биридиле. Физкультура бла кюреширге эм иги заман – ингирде сагъат бешден сегизге дериди, алай аланы жукълардан эки сагъат алгъа бошаргъа тийишлиди. 
 
- Кесигизге тап болумлада жукълагъыз. Тынч жукъларгъа ундуругъугъуз, тёшегигиз, жастыгъыгъыз, отоуда хауаны жылылыгъы, жарыкълыкъ, таууш да сизге табынлай болургъа керекдиле. Чыракъ аз окъуна жаннганы жукъуну бузаргъа боллугъун унутмагъыз. 
 
- Низамны бузмагъыз. Жатаргъа, къобаргъа да бир заманда керекди, солуу кюнледе окъуна. Ишлемеген кюнюмде иги, кёп жукъларма демеклик хайырны орунуна хата келтирирге боллукъду. Солуу кюнде башха кюнледен эки сагъатдан кёпню жукъламагъыз. Уяннгандан сора ундурукъда 15 минутдан кёпню жатып турургъа жарамайды. Кюндюз да кёп жукъламагъыз. 
 
Сомнологла айтханларына кёре, жукъуну низамын бузмай тутуу бек магъаналыды. Къыйын болумлагъа тюшгенде, ол адамгъа саулугъун терк къайтарыргъа болушурукъду. 
 
Басмагъа Кульчаланы Зульфия хазырлагъанды.
Поделиться: