«Къан тамырла аурумаз ючюн, алгъадан къайгъырыу изленеди»

Бусагъатда варикоз ауруу кёпледе тюбейди. Бютюнда тиширыула бутларыны къан тамырлары кёбюп, къаралып кёбюрек къыйнайдыла. Ол а, аурутхандан сора да, ариу санлы, омакъ тиширыугъа жюрек къыйынлыкъды. Варикозну юсюнден  медицина илмуланы доктору, профессор Ахмед Асланов бла ушакъ бардыргъанбыз.

- Ахмед Дзонович, неди бу ауруу, анга не мадар, не амал?

- Варикозда адамны базыкъ бутундан башлап, тобугъундан энишге дери къан тамырлары кёбюп, къаралып, базыкъ болуп тургъанлары да ачыкъ эсленедиле. Бу ауруу эртте заманладан бери да белгилиди. Бутда аллай ызла - кёпген къан тамырла - бегирекда терсейген кезиулеринде, дугъур къайнап, ачып, бек  къыйнайдыла. Ол заманда бек къоркъуулуду. Кёпген, терсейген варикоз къан тамыр атылып, къаны кёп кетип, адамны жашаууна къоркъуу чыкъгъан кезиуле боладыла. Варикоз кеси да къан тамырлада кёбюрек тюбеген аурууду.

- Аны сылтаулары белгилимидиле?

- Бу аурууну чыгъыуу адамны ишине, ауурлугъуна, ата-бабадан къала келгенине кёре да болады. Ол тиширыулада кёбюрек тюбейди. Алада битеу ауругъанланы жетмиш процентини жыл санлары онсегизден алтмыш тёртге дери болады. Алай бу жыл санда ауругъан эр кишиле да бардыла. Арт кезиуледе уа варикоз «жашыракъ» бола баргъаны эсленнгенди.

Варикоз аз-аздан ёсе, уллу бола барады. Алай бла къан тамырны бирикдирип тургъан шаугютню чигинжиси - каркасы - бузулады, ол а къан тамырны эктазиясына келтиреди, кенгертеди. Варикоз аурууну тюрлю-тюрлюлерини баш сылтауу андады. Аурууну быллай белгилерин айтыргъа боллукъду: балтырла бла аякъны тюбю кёберек боладыла, ингирге уа бутла арыгъанча кёрюнедиле, саусузну сингирлери тартадыла, терк арыйдыла, бутларыны къан тамырлары кёбедиле.

- Аурууну къозгъаргъа неда чыгъарыргъа боллукъ шартла дагъыда бармыдыла? 

- Аладан бири тышындан жетген кючню, бир затны тийиую бла байламлыды ол. Механикалы кюч жетгенде, къан тамырла созулгъан - кенгерген этедиле. Ол а кёбюсюнде тиширыуну ауурлугъуну кечирек кезиую, ичи къатханы, чегини эрттеден да ауругъаны, ауур затны кётюрюу, кёп заманны сюелип туруу ( устазла,врачла,ауур атлетле, спортчула) бла байламлыды.

Инфекцияны юсюнден да айтыргъа керекди. Адамны чархында не тюрлю инфекция да къан тамырланы бузулуууна келтирирге боллукъду, ол аланы ичлерин къарыусуз этеди, созады.

Къан тамырны бузулуууна себеплик этген дагъыда бир зат ууланыуду. Ол къан тамырланы шаугютлерини ич жанларын кенгертеди. Бутлада веноз гипертензияны айныууна себеплик этген башха сылтаула да бардыла – къан тамырлада басымны кётюрюлюую. Алагъа уа: тиширыуланы къарынларыны къан тамырларын къысхан тар кийимлени кийиулери сылтау боладыла. 

- Адам варикоздан къыйнала  эсе неда аурургъа къоркъуу бар эсе, не этерге керекди, бармыды багъар неда тохтатыр амал?

- Варикоз ауруугъа багъыу жыйымдыкъ халда бардырылыргъа керекди,
аны кесини да тёрт амалы барды:  ауруу айнымазча профилактика этиу; ол уллугъа кетерине чек салыу жаны бла мадарла; тюрленнген варикоз къан тамырланы кетериу, жангыдан къыйыныракъ халда къайтыуну профилактикасы. Багъыуну  биринчи, экинчи, тёртюнчю амаллары поликлиника болумда бардырылыргъа боллукъдула, къан тамырланы кетериу а жаланда стационарда этиледи, саусузгъа наркоз бериу бла.

Республиканы шахарларында бла районларында жашагъанла бу жаны бла кеслерини саулукъларына тийишли эс бурургъа, специалистге заманында барыргъа керекдиле, ол а теркирек сау болургъа, къан тамырланы ауруулары уллугъа кетмезча профилактика этерге болушурукъду. Арт кезиуледе варикоз ауруугъа лазерни болушлугъу бла комплекс халда багъыу кенг хайырланылады. Лазеротерапия да болушады. Жангы технологияланы айныулары бла варикоз ауруугъа аппарат бла багъыуну амаллары да табылгъандыла.